• • • • توانایی یک ملت برای توسعه و اشاعه ایده خود به سایر ملت­ها

    ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • توانایی بکارگیری نمادهای فرهنگی مانند زبان در بین سایر ملت­ها

• • کمیت و کیفیت جمعیت

• • درجه تجانس قومی، مذهبی و نژادی

• • درجه سواد و تحصیلات عالی

• • نرخ تولید و مصرف محصولات فرهنگی مانند کتاب، مطبوعات و …

• • وضع روحیه، افتخارات و خصلت­های ملی مانند بردباری، شجاعت، تسامح و …

• • میزان نفوذ ایدئولوژِی و اعتقادات

• • میراث فرهنگی و تاریخ ملت(گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۱-۲۱۰)

بر اساس روش تحلیل مورد پذیرش لازم است در ابتدا، مرکز ثقل یا محور یا به تعبیر دیگر برآیند تمام عناصر امنیت و قدرت فرهنگی معین شود تا تهدیدات این مرکز در شاخص­ های گوناگون تبیین گردد. به نظر می­رسد موضوع هویت می ­تواند نقش مرکزیت در این حوزه را ایفا کند. با توجه به عناصر مولفه­های فرهنگی امنیت ملی، می­توان مبادی تولید و ساختار هویت را در موارد زیر ملاحظه کرد. در واقع اجتماع مبادی زیر در کنار یکدیگر و بررسی وضعیت آنها می ­تواند وضع هویت و درجه قوت و ضعف آنها را تبیین نماید:

• • کیفیت اعتقادات و باورها

• • وضع زبان

• • وضع تاریخ

• • درجه تجانس

• • کمیت و کیفیت جمعیت(گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۲-۲۱۱)

تهدید هر یک از مبادی فوق، شاخصی برای تهدید هویت و امنیت تلقی می­گردد لذا شاخص­ های کلی تهدیدات در بعد فرهنگی امنیت و قدرت ملی را می­توان در عناوین زیر خلاصه کرد:

• • متاثر شدن اعتقادات و باورهای ملی از اعتقادات معارض

• • تضعیف نقش و کارکرد زبان ملی

• • تضعیف تاریخ و بنیان­های تمدنی مشترک یک ملت

• • کاهش انسجام و تجانس اجتماعی

• • تغییرات شدید جمعیتی(گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۲)

در هر حال شاخص ­ها و مظاهر تهدیدات بعد فرهنگی به شکل زیر قابل توضیح می­باشند.
۲-۲-۷-۱۳ متاثر شدن اعتقادات و باورهای ملی از اعتقادات معارض
اعتقادات و باورها، مهمترین بخش ذهنی فرهنگ یک جامعه می­باشند که در متمایز ساختن یک هویت از سایر هویت­ها نقش اساسی ایفا می­ کنند. منشا اعتقادات و باورها متنوع است زیرا می­توان برای آنها، منشا وحیانی، سنتی و تاریخی تصور کرد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۲)
بدیهی است باورهای دینی که دارای منشا وحیانی هستند از پایدارترین اعتقادات فرهنگی تلقی می­شوند و به همین دلیل این نوع اعتقادات معمولا با ویژگی ایدئولوژیک همراه می­باشند. خصوصا در حالت اخیر مهمترین تهدید برای چنین اعتقاداتی، ظهور اعتقادات معارض می­باشد. به تعبیر برخی این تهدیدات ممکن است ناشی از اعتقادات هم عرض باشد مانند تاثیر همسایگان بر یکدیگر (رقابت افقی). یا بدلیل وجودطرح­های بزرگ و فراگیر مانند نظم نوین جهانی، اعتقادات مذکور در معرض خطر قرارگیرند.(رقابت عمودی) (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۳-۲۱۲)
البته وجود چنین تهدیدی لزوما به معنی تاثیر بالفعل آنها نیست و چنانچه اعتقادات و باورهای یک سیستم بتواند از طرق مختلف از تاثیرات غیر قابل قبول اعتقادات معارض جلوگیری کند، تهدید را کنترل یا دفع کرده است و حتی ممکن است در ضمن شرایط فوق فرصت­هایی را برای خود ایجاد نماید. ولی در هر حال نفس وجود یا ظهور اعتقادات معارض باعث ایجاد محیط تهدیدآمیز خواهد بود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۳)
مظاهر تهدید علیه اعتقادات و باورهای ملی به شرح زیر می­باشد.
۲-۲-۷-۱۳-۱ تولید محصولات متضمن باورهای معارض
مقولات نرم فرهنگی مانند هویت بصورت تدریجی و نوعا از طریق ابزار، روش­ها و محصولات متناسب شکل می­گیرند. بنابراین چنانچه محصولات فرهنگی دارای جذابیت و اعتبار کافی باشند قطعا در ساخت هویت و اعتقادات موثر خواهند بود. محصولاتی مانند کتاب، مطبوعات، نرم افزار، فیلم و … تولیدات متناسب با این محیط می­باشند. در این میان نقش ابزارهای برتر مانند شبکه جهانی اطلاعات کاملا برجسته می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۳)
۲-۲-۷-۱۳-۲ افزایش نرخ رفتارهای معارض با اعتقادات و باورهای ملی
رفتارها وابسته به بینش­ها وگرایش­ها می­باشند. لذا تغییر دررفتار می ­تواند حاکی ازتغییر باورها (در سطوح مختلف) نیز باشد. بنابراین تغییرات غیرمتعارف در رفتارهای معارض یا اعتقادات ملی، علامت و نشانه­ای از تهدید نسبت به آن اعتقادات می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۴)
بدیهی است در تمام جوامع همواره درجاتی از اعتقادات و رفتارهای معارض وجود دارد اما نرخ متناسب آن با وضع جامعه مفروض، شاخصی برای نشانگان تهدید می­باشد. این نوع تهدیدات می­توانند بصورت عامدانه یا غیرعمدی و فرآیندی ایجاد گردند. اگر مفهوم اعتقادات و باورهای ملی بطور موسع در نظر گرفته شود انواع رفتارهای مخالف قانون و هنجارهای اجتماعی در ذیل عنوان فوق قرار می­گیرند. بنابراین بالا بودن نرخ اعتیاد و فحشا از مظاهر تهدید علیه امنیت وقدرت فرهنگی می­باشد.(ره پیک، ۱۳۸۵: ۹۱)
۲-۲-۷-۱۳-۳ اعلام مقابله با اعتقادات و باورها
اگرچه اعلام معارضه با یک باور، ضعیف­تر از اقدام به مقابله می­باشد ولی در هر حال اعلام آن نیز در شرایطی می ­تواند درجاتی از تهدید را تولید نماید. این رفتار در مواردی از سوی منابع خارجی اعم از دولت­ها یا گروه ­های معارض یا حتی انجمن­های فرهنگی صورت می­گیرد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۴)
۲-۲-۷-۱۳-۴ عدم حضور و عدم تاثیر اعتقادات ملی بر سایر اعتقادات
بر اساس تعریف عمومی،قدرت عبارت از نوعی تاثیرگذاری است. بنابراین کشوری قدرت وبه تبع آن امنیت بیشتری دارد که تاثیر بیشتری دارد. بنابراین عدم حضور یا تاثیر کم یک باور یا اعتقاد در محیط غیر خودی، نشانه­ای از فقدان قدرت یا درواقع تهدید امنیت می­باشد.(Free, Art of Power: 25-28)
۲-۲-۷-۱۳-۵ بی­توجهی به تقویت، باز تولید و رقابت پذیری اعتقادات(ضعف جامعه پذیری)
اگرچه این نشانه ظاهرا به آسیب یک سیستم اشاره می­ کند اما همانگونه که درگذشته به ویژه در مبانی
نظری تهدیدشناسی بیان شد، در برخی موارد آسیب­های مهم، نقش تهدیدات را ایفا می­ کنند و آثار
مشابهی بر جای می­گذارند لذا از این جهت از مصادیق تهدیدات به شمار می­روند. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۵)
باید توجه داشت که هویت­ها در خلا زندگی نمی­کنند بلکه دائما در معرض رقابت­ها و چالش­های گوناگون با هویت­های دیگر قرار دارند. بنابراین بقا یا توسعه یک هویت یا اعتقاد، به پویایی آن از طریق باز تولید و باز تفسیر و بالا بردن درجه رقابت پذیری بستگی دارد. لذا چنانچه در جامعه مفروض، علائمی از این امور مشاهده نشود یا به عبارت دیگر بی­توجهی یا غفلت نسبت به این امور مشاهده شود می­توان نشانه­ها و مظاهر تهدیدات علیه باورها را با منشا داخلی ملاحظه نمود. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۵)
این نشانه درسطح وسیع قابل تحلیل وبررسی است.محیط و متون آموزشی، حوزه هنری و محصولات علمی از جمله سطوح ظهور نشانگان فوق می­باشند. توجه به نقش نهادهای مختلف اجتماعی (رسمی و غیررسمی) بویژه نهادهایی مانند انجمن­های فرهنگی در ارزیابی قدرت یا تهدیدات آن اهمیت دارد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۵)
۲-۲-۷-۱۴ تضعیف نقش و کارکرد زبان ملی
زبان ملی تنها نقش ساده فرهنگی و ارتباطی برعهده ندارد بلکه زبان­های ملی بویژه در برخی از کشورها در سطح استراتژیک و امنیتی مورد توجه قرار می­گیرند. این نقش از دو جنبه داخلی و بیرونی در هویت بخشی به یک ملت کاملا موثر می­باشد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۵)
از جنبه داخلی، زبان ملی می ­تواند به تولید هویت واحد و در کنار هم قرار دادن تکثرها تاثیرگذار باشد و از جهت خارجی زبان قوی می ­تواند تمایز هویت ملی با سایر هویت­ها را شفاف­تر سازد. (گروه مطالعاتی امنیت، ۱۳۸۷: ۲۱۶)
مظاهر تهدید علیه زبان ملی به شرح زیر می­باشد.
۲-۲-۷-۱۴-۱ کاهش کاربرد زبان ملی