P3I3

(۲۰۰۳)

گروه فناوری الکترونیکی در هندارزیابی سطح دولت الکترونیک و رهبری الکترونیک سازمانهاآمادگی فاوا، سیاست فاوا،زیرساخت فاوا، نیروی ماهر،فرایند، صلاحیت، شایستگی

PERM

(۲۰۰۳)

همکاری دانشگاه های

منچستر و اوکلند

بررسی میزان­پذیرش تجارت

الکترونیک از سوی­سازمان ها

الکترونیکی سازمانی دریافتی با متغیرهایی چون آگاهی ، منابع کسب وکار، تعهد و راهبری. ۲- آمادگی الکترونیکی محیط دریافتی با متغیرهایی همچون آمادگی دولت،بازار، صنایع پشتیبان

EMM

(۲۰۰۴)

دانشگاه کارنگی ملون در ایالت متحدهارزیابی کسب و کار الکترونیکیاستراتژی سازمان ، مدیریت عملکرد، تحویل و عملیات، فرآیندهای ارزش شبکه،امنیت، سیستم ها، فناوری، مالیات و قانون

۲-۶ ) مدل‌های ملی ارائه شده توسط سازمان‌های بین‌المللی

Danish dada ( ۲۰۰۶ ) با توجه خاص به کشورهای در حال توسعه، مفاهیم آمادگی الکترونیکی را به طور اساسی بازبینی می‌کند. نتایج بررسی مقالات قبل نشان می‌دهد که غالب مدل های ارزیابی آمادگی در سطح کلان بوده و مدل پذیرش فناوری(TAM)^[34] سطح سازمانی نادیده گرفته شده است.
( D dada ,2006)

از مهمترین این سازمان‌ها سازمان ملل است که مهم ترین فعالیت های آن ایجاد کار گروه فناوری اطلاعات و ارتباطات تدوین شاخص‌های هزاره و شناسایی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات ، در رسیدن به اهداف هزاره است . بانک جهانی نیز فعالیت‌های بخش فاوا خود را به دو بخش مجزا در نقش مشاور و تدارک آمارهای ملی و بین‌المللی تقسیم نموده است . سازمان بین‌المللی اپک مدلی با هدف سنجش میزان آمادگی پذیرش تجارت الکترونیکی ارائه داده است. اتحادیه ITU وضعیت زیر‌ساخت‌های فاوا در کشورهای مختلف را بررسی می‌کند. گروه اکونومیست که فعالیت های کشورها در زمینه‌های فناوری، تجاری، اقتصادی و سیاسی را رتبه بندی می‌کند. سازمان OECD نیز به تعریف شاخصهایی برای سنجش وضعیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات درکشورها اقدام ‌کرده‌است. سازمان OECD علاوه بر حوزه تجارت الکترونیک، موضوعات اجتماعی و اقتصادی، آموزش، توسعه علوم و نوآوری را نیز پوشش می‌دهد. سازمان UNESCO با تمرکز بر حوزه آموزش الکترونیکی شاخص های مربوط به آن را معرفی نموده است. (ضیایی پور و همکاران ، ۱۳۹۰)

۲-۷ ) مدل‌های آمادگی الکترونیکی در سطح صنعت یا سازمانی

پژوهش‌های مختلف همواره بر این مسئله تأکید دارند که فقدان زیر ساختهای کلان ملی مانع اصلی در پیاده سازی موفقیت آمیز فرصت‌های دیجیتالی هستند؛ درحالی که پژوهش های جدیدتر نشان می‌دهند که همزمان با این امر، آمادگی الکترونیکی بخش های زیرمجموعه نظیر صنعت یا سازمان‌ها و حتی افراد نیز از اهمیت بسیاری برخوردار هستند از مهمترین مدلهایی که برای بررسی رقابت پذیری فناوری اطلاعات در سطح صنایع ارائه شده مدل پنج نیروی رقابتی پورتر است مدل های دیگری نیز ارزیابی آمادگی الکترونیکی در سطح صنعت را مورد بررسی قرار داده و ابعاد مختلفی همچون زیر‌ساخت‌های فنی، ظرفیت‌های به کارگیری و ارزش آفرینی را مؤثر دانسته اند . مدل های آمادگی الکترونیکی در سطح سازمان از تنوع بیشتری برخوردارند. از جمله این ها، مدل KPMG است که برای استفاده در سطح سازمان‌های کشورکانادا به منظور پیاده سازی خدمات رسانی الکترونیکی به شهروندان کانادایی طراحی شده است . این مدل شامل ۲۵ عامل در ۶ دسته اصلی: استراتژی الکترونیکی، معماری، مدیریت ریسک، قابلیت های سازمانی، مدیریت زنجیره ارزش و مدیریت عملکرد است. مدلی دیگر که با همکاری دانشگاه ملون کامجی تهیه شده، یک چارچوب ارزیابی برای کسب وکار الکترونیک است. برخی از مدل‌ها نیز همچون مدل میسرا مدلی را برای بلوغ آمادگی الکترونیکی ارائه کرده‌اند . (ضیایی پور و همکاران ، ۱۳۹۰)

۲-۸ ) دلایل ارزیابی آمادگی الکترونیکی

موفقیت در تجارت الکترونیک تنها زمانی حاصل می شود که مقدمات آن ‌بر اساس مبانی مستحکم آمادگی فراهم شود. ۲۰۰۳،

دلایل­مختلفی برای ارزیابی میزان­آمادگی­الکترونیکی یک­کشور یا سازمان­مطرح می­ شود­:(­باقری­تژاد،­ستاری، ۱۳۹۱)

۲-۸-۱ ) گسترش شکاف دیجیتالی

: مدیران سازمان ها باید از توان فناوری های اطلاعات و ارتباطات به عنوان فناوری های توانمند ساز در راستای توسعه بیشتر بهره گیرند. سازمان‌های خدماتی عمومی باید از نظر زیرساخت )فیزیکی، انسانی، منابع ملموس وغیرملموس(، قابلیت دسترسی فناوری اطلاعات و ارتباطات برای عامه مردم و تاثیر چارچوب ضوابط قانونی موجود در به کارگیری فناوری مذبور از آمادگی الکترونیکی برخوردار باشند . لذا با ارزیابی میزان آمادگی الکترونیکی، سازمان‌ها با اطمینان بیشتر در راستای برنامه ریزی لازم برای گسترش امور مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات گام بر می دارند.

۲-۸-۲ ) برای داشتن یک برنامه راهبردی تعیین جایگاه فعلی کشورها و سازمان ها در مسیر پیشروی به سوی جامعه الکترونیکی الزامی است . لذا ارزیابی آمادگی الکترونیکی آن ها امری مهم است که باید به صورت ادواری انجام شود.

۲-۸-۳ ) ارزیابی و سنجش آمادگی الکترونیکی می‌تواند راه کاری برای تدوین اطلاعات باشد تا کشورها و سازمان‌ها بتوانند بدین ترتیب راهبردهای توسعه ای خود را در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات تعیین کنند. آمادگی الکترونیکی می‌تواند جامعه یا سازمان را در شناخت مشکلات و موانع توسعه وبهره برداری از شبکه های اطلاعاتی اینترنت و شناسایی راه کارهای لازم برای رفع موانع کمک نماید.

۲-۸-۴) ارزیابی آمادگی الکترونیکی چیزی نیست جزء تحلیل وضعیت و جایگاه کنونی عوامل اثرگذار به منظور برنامه ریزی آینده و نیز هدایت مسیر تغییرات و تحولات معین.

۲-۹) ضرورت توسعه مدل جدید ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان ها

ادبیات مربوط به آمادگی سازمان در این زمینه، یک ابهام مفهومی را منعکس می‌سازد. زیرا مفهوم آمادگی از منظر ساختاری، روان شناختی و مدیریتی فنی قابل تحلیل است. در عین حال ارزیابی آمادگی سازمان، مقوله ای است که از سوی محققان توصیه می شود. در این رابطه تئوری ها بر راهبردهایی تأکید دارند که تفاوت بین سطوح عملکرد فعلی و مطلوب را نشان دهد . برای مثال عوامل کلیدی افزایش آمادگی سازمان‌ها، ارزیابی مثبت وکارآ از منابع موجود و عوامل وضعیتی را ترغیب می‌کنند (B J. Weiner , 2009. ) اگر چه مد لهای ارزیابی آمادگی الکترونیکی در عمل از جنبه‌های مختلف و برای اهداف متفاوتی پیشنهاد شده اند، ولی دارای مشخصات مشابه زیر می‌باشند: ( باقری تژاد، ستاری، ۱۳۹۱)

• • یک مجموعه نظام مند و عملیاتی از شاخص های قابل اندازه گیری

• • یک ساختار ارزیابی سلسله مراتبی

• قابلیت اجرا به صورت خود ارزیابی می‌باشند

۲-۱۰) ابزارهای سنجش آمادگی الکترونیکی

تعداد ابزارهایی که در حال حاضر برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی مورد استفاده قرار گرفته اند، محدود است، به طوری که تعداد کمی از سازمان ها، روش های ارزیابی خود را برای استفاده دیگران ارائه می‌کنند. ولی به طور کلی ابزارهای ارزیابی به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند : (بدری زاده و همکاران ، ۱۳۹۰)

• • ابزارهای قابل استفاده – پرسشنامه‌ها

• • مطالعات موردی

• • بررسی ها و گزارشات ثالث