ارزیابی اولیه و ثانویه دو مقوله مهم در این مهارت است که ما را در نحوه ی مقابله با مشکل رهنمون می‌سازد.

به ‌عنوان مثال هنگامی که با مشکلی یا وضعیت تهدید کننده ای قرار می گیریم از خود می پرسیم «آیا این مسئله ارزش ناراحت شدن را دارد؟ یا خیر؟ این ارزیابی اولیه است اگر تشخیص دادیم که واقعاً در موقعیت خطرناکی قرار گرفته ایم مجدداً از خود می پرسیم «آیا می‌توانیم برای نجات خود کاری انجام دهیم ؟ و این ارزیابی ثانویه است . ‌بنابرین‏ لازم است ارزیابی اولیه به طور واقع بینانه صورت گیرد(نه دچار ترس و وحشت و نه نادیده گرفتن واقعیت)

دو راهبرد مقابله ای عمومی :

الف- مسئله مدار

ب- هیجان مدار

در مقابله متمرکز بر مشکل (مسئله مدار) که می‌تواند معطوف

به درون یا بیرون باشد. در معطوف به بیرون هدف تغییر موقعیت یا رفتارهای دیگران است در صورتی که مقابله معطوف به درون شامل تلاشهایی که برای بررسی مجدد نگرش ها و نیازهای خود و کسب مهارت‌ها و پاسخ های تازه انجام می‌دهیم .

هدف اصلی متمرکز بر هیجان ، کنترل ناراحتی هیجانی است . که بیشتر با تمرین جسمانی ، مراقبت ، بیان احساسات و جستجوی حمایت اجتماعی همراه است.

معمولاً وقتی افراد احساس می‌کنند می‌توانند درباره ی مشکل ، کاری انجام دهند، از مقابله مسئله مدار استفاده می‌کنند و ..

اگر موقعیت را فراتر از توانایی‌های خود تلقی کنند به مقابله هیجان مدار دست می‌زنند. ولی غالباً ترکیبی از دو روش را استفاده می‌کنند که نتیجه ‌مطمئن‌تری در بردارد. به ‌عنوان مثال: وقتی قرار است با فرد مهمی ملاقات کنید با حفظ خونسردی (متمرکز بر هیجان) و با بهره گرفتن از مهارت‌های ارتباطی مؤثر(متمرکز بر مشکل ) با این مشکل مقابله کنید. همچنین آماده شدن برای جلسه امتحان هم کنترل هیجان و اضطراب لازم است و هم مطالعه و تمرین و تکرار موضوع امتحان در استفاده کردن از مقابله های اختصاصی نیز چه بسا لازم باشد از روش های متعدد آن در رسیدن به هدف استفاده کرد. و برای این منظور شناخت مقابله های کار آمد و ناکار آمد و جایگاه اختصاصی آن ،کمک زیادی در موقع لزوم به ما خواهد کرد تا بهترین استفاده را از تکنیک‌های مربوطه داشته باشیم

*روش های معمول مقابله کار آمد:

۱- مقابله فعال: برای خلاص شدن از موقعیت ،تمام تلاش را به کار می‌گیرد.

۲- برنامه ریزی: طبق برنامه عملی اقدام می‌کند و قبل از هر اقدامی ،کاملاً فکر می‌کند.

۳- ایجاد وقفه در فعالیت های دیگر : برای تمرکز بر مشکل، سایر فعالیت های خود را متوقف می‌کند.

۴- مقابله از راه خویشتن داری: تا زمان فرا رسیدن مناسب برای انجام آن کار منتظر می ماند. مراقب است که با اقدام عجولانه کار را خرابتر نکند.

۵- جستجوی حمایت اجتماعی به دلایل عملی : نظر سنجی از افراد با تجربه، در کار مورد نظر دارند.

۶- جستجوی حمایت اجتماعی به دلایل هیجانی : افکار و احساسات عاطفی خود را با دوستان و اقوام در میان می‌گذارد و از حمایت عاطفی آن ها بهره مند می شود.

۷- تفسیر مجدد مثبت و رشد : جنبه‌های مثبت رویداد را در نظر می‌گیرد .از رویداد درس می‌گیرد.

۸-پذیرش مشکل : یاد می‌گیرد تا با آن زندگی کند و می پذیرد که مسئله ای رخ داده و قابل تغییر نیست.

۹- روی آوردن به دین و مذهب : از خدا کمک می‌خواهد و به او توکل می‌کند و آرامش خود را در اتکا به خدا می‌داند.

۱۰-متمرکز شدن بر هیجانات و ابراز عواطف : احساسات و هیجانات خودرا ابراز می‌کند.

* روش های معمول مقابله ناکار آمد:

۱- انکار مشکل: وجود مشکل را انکار می‌کند طوری وانمود می‌کند که واقعاً چیزی رخ نداده است.

۲-عقب نشینی رفتاری : از تلاش برای رسیدن به اهداف خود منصرف می شود ، کوشش نمی کند و به خودش می قبولاند که نمی تواند بامشکل مقابله کند.

۳- عقب نشینی روانی : برای اینکه به مشکل فکر نکند به کارهایی دیگری همچون سینما و تلویزیون می پردازد.(ناتوان در حل مشکل )

۴- استفاده از الکل یا سایر داروها : برای اینکه مشکل را فراموش کند و احساس خوبی داشته باشد به الکل و دارو پناهنده می شود.

* استفاده از راهبرد های ناکار آمد از بینش ضعیف و فقدان قضاوت خوب، نشأت می‌گیرد که اغلب انعطاف ناپذیرند و یا به یک راه حل، چسبیده و بقیه را نادیده می گیرند. در صورتی که یک راه حل موفق یا مذاکره ی مناسب مستلزم انعطاف پذیری است . در بعضی از مواقع قاطع و استوار بودن مناسب تر است و در مواقعی دیگر مصالحه و پذیرش نظرات دیگران در اولویت می‌باشد. براستی که سیره رسول الله (ص) بهترین الگوی هر انسان است حتی برای غیر مسلمانان چون ایشان پرورش یافته مکتب وحی است و به عنوان موفقترین انسان‌ها مطرح است که در زمان جاهلیت با آن تفکرات خرافی و قلبهای خشنی که فرزند دلبند خود را زنده بگور می‌کردند ، چگونه از روش های مختلف مقابله، با الهام از خالق ‌قلب‌ها و روانها در عرض ۲۳ سال، قسی ترین قلوب را تسخیر نمود و این ممکن نبود مگر در سایه انعطاف پذیری موضعگیری دین مبین اسلام و راهبرد های اساسی آن که همچون جراح ماهر، گاهی با تیغ و گاهی با دارو قلبهای بیمار را درمان می‌کند .

الف – نمونه های از تلفیق روش‌ها در سیره : درمقابله با نقشه کفار مبنی بر قتل رسول الله (ص) : آماده شدن برای هجرت باذن الله (مقابله فعال ) حضرت علی را برای جانشینی خود و حضرت ابوبکر را برای همراهی خود بر می گزیند و در زمان معین حرکت می‌کند (برنامه ریزی) با این دو صحابه بزرگوار ‌در مورد هجرت صحبت می‌کند و راهکار سفر را با آن ها بررسی می‌کند (جستجوی حمایت اجتماعی بدلایل عملی و هیجانی ) در همه مراحل به خدا توکل می‌کند(روی آوردن به دین )و…..

ب- نمونه ای از انعطاف پذیری در احکام: در جریان یک قتل، مسئله قصاص ، دیه و عفو که خداوند با در نظر گرفتن ظرفیتها و شرایط افراد سه راه حل برای اولیای مقتول ارائه نموده تا فرایند مقابله با سازگاری روح و روان فرد به بهترین وجه صورت پذیرد.

سلامت روان:

تعریف بهداشت روان

بهداشت روانی یک زمینه تخصصی در محدوده روانپزشکی است و هدف آن ایجاد سلامت روان به وسیله پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های روانی, کنترل عوامل مؤثر در بروز بیماری‌های روانی, تشخیص زودرس بیماری‌های روانی, پیشگیری از عوارض ناشی از برگشت بیماری‌های روانی و ایجاد محیط سالم برای برقراری روابط صحیح انسانی است(میلانی, ۱۳۷۶).

ربر (۱۹۸۵) در تعریف بهداشت روانی نوشته است:”معنای این واژه را باید بیشتر از طریق مفهوم متضاد آن یعنی اختلالات روانی درک کرد. واژه سلامت روانی برای توصیف اشخاص به کار می رود که درباره تمرین سطح کنش وری رفتاری و سازش پذیری هیجانی و سازش یافتگی هستند و فقط به مفهوم اینکه شخص دچار بیماری نباشد نمی تواند به کار رود.”

پورافکاری(۱۳۷۶) در تعریف بهداشت روان آورده است: ‌بر اساس فرهنگ روانپزشکی کمپبل این اصطلاح را “احساس رضایت و بهبود روانی و تطابق کافی اجتماعی با موازین مورد قبول هر جامعه تعریف ‌کرده‌است.”