نمونه ای از نتایج منفی انتشار جریان تحقیقات در رسانه ها در پرونده متهم معروف به خفاش شب مشاهده می شود. متهم این پرونده غلامرضا ‌خوش‌رو در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه انتخاب^[۱۵۶] مبنی بر اینکه چگونه با وجود ارتکاب جرائم متعدد روند دستگیری وی مدت زیادی به طول انجامیده بیان داشته که در هر روز روزنامه های سراسری و محلی را کاملا می خواندم تا اگر سر نخی به دست مامورین افتاد جنایت هایم را متوقف کنم اما همیشه پس از مدتی دست به کار می شدم.

در این پرونده قضات تحقیق در پی فشار افکار عمومی مبنی بر تأخیر در دستگیری چنین مجرمینی اجازه تهیه گزارش از پرونده را داده تا نزد افکار عمومی متهم به کم کاری نگردند در حالی که پس از انتشار این مطالب و با مطالعه مجرم از نتیجه تحقیقات اطلاع پیدا کرده و این امر دستگیری وی را نیز به تأخیر انداخته است .

اجازه دادن به خبرنگاران در تهیه ی گزارش از مرحله تحقیقاتی این پرونده به دلیل جنبه رسانه ای پیدا کرده آن بوده است.دادن این اجازه در حالی است که این اقدام از سوی قضات در پرونده های مشابه مشاهده نمی شود. در مصاحبه ای که با چهار نفر از قضات دادگاه انجام شد در خصوص نظر آن ها نسبت به تهیه گزارش توسط خبرنگاران رسانه ها در پرونده ها در مرحله تحقیقاتی پرسش شد که تمامی آنان با این اقدام مخالف بودند . این قضات برای مخالفت خود دلایلی مانند موفقیت مرحله تحقیقات ، رعایت اصل برائت و کاهش سرعت در ختم مرحله تحقیقات را بیان می‌کردند. در حالی که در این پرونده که جنبه رسانه ای پیدا ‌کرده‌است اجازه تهیه گزارش از تحقیقات مقدماتی به خبرنگاران داده شده است.

این امر در حالی است که مأموران تحقیق می‌توانند از ظرفیت رسانه ها استفاده کرده و با درج اطلاعات غلط در روزنامه ها زمینه دسترسی بهتر به دلایل و مرتکبین جرائم را فراهم کنند .

مبحث چهارم : تاثیر گذاری برشهود

افرادی که در رسیدگی کیفری به عنوان شاهد دخالت دارند از بازنمایی رسانه ای جرم تاثیر قابل توجهی می‌پذیرند. این تاثیر پذیری به دلیل وجود آن ها در جامعه و مشاهده اخبار جنایی بازتاب یافته و آثار آن در جامعه است . از طرفی نیز افراد عادی نوعا فاقد دانش حقوقی و توانایی سنجش صحت و درستی اظهار نظرهای فنی خبرنگاران در رسانه ها هستند. به طور کلی اثری که انعکاس جرم بر رسانه می‌تواند بر شهادت شهود و مطلعین داشته باشد باید بین دو نوع تاثیر گذاری قائل به تفکیک شد:

گفتار اول: تاثیر پذیری ناخودآگاه‌

این اثر پذیری برای شهود به نحوی ناخود آگاه است. گذشت زمان بین زمان تحمل شهادت و زمان ادای شهادت باعث کمرنگ شدن حافظه شاهد گشته و یافته های روانشناسی جنائی نشان می‌دهد که خاطرات با گذشت زمان ساده تر می‌شوند یا اینکه در مقوله ای به هم در می‌آیند و در تکمیل مجدد آن برای یادآوری ذهن متحمل فشار بیشتری می شود و به علت تاثیر بیشتر نقش تداعی اشتباهات بیشتر در آن راه می‌یابد^[۱۵۷] . از سوی دیگر این یاد آوری جزئیات نا صحیحی را به خاطرات وارد می‌کند که با قدرتی هر چه تمامتر در حافظه سامان می‌یابند و از آغاز این لحظه خاطراتی را که بر زبان می آوریم جانشین خاطراتی می‌شوند که قبلا درک کرده بودیم . اخبار بازتاب داده شده از جرایم رسانه ای شده نمونه ی بارز این خاطرات است و در این گزارش ها ضمن اینکه سعی می شود تمام ابعاد واقعه توصیف شود ، برداشت های شخصی گزارشگران که در این اخبار بیان می شود موجب اختلال در روند یاد آوری این وقایع برای شهود می‌گردد.

روانشناسان این دو نوع اطلاعات را به واقعه اولی یعنی آنچه مستقیما درک شده و واقعه ی ثانوی یعنی آنچه از قول دیگران شنیده می شود تقسیم می‌کنند امری که باعث می شود شاهد به طور ناخود آگاه در واقعه ی اولی تغییراتی داده ‌و ادراک ساده سمعی خود را به داستانی پیچیده تبدیل کرده و در آن اطلاعاتی راه یافته اند که از جای دیگر کسب ‌کرده‌است^[۱۵۸] . با توجه به مطالبی که در خصوص محتوی و ویژگی های اخبار جنائی بیان شد و اینکه اخبار رسانه در خصوص واقعه مجرمانه به نکات فنی بها نداده نشده و به آن ها اشاره نمی شود حال آنکه آنچه برای قضات در ادای شهادت مهم است همین نکات فنی است که با توجه به عدم انعکاس آن در رسانه ‌و مرور زمان دستخوش تغییر شده و در حافظه ی شاهد کمرنگ می‌گردد و در مقابل اطلاعاتی که در رسانه ها مطرح شده و فاقد ارزش فنی می‌باشد برجسته شده و کیفیت ادای شهادت را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد، تاثیر این اخبار بر اظهارات شهود غیر قابل انکار می‌گردد.

گفتار دوم : دروغ خود آگاه

روانشناسان علل عمده دروغ های خود آگاه توسط شهود را ترس می دانند ‌به این ترتیب که ترس از خطر می‌تواند منبع القای شهادت دروغ یا دست کم کتمان باشد . بخصوص شاهد از این می ترسد که در مظان اتهام شرکت در جرم قرار گیرد .^[۱۵۹]این ترس به خصوص زمانی بیشتر می شود که شهود با حضور در دادگاه در مقابل قاضی باید شهادت دهند و قبل از ادای شهادت نیز طبق درک عواقب شهادت شهود به شهود تذکر داده می شود که این امر موجب افزایش ترس از اتهام مشارکت خواهد شد .

در این حالت با توجه به اینکه رسانه های گروهی به بیان گسترده واقعه جرم می پردازند . شهود ممکن است تصور کنند که اگر چیزی بر خلاف محتویات اخبار بگویند به اتهام شهادت تحت تعقیب قرار خواهد گرفت چون گمان می‌کنند که به اطلاعات رسانه ها بیشتر ا زاطلاعات آن ها بها داده می شود^[۱۶۰]. واکنش های مقامات دستگاه قضایی و مصحبه های آن ها و اظهارات قضات دادگاه که افکار عمومی شکل گرفته توسط رسانه ها را به رسمیت می شناسند موجب تقویت این برداشت در شهود می‌گردد.

همجنین با توجه به تأکید رسانه ها بر جنبه‌های خاصی از حوادث که باعث جذابیت و جذب مخاطب می‌گردد و اینکه در مسائل جنائی هیجان انگیز بیشتر طالب اخبارند ‌و کمتر به صحت اخبار اهمیت می‌دهند بر وضع روانی گواه اثر می‌گذارند . مولفان آمریکایی پرنوولافتوس (۱۹۸۲) در پی بررسی نظامدار تاثیر جراید بر شهود ‌به این نتیجه رسید ند که خواندن یک شرح نادرست از رویدادی که فرد شاهد آن بوده است این تمایل را در وی ایجاد می‌کند تا شهادت خود را با این برداشت جدید که برایش جنبه عمومی دارد منطبق کند^[۱۶۱] .