جدول۴-۸- فاصله گزینه A1 از هر یک از عبارات کلامی ۶۲

جدول۴-۹- عبارات کلامی متناظر با میانگین نمرات فازی گزینه­ های تحقیق ۶۲

جدول۴-۱۰- امتیازات فازی ارزیابی گزینه‌ها(ماتریس تصمیم‌گیری) ۶۳

جدول۴-۱۱- ماتریس بی‌مقیاس فازی ۶۴

جدول۴-۱۲- بی مقیاس­کردن ماتریس ۶۵

جدول۴-۱۳- رتبه‌بندی گزینه‌ها ۶۷

جدول۴-۱۵- اعداد فازی و عبارت کلامی ۶۸

جدول ۴-۱۶- عناوین معیارها ۶۹

جدول۴-۱۷- امتیازات فازی ارزیابی گزینه‌ها(ماتریس تصمیم‌گیری( ۶۹

جدول۴-۱۸- جدول بی­مقیاس تصمیم ­گیری( نرمالیزه شده) ۷۱

جدول ۴-۱۹- مقادیر S، R و Q 72

جدول۴-۲۰- رتبه گزینه­ ها بر اساس R،S و Q 73

جدول ۴-۲۱- رتبه ­بندی نهایی گزینه­ ها ۷۴

جدول۵-۱- شاخص­ های (عوامل) اصلی ارزیابی الگوهای مناسب بودجه ­ریزی ۷۶

جدول۳-۱- پرسشنامه رتبه ­بندی عوامل ارزیابی در الگوهای بودجه ­ریزی ۸۸

جدول ۲-۱- الگوهای بودجه ­ریزی ۴۸

جدول ۲-۲- مؤلفه‌ ­های ارزیابی در الگوهای بودجه ­ریزی ۴۹

جدول ۴-۱- فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان ۵۷

جدول۴-۲- فراوانی سن پاسخ دهندگان ۵۷

جدول ۴-۳- فراوانی تحصیلات پاسخ دهندگان ۵۸

جدول۴-۵- نظرسنجی خبرگان ۵۹

جدول۴-۶- اعداد فازی و عبارت کلامی ۵۹

جدول۴-۷- میانگین نمرات فازی هریک از گزینه­ های مورد مطالعه ۶۰

جدول۴-۸- فاصله گزینه A1 از هر یک از عبارات کلامی ۶۲

جدول۴-۹- عبارات کلامی متناظر با میانگین نمرات فازی گزینه­ های تحقیق ۶۲

جدول۴-۱۰- امتیازات فازی ارزیابی گزینه‌ها(ماتریس تصمیم‌گیری) ۶۳

جدول۴-۱۱- ماتریس بی‌مقیاس فازی ۶۴

جدول۴-۱۲- بی مقیاس­کردن ماتریس ۶۵

جدول۴-۱۳- رتبه‌بندی گزینه‌ها ۶۷

جدول۴-۱۵- اعداد فازی و عبارت کلامی ۶۸

جدول ۴-۱۶- عناوین معیارها ۶۹

جدول۴-۱۷- امتیازات فازی ارزیابی گزینه‌ها(ماتریس تصمیم‌گیری( ۶۹

جدول۴-۱۸- جدول بی­مقیاس تصمیم ­گیری( نرمالیزه شده) ۷۱

جدول ۴-۱۹- مقادیر S، R و Q 72

جدول۴-۲۰- رتبه گزینه­ ها بر اساس R،S و Q 73

جدول ۴-۲۱- رتبه ­بندی نهایی گزینه­ ها ۷۴

جدول۵-۱- شاخص­ های (عوامل) اصلی ارزیابی الگوهای مناسب بودجه ­ریزی ۷۶

جدول۳-۱- پرسشنامه رتبه ­بندی عوامل ارزیابی در الگوهای بودجه ­ریزی ۸۸

فهرست نمودارها

نمودار۴-۱- نسبت به متغیرهای کلامی ۶۱۱

نمودار ۴-۲- رتبه بندی گزینه­ ها ۶۷۷

فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه

بودجه شاهرگ حیاتی هر سازمانی می‌باشد, زیرا سازمان­ها تمام فعالیت­های مالی, اعم از کسب درآمد و پرداخت هزینه­ ها برای اجرای برنامه ­های متعدد و متنوع خود را در چارچوب بودجه انجام می­ دهند. ‌بنابرین‏ بودجه آئینه تمام نمای همه برنامه­ ها و فعالیت­های سازمان بوده و نقش بسیار مهم و حیاتی در توسعه سازمان­ها ایفا می­ کند.

در طول تاریخ، بشر برای مبارزه با فقر و تنگدستی و عوارض اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن، راه پر فراز و نشیبی را طی نموده است. حاصل تلاش­ها و کوشش­های انجام شده به اشکال مختلف از جمله تأسيس نظام تامین اجتماعی ‌می‌باشد، که نقش مؤثری در استقرار عدالت اجتماعی بر عهده دارد. اصول و ضوابط حاکم بر این نهاد، ریشه در حس انسان­دوستی و همیاری انسان­ها دارد و از اندیشه تعاون و کمک به همنوع سرچشمه گرفته است. در سیستم اقتصاد جهانی سرشار از رقابت کنونی، نظام تامین اجتماعی نه تنها به عنوان یک مقوله اخلاقی بلکه به منزله یک مبحث اقتصادی نیز شناخته شده است.

از سوی دیگر طی سال­های اخیر، سازمان تامین اجتماعی پس از گذشت بیش از ۵۰ سال از حیات آن، به ‌عنوان یک صندوق بیمه­ای، به نقطه سربه سری منابع و مصارف خود نزدیک شده است که از الزامات مواجهه با این مشکل، برنامه­ ریزی و تخصیص بهینه منابع و مصارف وایجاد یک الگوی مناسب بودجه ­ریزی ‌می‌باشد.

بنا به اهمیت این موضوع درسازمان تامین اجتماعی، این تحقیق در راستای تبیین الگوی مناسب بودجه ­ریزی ‌می‌باشد. معاونت درمان تامین اجتماعی استان یزد ( شامل: بیمارستان شهدای کارگر و ۱۰ واحد درمانی) به عنوان مطالعه موردی در نظرگرفته شده است. وکارشناسان بودجه و مالی این معاونت، به ‌عنوان جامعه آماری و نمونه آماری انتخاب شدند.

۱-۱- بیان مسئله :

بودجه­بندی یکی از ابزارهای مهم و حساس برای برنامه­ ریزی مالی و چگونگی استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود ‌می‌باشد و چگونگی ساختار بودجه­ای، گستره مربوط به توانایی مدیران در تصمیم­­­گیری و قبول وظایف را تحت تاثیر قرار می­دهد. ‌بنابرین‏ مسائل مربوط به آن شامل بررسی موانع و مشکلات موجود، بازنگری جامع تهیه و تصویب و اجرای بودجه، کنترل­های مربوطه به صورت یک نظام پیوسته و منسجم، از اهمیت ویژه­ای برخوردار است (خرمی، شیرازی، امینی، خوزانی، ۱۳۸۹).

استفاده از بودجه به عنوان ابزار سیاست­گذاری یا برنامه­ ریزی، به منظور تنظیم سیاست­های مالی برای مقاصد اقتصادی صورت ‌می‌گیرد تا به وسیله آن درآمدها و هزینه های بودجه­ای، چند هدف ویژه را برای حفظ تعادل اقتصادی و جلوگیری از بروز بحران تامین کند ( قهرمانی، ۱۳۹۲). ‌بنابرین‏ ساختار بودجه باید به گونه ای باشد که همراه با شفافیت اطلاعات , مصالح اجتماعی را نیز تامین کند (بشیری نژاد، ۱۳۸۱ )

خوشبختانه طی سال‌های اخیر در سازمان تامین اجتماعی, بدلایل متعددی از جمله گستردگی حجم فعالیت­های سازمان در سطح کشور, نزدیکی به نقطه سربه سری منابع و مصارف و نبودن یک روش واحد بودجه ­ریزی، نیاز به یک الگوی مناسب بودجه­­ریزی در سطح سازمان تامین اجتماعی ضروری به نظر می­رسد. ‌بنابرین‏ بودجه ­ریزی به ‌عنوان یکی از اولویت­های اساسی سازمان مطرح شده است. ‌بنابرین‏ پژوهش­هایی در زمینه تعیین الگوهای مناسب در این سازمان انجام شده است. اما در این راستا پژوهش حاضر در تلاش است تا با شناسایی عوامل ارزیابی الگوهای بودجه ­ریزی، با بهره گرفتن از نظرات خبرگان و کارشناسان بودجه و مالی مدیریت درمان استان یزد، الگوی بودجه ­ریزی مناسبی را جهت سازمان تامین اجتماعی معرفی نماید.

۱-۲- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

بودجه، ضرورتی است که محدودیت منابع، ایجاد ‌کرده‌است. نخستین پیام هر سند بودجه این است: سازمانی که درصدد است تا منابع محدود خود را بین نیازهای نا محدود، به شکل مناسبی توزیع نماید، باید بودجه ­ریزی نماید. کمبود منابع مالی یک محدودیت عمده دربخش سازمان‌ها ‌می‌باشد که بدون توجه به جایگاه مالی، هیچ سازمانی نمی­تواند در ایجاد نوعی اولویت­ بندی بین نیازهای خود، غفلت نماید. اگرگزینش­های منطقی با آگاهی کامل شکل بگیرند، سیاست‌های سازمان به اثربخش­ترین شکل تعیین خواهند شد (جمعی ازنویسندگان، ۱۳۸۸”اولین کنفرانس بین‌المللی بودجه ­ریزی عملیاتی، تهران، ایران ).