حوزه مدیریت دانش هر روز گسترده تر می شود و سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان درصدد آشنا کردن کارکنان خود با دانش روز است. در این میان فرایند چرخه دانش در سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان امری ضروری برای افزایش علم و دانش کارکنان و انجام صحیح وظایف می‌باشد.

در این پژوهش به بررسی ارتباط میان چرخه دانش از حوزه مدیریت دانش و مسیر شغلی از حوزه مدیریت سرمایه انسانی پرداخته ایم. جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان می‌باشد. در ضمن داده های جمع‌ آوری شده از طریق پرسشنامه با روش مدل معادلات ساختاری و با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند.

نتایج حاصل از فرضیه‌ها بیانگر این مطلب می‌باشد که بین جذب، ذخیره، اشتراک و به کارگیری دانش با مسیر شغلی ارتباطی معنی‌دار و مثبت وجود دارد.

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

عصر کنونی، عصر تحولات شتابنده و غیرقابل پیش‌بینی است. وضعیت مدیریت در جامعه ما بیانگر عدم توازن میان پیچیدگی‌های روزافزون سازمان‌ها و عدم توانایی‌های این سازمان‌ها در پیش‌بینی و مقابله با این تحولات می‌باشند. سازمان‌ها برای مقابله با تهدیدات محیطی و استفاده فرصت‌های احتمالی، ناچارند ظرفیت‌ها و توانمندی درونی خود را بشناسند، نقاط ضعف را بیابند و به تقویت نقاط قوت بپردازند. مسائل و مشکلات مدیریت آن چنان پیچیده و گسترده شده‌اند که تشخیص آن ها به آسانی میسر نیست و ماهمیت انسانی سازما‌ن‌ها و پیچیده بودن رفتارهای کارکنان، این پیچیدگی را مضاعف ‌کرده‌است.

در چنین شرایطی سازمان‌هایی موفق و کامیاب هستند که ضمن کسب دانش و آگاهی وسیع از عوامل محیطی برای حفظ حیات خود، بتوانند زمینه رشد و پویایی و افزایش عملکرد سازمان را بهبود بخشند (رحیمی و نجفی، ۱۳۸۶ : ۱۱).

یکی از راه‌های تحقق این امر مقوله مدیریت دانش^[۱] است. مدیریت دانش از اواخر دهه ۱۹۷۰ مطرح گردید. در گذشته‌ای نه چندان دور، قدرت و مزیت رقابتی یک سازمان یا یک جامعه، دسترسی بیشتر به منابع مادی محسوب می‌شد. اما اکنون شرایط جامعه متحول شده و اصلی‌ترین مزیت رقابتی برای سازمان‌ها، توان آن ها در مدیریت دانش محسوب می‌شود (خوانساری، ۱۳۸۴: ۳).

اگر از دیدگاه سیستمی به سازمان‌ها بنگریم و سازمان را مجموعه‌ای از سیستم‌ها بدانیم که به شکلی هماهنگ و متعامل به فعالیت مشغولند، در آن صورت مدیریت دانش هم یکی از سیستم‌های وظیفه‌ای شمرده می‌شود که نقش و عملکردی همچون سایر سیستم‌های وظیفه‌ای نظیر سیستم مدیریت منابع انسانی و مسیر شغلی و غیره بر عهده دارد (اعرابی ‌و موسوی، ۱۳۸۹: ۹).

به گفته پیتر دراکر راز موفقیت سازمان‌ها در قرن ۲۱ همانا مدیریت دانش است (اورمزدی، ۱۳۸۶). ‌بنابرین‏ مدیریت سازمان‌ها باید با تکیه بر دانایی، امکان اتخاذ تصمیمات معقول تر در موضوعات مهم و بهبود عملکردهای مبتنی بر دانش را پیدا کنند. از اینرو مدیریت دانایی موضوعی مهمتر از خود دانایی محسوب می‌شود که در سازمان‌ها به دنبال آن است که نحوه چگونگی تبدیل اطلاعات و دانسته های فردی و سازمانی را به دانش و مهارت‌های فردی و گروهی تبیین و روشن نماید. امروزه مدیریت دانش به عنوان منبعی مهم درجهت مزیت رقابتی و ارزش آفرینی شناخته شده است (ابراهیم سبا و جنیفر راولی^[۲]، ۲۰۱۰).

فقدان سازوکارهای صحیح ارزیابی و پیاده‌سازی مدیریت دانش، این سرمایه‌گذاری را در ذهن مدیران تنها به یک هزینه اضافی تبدیل ‌کرده‌است. از اینرو سازمان‌ها باید محیطی را برای اشتراک و انتقال و تقابل دانش در میان اعضای خود به وجود آورند و سعی در ایجاد بسترسازی و شناسایی عوامل زمینه‌ای جهت استقرار مدیریت دانش در سازمان نمایند (فایرستون و مک ال روی^[۳] ، ۱۳۸۷: ۱۲۷).

مدیریت دانش در سبز فایل، تحولات شگرفی را در مباحث مدیریتی ایجاد ‌کرده‌است. با توجه به اینکه مدیریت ، تنها به دانش کد شده و مستند شده اکتفا نمی‌کند، بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های جهان با تکیه بر دانش ضمنی و آشکار خود، درصدد ارتقای جایگاه رقابتی و افزایش اثربخشی و بهره‌وری خود هستند. در راستای رسیدن ‌به این اهداف، مدیریت دانش به دنبال تصرف دانش، خرد و تجربیات با ارزش افزوده کارکنان و نیز پیاده‌سازی، بازیابی و نگهداری دانش به عنوان دارایی‌های سازمان است (اورمزدی ، ۱۳۸۶).

۱-۱- بیان مسئله

در جهان امروزی، دانش به عنوان یک منبع کلیدی تبدیل شده است و برای بقای سازمان‌ها بسیار حیاتی می‌باشد. سازمان‌ها در مواجهه با محیط‌های پویا، در حال پی بردن به یک دارایی وسیع و پراکنده در سازمان هستند. این دارایی ارزشمند، دانش سازمانی است که نه تنها در سازمان‌های تجاری، بلکه در سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی ارزش آن ها آشکار شده است (عطاپور ، ۱۳۸۸).

تغییرات سریع و رشد روزافزون دانش و اطلاعات، هر سازمانی را بر آن می‌دارد تا برای بقاء تمام تلاش خود را در مدیریت دانش به کار گیرد. لذا سازمان‌ها در پی شناسایی عوامل زمینه ساز و نیز بسترسازی به منظور ایجاد مدیریت دانش برآمده‌اند تا به موقع از منابع دانشی خود و محیط پیرامون بهره برداری کنند. امروزه سازمان‌های بسیاری در زمینه توسعه دانش در سطوح مختلف سرمایه‌گذاری کرده و موفق بوده‌اند، اما سازمان‌های بسیاری نیز با شکست مواجه شده‌اند.

حوزه مدیریت دانش هر روز گسترده‌تر می‌شود و سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان درصدد آشنا کردن کارکنان خود با دانش روز است. در این میان فرایند چرخه دانش در سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان امری ضروری برای افزایش علم و دانش کارکنان و انجام صحیح وظایف می‌باشد. معلوم نیست که فرایند چرخه دانش در سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان به طور کامل جریان می‌یابد و کارکنان تمامی سظوح در این فرایند قرار می گیرند و از دانش بهره می‌برند و این امر موجبات توسعه مسیر شغلی^[۴] کارکنان و رضایت آن ها را فراهم می‌آورد.

۱-۲- اهمیت و ضرورت تحقیق

۱-۴ اهداف تحقیق

۱-۴-۱ هدف اصلی

هدف اصلی این پژوهش شناسایی و تعیین انواع جرائم اینترنتی مربوط به شبکه بانکی و نحوه جلوگیری از آن می‌باشد.

۱-۴-۲ اهداف ویژه

1. 1. تعیین دسترسی بدون اجازه در شبکه بانکی و نحوه جلوگیری از آن؛

1. 1. تعیین تولید مانع(کارشکنی) در شبکه بانکی و نحوه جلوگیری از آن؛

1. 1. تعیین سرقت پول در شبکه بانکی و نحوه جلوگیری از آن؛

1. تعیین جعل هویت در شبکه بانکی و نحوه جلوگیری از آن؛

۱-۵ فرضیه های تحقیق

-۱ دسترسی بدون اجازه یکی از جرائم اینترنتی در شبکه بانکی است.

-۲شناسایی تولید مانع (کارشکنی) یکی از جرائم اینترنتی در شبکه بانکی است.

۳- شناسایی سرقت پول یکی از جرائم اینترنتی در شبکه بانکی است.

۴-شناسایی جعل هویت یکی از جرائم اینترنتی در شبکه بانکی است.

۱-۶ قلمرو تحقیق

۱-۶- ۱ قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی این پژوهش در حوزه نظارت بر بانکداری الکترونیک/ تحول شبکه امن مالی/ نظارت بانک مرکزی/ فضای سایبری و امنیت اطلاعات می‌باشد.

۱-۶-۲ قلمرو مکانی

قلمرو مکانی این تحقیق در کلیه شعب بانک‌های ملی شهر کرمانشاه و نیز کارشناسان حوزه سایبری(پلیس سایبری در شهر کرمانشاه می‌باشد.

۱-۶-۳ قلمرو زمانی تحقیق

از لحاظ زمانی، قلمرو این تحقیق مربوط به بهار ۱۳۹۴ ‌می‌باشد.

۱ -۷ متغیرهای تحقیق

موضوعات تحقیق دارای مفاهیمی مجردو ذهنی هستند.برای اینکه عملاً تحقیق را انجام دهیم، مفاهیم باید به متغیر تبدیل شوند.مفاهیم وقتی به متغیر تبدیل می­شوند که بتوانیم به آن­ها مقدار و درجات آن­ها را تعیین کنیم.همچنین باید بین متغیرهای مستقل، وابسته، کنترل و میانجی و همچنین بین متغیرهای گسسته و پیوسته و آشکاروپنهان تفاوت قائل شد(ایران­نژاد، ۱۳۸۲). این تحقیق با عنایت به فرضیه ­ها و نوع پرسشنامه طراحی شده، متغیرهای خاص خودش را دارا می‌باشد که هر کدام متناظر با فرضیه ­ها هستند.

۱-۸ روش تحقیق

از آنجا که موضوع مورد تحقیق ‌در مورد وضعیت کنونی طرح ریزی شده است و ماهیت تحقیق موقعیت را به صورتی که در زمان بررسی وجود دارد تعیین می­ کند لذا روش تحقیق حاضر توصیفی- پیمایشی از نوع همبستگی و اکتشافی است که با بهره گرفتن از پرسشنامه استاندارد شده و با ‌اعتبار و روائی داده ­های تحقیق جمع‌ آوری ‌و فرضیات تحقیقات حاضراز نگاه هدف، کاربردی است؛ زیرا از نتایج یافته­ ها برای حل مشکلات خاص درون سازمان استفاده می­ شود.از نگاه چگونگی گردآوری داده ­ها، پژوهشی توصیفی- پیمایشی به­شمار می­رود؛ زیرا تلاش می­ کند با بهره گرفتن از پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز از وضع موجود نمونه آماری به دست آورد. همچنین از جنبه زمانی، مقطعی و از نگاه نوع داده ­ها، پژوهشی کمی به­ شمار می­رود.

۱-۹ روش‌ها و ابزارهای جمع‌ آوری اطلاعات

برای انجام این تحقیق و جمع‌ آوری اطلاعات و داده ­ها از کتب و مجلات و سایت‌های معتبر فارسی و لاتین استفاده می­ شود. ‌بر اساس این مطالعات و مذاکره با متخصصین امرو درنظر داشتن فرضیات تحقیق پرسشنامه تنظیم می­گردد و با توزیع آن در میان جامعه آماری داده ­ها جمع‌ آوری می­ شود.

۱-۱۰ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات، داده ­ها با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ساده طبقه بندی شده و با تخصیص متناسب انتخاب شده است. برای طبقه بندی، تخصیص و تفسیر داده ­ها از روش های آمار توصیفی و درسطح استنباطی با استفاده ازنرم افزار AMOS؛ برای آزمون فرضیه ­ها از آزمون­هایی همچون آزمون تحلیل عاملی و معادلات ساختاری استفاده می­ شود.

۱-۱۱ جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش، کلیه کارشناسان حوزه بانکداری و کارشناسان پلیس سایبری در شهر کرمانشاه هستند.

۱-۱۲ استفاده کنندگان از نتایج تحقیق

نتایج حاصل از این پژوهش خارج از اینکه برای سازمان مطبوع(بانک ملی) مفید ‌می‌باشد برای سایر بانک­ها، سازمان­ها و شرکت­هایی که با سیستم فناوری اطلاعات درگیر هستند می ­تواند مفید و مؤثر واقع گردد. همچنین نتایج این تحقیق می ­تواند برای تحقیقات آتی دانشجویان ارشدیادکتری درجهت پیشبرد امر پژوهش و تحقیقات بهتر آن­ها مبنایی علمی طلقی گردد.

۱-۱۳ جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق:

با توجه به مطالعات صورت گرفته توسط محقق تاکنون پژوهشی با این عنوان در داخل کشور صورت نگرفته است و همچنین طبق تحقیقات و استعلام از بانک­ها و نهادهای رسمی علمی کشور (مثل ایران داک) هیچ گونه تحقیقی­در این زمینه درحوزه بانکداری انجام نگرفته است، ‌بنابرین‏ می ­تواند گویای نوآور بودن تحقیق را برساند.

۱-۱۴ تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق

تعاریف مفهومی

نظارت IT: بنا به بخشنامه سال ۱۳۸۵ بانک مرکزی تمامی بانک­ها موظف به ایجاد واحدی به نام نظارت IT به منظور کنترل و پایش عملیات بانکداری الکترونیک ‌شده‌اند. این اداره در بانک مرکزی از سال ۱۳۸۴ شروع به کار نموده است.

شبکه امن مالی: ایجاد بستر های مناسب برای فعالیت مالی

بانکداری الکترونیک: انجام کلیه امور بانکداری از طریق : تلفن بانک، اینترنت بانک، کیوسک بانک، همراه بانک، اس ام اس بانک موبایل بانک

جرائم اینترنتی:

جرایم اینترنتی، شامل جرمهایی هستند که در محیط سایبر به وجود می­آیند، وانواع مجرمین محیط سایبر شامل هکرها، کرکرها، فریکهای تلفن و انواع جرمهای ممکن با نام سایبرکرایم و ‌در مورد جرم آینده با نام تروریسم سایبر که مانند ‌تروریست‌های معمولی دارای انگیزه های سیاسی برای ارتکاب جرایم هستند)محمدی،۱۳۹۱).

دسترسی بدون اجازه در شبکه بانکی:

دسترسی غیرمجاز(بدون اجازه)عبارت است از رخنه غیرقانونی به سامانه رایانه­ای حفاظت شده یا وارد شدن غیرقانونی به حساب شخصی یا حقوقی دیگران(عالی پور،۱۳۹۰).

تولید مانع (کارشکنی) در شبکه بانکی:

ممانعت ازدسترسی درمفهوم گسترده شامل هررفتاری است که مانع دستیابی کاربریا مشترک مجاز به سامانه­ها و داده ­ها شود(عالی پور، ۱۳۹۰).

سرقت پول در شبکه بانکی:

بستر انجام بزه جعل رایانه­ای، فضای سایبر است و فضای سایبر فضایی غیرمادی و ناملموس است که توسط رایانه ­ها و شبکه­ های رایانه­ای به وجود آمده است و دنیایی مجازی را درکنار دنیای واقعی ما به وجود آورده است.در واقع فضای سایبر همان فضای مجازی بیکرانی است که از طریق اتصال شبکه­ های رایانه­ای به هم به وجود آمده است.(انزالی، ۱۳۷۶).

جعل هویت در شبکه بانکی:

سرقت هویت به معنی استفاده از هویت اشخاص دیگر(اطلاعات حساس و یا شخصی) برای سوء استفاده مالی و یا سایر اهدف مخرب است. سوء استفاده یا کلاهبرداری با بهره گرفتن از کارت اعتباری دیگران، یک نمونه از سرقت هویت است. در واقع Phishing، روشی است که مهاجمان از آن به منظور سرقت هویت استفاده می نمایند(فضلی، ۱۳۸۹).

فصل دوم

مبانی نظری و پشینیه تحقیق

۲-۱ مقدمه

۲-۲-۲- سرمایه ساختاری

سرمایه ساختاری شامل همه ذخایر غیر انسانی دانش در سازمان می‌باشد. به اعتقاد روس و همکارانش سرمایه ساختاری شامل هر چیزی است که بعد از اتمام کار کارکنان در هر شبانه ‌‌روز در واحد تجاری باقی می‌ماند و به کل واحد تجاری تعلق دارد. از نظر استوارت سرمایه ساختاری شامل دانش موجود در فناوری اطلاعات، حق ثبت و بهره‌برداری، علائم و مارک‌های تجاری است. چن و همکارانش نیز معتقدند که سرمایه ساختاری می‌تواند به کارکنان برای تحقق عملکرد فکری کارا و نیز عملکرد کسب و کار سازمان کمک نماید. به عقیده­ی مالکوم، سرمایه ساختاری شامل ظرفیت های مورد نیاز جهت درک نیازهای بازار می‌باشد و مواردی نظیر حق اختراع ها و دانش نهادینه شده در ساختارها، فرایندها و فرهنگ سازمانی^[۴] را در بر می‌گیرد.

از ویژگی‌های مهم سرمایه ساختاری این است که قابل تولید مجدد و داد‌ و­ ستد بوده و برخلاف سرمایه انسانی به طور یقین جزء دارایی‌های یک واحد تجاری محسوب می­ شود. فصل مشترک تمامی تعاریفی که ‌در مورد سرمایه ساختاری ارائه شده این است که سرمایه ساختاری مجموعه‌ای از قابلیت‌های یک سازمان را نشان می‌دهد که سازمان را برای انجام اقدامات منطقی، کارا و اثربخش در مواجهه با نیازهای بازار و تغییرات این نیازها توانا می‌سازد. سرمایه ساختاری تابعی از سرمایه انسانی نیز می‌باشد. این دو سرمایه در یک تعامل نزدیک با یکدیگر به سازمان‌ها کمک می‌کنند که به طور هماهنگ سرمایه ارتباطی را شکل و توسعه دهند. سرمایه ساختاری از اصلی‌ترین پایه های ایجاد سازمان‌های یادگیرنده است. اگر نیروی انسانی یک سازمان از نظر توانایی و ظرفیت‌های بالقوه در سطح بالایی باشد (سرمایه انسانی سازمان در حد مطلوب باشد)، در صورت وجود یک ساختار سازمانی شکننده و نابسامان، قابلیت‌های کارکنان سازمان در نهایت منجر به خلق ارزش و دستیابی کامل به اهداف پیش‌بینی ‌شده سازمانی نمی‌شود. به عنوان نمونه برنامه های راهبردی، چشم‌اندازها، فرایندهای سازمانی^[۵]، ارزش‌های اساسی، دستور‌العمل اجرایی فرایندها، پایگاه های اطلاعاتی، سامانه‌های اطلاعاتی، ظرفیت سازمانی برای ارائه­ ابداعات، نرم افزارها و علائم تجاری از مصادیق سرمایه های ساختاری به شمار می‌آیند.

حوزه‌­ی سرمایه ساختاری

• • • زیرساخت: شامل معیارهایی جهت سنجش وسایل و تجهیزات در نظر گرفته شده برای بخش‌های مختلف، ظرفیت رایانه‌ای سازمان و میزان خدمات تلفنی ‌می‌باشد.
  • • زیر‌ساخت مبتنی بر دانش: شامل شاخص‌های میزان استفاده از پایگاه داده ها و سامانه‌های اطلاعاتی شرکت می‌باشد.
  • • فرایندهای اداری: شامل کارایی و اثربخشی فرایندها می‌باشد.
  • • نوآوری: شامل سرمایه‌گذاریهای صورت گرفته در بخش طراحی و تولید کالای جدید یا ارائه­ خدمات جدید می‌‌باشد.
  • بهبود کیفیت: شامل بررسی گواهینامه‌ها و مجوزهای اخذ شده و همچنین ارتقاء کیفیت محصولات و خدمات می‌باشد.

۲-۲-۳- سرمایه انسانی

سرمایه انسانی بیانگر موجودی دانش افراد یک سازمان است. ویژگی منحصر به فرد سرمایه انسانی برخورداری آن از تفکر است. سرمایه انسانی در حکم دانش، مهارت و تجربه‌‌ایست که کارکنان سازمان به دست می‌آورند. برخی از این دانشها جنبه­ فردی و برخی دیگر جنبه­ عمومی دارد. سرمایه انسانی شامل مجموعه‌ای از دانش، لیاقت و شایستگی، روح همکاری، انعطاف‌پذیری کارکنان، تحمل ناملایمات، انگیزه، رضایت شغلی، سبک رهبری^[۶]، توانایی حل مشکلات، ریسک‌پذیری، تجربه، مهارت و استعداد افراد داخل یک سازمان می‌باشد. سرمایه انسانی همچنین قدرت ابداع و خلاقیت سازمان را در بر می‌گیرد.

به ‌طور کلی هدف اولیه از سرمایه انسانی نوآوری در کالاها و خدمات و نیز بهبود فرایندهای تجاری می‌باشد. سازمان‌ها برای افزایش توانایی‌ها و تجربیات در راستای افزایش رقابت‌پذیری در شرایط رقابتی کنونی مبادرت به انجام سرمایه‌گذاری در منابع انسانی می‌نمایند. بحث مهمی که در اینجا مطرح است این است که هر چند شرکت‌های پیشرو، منابع انسانی را به عنوان مهمترین دارایی در نظر گرفته و سرمایه‌گذاریهای وسیعی را در این حوزه انجام می‌دهند؛ با این وجود مالکیت این سرمایه ها در اختیار سازمان نمی‌باشد و خروج افراد از سازمان منجر به از دست رفتن حافظه­ سازمانی می‌شود. بدیهی است که این موضوع یک تهدید بالقوه برای سازمان‌ها محسوب می‌شود.

بونیتس در تعریف سرمایه انسانی، آن را بیانگر ذخیره­ی دانش یک سازمان تعریف می‌کند که در کارکنان آن سازمان متبلور می‌شود. وی همچنین سرمایه انسانی را توانایی جمعی یک سازمان جهت استخراج بهترین راه‌‌حل­ها از دانش افراد آن نیز تعریف ‌کرده‌است. هدسون^[۷] نیز سرمایه انسانی را ترکیبی از وراثت ژنتیکی، تحصیلات، تجربه و طرز تفکر کارکنان درباره زندگی و فرایند کسب ‌و ‌کار تعریف ‌کرده‌است.

باید توجه داشت که صرفاً وجود سرمایه انسانی در یک سازمان منجر به تحقق اهداف سازمانی نمی‌شود، بلکه استفاده­ بهینه از سرمایه‌ فکری و ارتباط و تعامل آن با دیگر اجزاء سرمایه فکری است که در نهایت موجب دستیابی سازمان به اهداف مورد نظر خواهد شد. تحقیقات متعدد نشان داده است که افزایش توانایی‌های کارکنان و در نهایت افزایش سرمایه انسانی سازمان‌ها دارای رابطه­ مستقیم و قوی با نتایج عملکرد سازمان‌ها می‌باشد. (واگزلر^[۸]، ۲۰۰۲، ص۴۰۵)

حوزه­‌ سرمایه انسانی

• • • نمای کلی کارکنان: شامل اطلاعاتی درباره توزیع سنی، جنسی و تعداد کارکنان مشغول خدمت در تولید، توزیع، فناوری اطلاعات، فروش، بازاریابی و دیگر بخش‌های اداری می‌باشد.
  • • تحصیلات: شامل اطلاعاتی درباره سوابق تحصیلی و میزان تجربه­ کارکنان می‌باشد.
  • • آموزش: شامل شاخص هایی درباره آموزش‌های ارائه شده از سوی شرکت برای کارکنان مانند تعداد ساعات آموزشی می‌باشد.
  • • تعهد و انگیزه: شامل اطلاعاتی درباره درصد کارکنان ارتقاء یافته، تعداد کارکنانی که احساس می‌کنند نظرات آن ها مورد توجه قرار گرفته و همچنین تعداد کارکنانی که احساس می‌کنند در یک محیط کاری شاد و جذاب مشغول خدمت هستند، ‌می‌باشد.
  • ترک خدمت کارکنان: شامل اطلاعاتی درباره افراد تازه‌ استخدام شده، افراد منتقل شده به بخش‌های دیگر و درصد گردش پرسنل ‌می‌باشد.

۲-۳- حسابداری منابع انسانی

۲-۳-۱‌- تعریف حسابداری منابع انسانی

احساس افسردگی یکی از تجارب مشترک بشر است که اغلب به عنوان یک پاسخ طبیعی به رویداد‌های خارجی یا ‌آسیب‌های درون‌فردی روی می‌دهد و اما تخمین زده می‌شود افسردگی اساسی چه روان‏زاد و چه درون‏زاد در بین چهار بیماری آسیب‌زای شاخص از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ مقام دوم را دارد (یوریب و همکاران، ۲۰۰۸). گرایش به بروز اولین وقوع افسردگی در سنین پایین‏تر گسترش یافته و درصد بالای نوجوانان مبتلا به افسردگی شدید، نگران‌کننده است (روزنهان و سلیگمن، ۱۹۹۹). افسردگی بر تکامل شناختی، هیجانی و فیزیکی نوجوان اثر می‌گذارد (ویلیام^[۵۸] و ویکینگ^[۵۹]،۲۰۰۳؛ به نقل از حبیب پور و شریعتی، ۱۳۸۷).

علاقه به بررسی جنبه‌های شناختی این اختلال در دو دهه گذشته رشد فزاینده‏ای یافته است. پژوهش حاضر گامی برای بررسی بیشتر این اختلال و برخی جنبه‌های شناختی این اختلال ازجمله بررسی ادراک زمان، حافظه کاری و پردازش اطلاعات با بهره گرفتن از آزمون‌های مناسب روان‌شناختی می‌باشد. در رابطه با ادراک زمان در بیماران افسرده پژوهش‌های اندکی انجام گرفته که نتایج آن‌ ها هم متناقض بوده است.

حقیقت (۱۳۸۸) در مطالعه‌ای به بررسی رابطه ادراک زمان در بیماران افسرده، اسکیزوفرن و بهنجار ‌به این نتیجه دست یافت که بیماران مبتلا به افسردگی اساسی گرایش به کم تخمین زدن زمان محرک‌های دیداری، شنیداری و دیداری-شنیداری داشتند. برخی از مطالعات نیز نقایصی در حافظه کاری افراد افسرده یافته‌اند (لندرو^[۶۰] و همکاران، ۲۰۰۱؛ نبز^[۶۱] و همکاران، ۲۰۰۰ و پرتر^[۶۲] و همکاران، ۲۰۰۳) در حالی که برخی از مطالعات نیز نتایج متناقض با این رابطه نشان داده‌اند (بارچ^[۶۳] و همکاران، ۲۰۰۳؛ مک لوین و همکاران، ۲۰۰۰). پردازش اطلاعات نیز از حوزه هایی است که بهبود آن، بهبود در افسردگی را به دنبال خواهد داشت (بسبوم^[۶۴] و دیجن^[۶۵]، ۲۰۰۶).

اختلال استرس پس از سانحه نیز از اختلالات شایع می‌باشد. علی‌رغم مطالعات صورت گرفته بر روی اختلال استرس پس از سانحه در جمعیت‌های بزرگسال، پژوهش‌های اندکی در زمینه میزان مواجهه کودکان و نوجوانان با رویدادهای آسیب‌زا و نیز شیوع این اختلال در آن‌ ها صورت گرفته است. کودکان و نوجوانان به دلیل شرایط خاص جسمی و سنی، بیشتر از دیگر اقشار جامعه در معرض خطر ضربه‌های روان‌شناختی و تجربه‌ رویدادهای آسیب‌زا قرار می‌گیرند، از طرف دیگر ازآنجایی‌که راهبردهای مقابله‌ای در آن‌ ها هنوز به اندازه

کافی برای روبه‌رو شدن با صدمات جسمی و روحی ناشی از این ضربه‌های رشد نکرده است، مواجهه با یک عامل استرس‌زا در آنان بیش از بزرگسالان می‌تواند منجر به بروز اختلال استرس پس از سانحه شود (سادوک و سادوک، ۲۰۰۷؛ ترجمه رضایی ۱۳۸۸).

نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه مشکلات قابل‌ملاحظه‌ای در زمینه حافظه در مقایسه با جمعیت‌های بالینی دیگر دارند (سوترلند و برایانت، ۲۰۰۷).

در زمینه‌ی سرعت پردازش اطلاعات نیز بروکس و همکاران (۲۰۱۰) به اشکالاتی در این حوزه‏ شناختی در نوجوانان مبتلا به PTSD اشاره دارد. حال با توجه به خلأهایی که بدان اشاره شد، عدم وجود مطالعه‏ای در رابطه با تأثیر PTSD بر ادراک درونی زمان و کمبود مطالعه بر روی جمعیت نوجوانان، این پژوهش قصد دارد به بررسی مقایسه‌ای مؤلفه‌های مذکور در نوجوانان مبتلا به اختلالات افسردگی و PTSD بپردازد.

۱-۴-اهداف پژوهش

۱-۴-۱- هدف کلی:

1. بررسی عملکرد نوجوانان مبتلا به افسردگی و PTSD در ادراک زمان، حافظه کاری و سرعت پردازش اطلاعات

۱-۴-۲- اهداف اختصاصی

1. 1. سنجش ادراک زمان در نوجوانان مبتلا به افسردگی

1. 1. مقایسه ادراک زمان نوجوانان مبتلا به افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و افراد بهنجار

1. 1. سنجش حافظه کاری در نوجوانان مبتلا به افسردگی

1. 1. مقایسه حافظه کاری در نوجوانان مبتلا به افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و افراد بهنجار

1. 1. سنجش سرعت پردازش اطلاعات در نوجوانان مبتلا به افسردگی

1. مقایسه سرعت پردازش اطلاعات در نوجوانان مبتلا به افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و افراد بهنجار

۱-۵- فرضیه‌های پژوهش

1. 1. خطای ادراک زمان در نوجوانان افسرده اساسی و مبتلا به PTSD بیشتر از نوجوانان بهنجار و در افسردگی بیشتر از PTSD است.

1. 1. اختلال حافظه کاری در نوجوانان افسرده اساسی و مبتلا به PTSD بیشتر از نوجوانان بهنجار و در PTSD بیشتر از افسردگی است.

1. اختلال در سرعت پردازش اطلاعات در نوجوانان افسرده اساسی و مبتلا به PTSD بیشتر از نوجوانان بهنجار و در افسردگی بیشتر از PTSD است.

۱-۶- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها

حافظه فعال

تعریف نظری: به توانایی نگه‌داری اطلاعات به طور موقت و فعالیت بر روی آن‌ ها در ذهن اشاره دارد (لوییس و کارپندال، ۲۰۰۲)؛ به عبارت دیگر بخشی از حافظه هست که اطلاعات را به صورت موقتی در یک حالت فعال نگاه می‌دارد تا بعداً روی آن‌ ها عملیات دیگری انجام دهد (گراف و اهتا، ۲۰۰۲).

تعریف عملیاتی: منظور از حافظه کاری، نمره به دست‌آمده از آزمون شاخص پردازش اطلاعات برای بخش دیداری و آزمون به‌توالی حروف و اعداد برای بخش شنیداری هست.

پردازش اطلاعات

تعریف نظری: شیوه ایست که افراد محرک‌های برخاسته از محیط را درک می‌کنند (موسی و لپین، ۲۰۰۲). سرعت پردازش اطلاعات از شاخص‌های مهم در ارزیابی توانایی‌های ذهنی به شمار می‌رود. ازنظر مفهومی این پژوهش میزان توانایی پردازش اطلاعات با توجه به متغیر زمان در یک فرد مدنظر هست. لازم به ذکر است که در آزمون هوش وکسلر IV، سرعت پردازش از شاخص‌های اساسی هوش در نظر گرفته‌شده است (۲۰۱۰).

تعریف عملیاتی: منظور از سرعت پردازش، نمره به دست‌آمده از خرده آزمون نماد ارقام هوش وکسلر می‌باشد.

ادراک زمان

تعریف نظری: ادراک زمان به عنوان توانایی پیش‌بینی و پاسخ کارآمد به رویدادهای در حال وقوع شناخته می‌شود (یانگ^[۶۶] و همکاران، ۲۰۰۷) و شامل توانایی تمایز میان فواصل کوتاه از میلی‌ثانیه تا ثانیه (تمایز مدت) است و ‌در مورد تفکیک‌پذیری دو محرک مجزا با کمک دوره های زمانی کم (قضاوت زمانی) داوری می‌کند تا دوره‌ زمانی خاص را با دقت بیشتر تولید (تولید و بازسازی مدت)، یا مدت رویداد یا ارائه‏ محرک خاص را برآورد (برآورد کلامی) و یا شروع آن را (پیش‌بینی زمانی) کند (‌تو پلاک و همکاران، ۲۰۰۶).

تعریف عملیاتی: ادراک زمان نمره به دست‌آمده از طریق تکلیف ادراک زمان هست؛ که در آن ویژگی‌هایی چون تولید، بازتولید، تخمین کلامی زمان، افتراق زمانی و تخمین تأخیر زمان موردسنجش قرار می‌گیرد.

افسردگی اساسی

تعریف نظری:

تعریف عملیاتی: منظور از افسردگی اساسی تشخیص بر اساس ملاک‌های DSM-5 و نیز با بهره گرفتن از پرسشنامه افسردگی بک خواهد بود.

اختلال استرس پس از سانحه

و تحقیق از مسائل شخصی و خانوادگی و یا مفاسد اخلاقی افراد در صورتی که در خفا، انجام گرفته، جایز نیست. مگر در بعضی موارد؛ مثل اینکه می خواهند با وی معامله کنند یا او را وکیل خود یا وصی خود یا برای مقامی نصب نمایند. فحص قبل از معامله و قبل از نصب و بعد از نصب جایز است. ^[۱۹۰] و حتی در خصوص نحوه اخذ اقرار از متهم به جرایم حدی بیان گردیده است: « قاضی وظیفه ندارد از متهم سوال کند که تو این کار را کرده ای یانه؟ بلکه باید بگذارد متهم اگر مایل است خودش اقرار کند یا از اول سوال کند که شما را برای چه اتهامی اینجا آورده اند» ^[۱۹۱]

نکته قابل ذکر آن است که اگر شهودی قبل از شهادت به زنا از روی تجسس و تفحص عمل زنا را مشاهده کرده باشند، از عدالت ساقط می‌شوند و لذا شهادت آنان مورد پذیرش نیست.

یکی دیگر از فقها در این خصوص می نویسد: « بازجویی و حرف کشیدن از کسی برای تفحص و شنود و کشف اسرار، حرام است، حتی قاضی و بازپرس هم حق حرف کشیدن از کسی را ندارد»^[۱۹۲] همچنین یکی از فقها در پاسخ به سوالی درباره اعتراف به زنا و تجسس و تعقیب اشخاص مورد اعتراف زانیه می نویسد: «اعتراف مزنی بها علیه زانی فاقد اعتبار شرعی است و استنطاق متهم به ارتکاب جریمه زنا برای اثبات و احراز جرم زنا صورت شرعی ندارد»

با توجه به مباحث ذکر شده این نتیجه به دست می‌آید که دادگاه حق ندارد طوری از دو متهم تفحص و تجسس کند که منجر به کشف یا اقرار نامبردگان به عمل زنا شود. البته در برخورد با مجرمین مختلف (با ارتکاب جرایم مختلف) حکم قضیه متفاوت می شود.

جرایم به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود: دسته اول جرایمی که متضرر از جرم افراد بوده و حق الناسی هستند مثل قصاص و حد قذف و …

دسته ی دوم جرایمی است که تعرض به حقوق الهی است. در جرایم حق الهی نیز دو فرض قابل تصور است. گاهی جرم مخفیانه انجام شده و خبر آن در جامعه منتشر نشده و افراد از آن مطلع نیستند و گاهی نیز جرم مورد نظر بین مردم شهرت پیدا ‌کرده‌است و افراد جامعه از آن مطلع هستند.

فرض اول: در صورتی که جرم مربوط به حق الناسی باشد، باید دقت شود احقاق حق بشود تا حق مردم از بین نرود. مرحوم شیخ طوسی می فرماید: « توبه کردن در چنین گناهانی ‌به این صورت است که اولاً، قلباً پشیمان گردد؛ ثانیاًً تصمیم جدی بگیرد ‌به این که سراغ آن گناه برنگردد و ثالثاً این که خود را آماده کند که مجازات الهی به وی اجرا گردد مثل حد قذف» ^[۱۹۳]

در خصوص قذف، اگر مقذوف با خبر شده از این قذف، باید نزد او رفته و آماده شود برای اجرای حد قذف یا این که مقذوف او را عفو کند. اما در صورتی که مقذوف با خبر نشده است دو وجه مطرح است:

از این باب که حق آدمی است و تنها از ناحیه صاحب آن قابل گذشت است، پس باید در این فرض دوم نیز پیش صاحب حق رفته و خود را آماده مجازات کند و یا از وی طلب عفو نماید؛ و اما از این جهت که مطلع کردن مقذوف باعث آزار و اذیت وی شده و موجب کینه می‌گردد بهتر است مطرح نکند. ^[۱۹۴]

فرض دوم: در صورتی که جرم از جمله جرایم حق اللهی است و ارتکاب آن توسط ولی میان مردم شایع نشده است در این صورت هم به خود او مستحب است که گناه خود را بپوشاند و هم به دیگران البته در خصوص افضل بودن اقرار به جرم و گناه خویش و یا استتار، آن نظرات متفاوتی نقل گردیده است. ^[۱۹۵]

در کتب روایی شیعه دو دسته روایات داریم:

دسته ی اول روایاتی است که به طور کلی ترغیب می‌کند دیگران را به پوشاندن عیب دیگران . که نمونه ای از آن در یکی از خطبه های امیرالمومنان علی علیه السلام با عنوان «خطبه الوسیله» ذکر گردیده است. «بپوشان عیب برادرت را زمانی که علم پیدا می کنی»

دسته ی دوم، روایاتی است که اشخاص در نزد معصوم اقرار به جرمی کرده‌اند و ایشان آن ها را ترغیب به عدم اقرار و توبه نموده اند. که نمونه آن در روایت اصبغ بن نباته از امیرالمومنین علیه السلام نقل گردیده است. اصبغ بن بناته نقل می‌کند: « مردی نزد امیرالمومنین علیه السلام امد و گفت یا علی من زنا کرده ام، پس مرا تطهیر کن. امام علی (ع) روی خود را از وی برگرداند و به او گفت بنشین، سپس فرمود: آیا هر یک از شما مرتکب چنین گناهی شود، نمی تواند آن گناه را به خود بپوشاند همان گونه که خداوند آن گناه را برای او پوشانده است. آن مرد دوباره برخاست و گفت یا علی من زنا کرده ام مرا تطهیر کن. امام (ع) فرمود: چه انگیزه ای تو را به اعتراف و اقرار ‌به این گناه کشانده است؟ آن مرد گفت: طلب پاکی، امام (ع) فرمود: کدام پاکی بهتر و بالاتر از توبه است؟ سپس امام (ع) روی خود را به طرف اصحاب کرد و با آنان شروع به سخن گفتن کرد. آن مرد دوباره از جای خود برخاست و گفت: یا علی من زنا کرده ام پس مرا تطهیر کن. امام (ع) فرمود: آیا می توانی قسمتی از قرآن را بخوانی؟ آن مرد گفت: آری؛ آیاتی از قرآن را خواند و صحیح خواند. امام علی (ع) فرمود: آیا حقوقی را که از جهت نماز و زکات از خدا به عهده داری می‌دانی و می شناسی؟ آن مرد گفت: آری. امام (ع) درباره این مسائل از او سوال هایی کرد و آن مرد پاسخ صحیح دادند. سپس به او فرمود: آیا بیماری بر تو عارض شده یا در سر و بدن خود احساس درد می کنی؟ آن مرد گفت: نه. امام (ع) فرمود: برو تا از تو در نهان سوال کنیم همچنان که در علن سوال کردیم، پس اگر به سوی ما بازنگردی ما تو را طلب نمی کنیم» ^[۱۹۶]

فرض سوم: در صورتی که جرم از جمله جرایم حق الهی باشد ولی در میان مردم شهرت پیدا کرده و شایع شده است، برخی از فقها معتقدند توبه آن این است که به کرده خویش پشیمان شود و تصمیم جدی بگیرد که به سوی آن گناه باز نگردد و در مرحله بعد پیش حاکم شرعی بیاید و به جرم خود اعتراف کند. تا حد الهی به وی جاری شود. دلیل این کار که در این فرض باید در نزد حاکم اعتراف کند و حد الهی جاری گردد به خاطر آن است که فایده ای (عدم اشاعه فحشا) که در فرض مستور بودن آن مترتب است. در اینجا وجود ندارد. البته برخی از فقها در این فرض نیز همانند فرض دوم، مستور مانند جرم و گناه و توبه بین فرد و خدایش را بهتر می دانند. ^[۱۹۷]

حتی در اقرار به جرایم خلاف اخلاق و عفت عمومی مستلزم حد، خود متهم باید بیاید و با اختیار اقرار کند و حاکم نمی تواند او را دعوت کند. ‌به این که بیاید و به او تفهیم جرم کند تا او اقرار کند مگر در صورتی که مزنی بها شکایت کند و ادعای زنای به عنف را داشته باشد و یا متهم به جرایم منکراتی دیگری مثل خلوت با اجنبیه شده باشد و این امور برای حاکم ثابت شده باشد. ^[۱۹۸]اقرار نیز فقط نزد حاکم نافذ است و اگر اقرار نزد قاضی صورت نگرفته باشد ارزش ندارد. چنانچه در صحیحه محمد بن مسلم آمده است که امام صادق علیه السلام فرمود: « سخن مرد به زوجه ی خود که من با تو زنا کرده ام موجب حد زنا نیست مگر این که چهار مرتبه نزد امام اقرار به زنا کند» ^[۱۹۹]