نمودار (۴-۱). نمودار فراوانی نمادها ۱۴۰
چکیده
ادبیات، از دیرباز به عنوان وسیلهای برای بیان احساسات، ادراکات و نظریههای فردی و جمعی مورد استفاده قرار میگرفته است. شاعران و نویسندگان از ادبیات و شعر برای بیان مضامین فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و … استفاده کرده و از این طریق ذهن مخاطب را با افکار و اندیشههای خویش آشنا میسازند. یکی از شاخههای ادبیات، ادبیات دفاع مقدس است که در سالهای جنگ تحمیلی در ایران جلوه بیشتری پیدا نمود و شاعران به سرودن اشعاری با مضامین شهادتطلبی، میهنپرستی، ایثار و … پرداختند. برخی شاعران گیلان، که در حیطهی ادبیات دفاع مقدس به فعالیت پرداختند، در آثار خود از یک سری نمادهای بومی و محلی که مخصوص این خطّه (گیلان) میباشد، به عنوان نمادهایی برای مبارزه، شهادت، شهیدان، وطن و … استفاده کردند. در این پژوهش بر آنیم تا آثاری از «بهمن صالحی»، «غلامرضا رحمدل» و «عبدالرضا رضایینیا»، سه شاعر گیلانی دفاع مقدس را که در سرودههای خود از نمادهای بومی و محلی استفاده کردهاند، را مورد تحلیل و بررسی قرار داده و هدف شاعر از بهکار گیری این نمادها را به دست آوریم. در این پایان نامه به این نتیجهرسیدیم که نمادهایی مشترک شاعران چون «میرزا»، «جنگل»، «رنگ سبز» و … به عنوان نمادهایی بومی و محلی در اشعار این شاعران به چشم میخورد که واژه «میرزا» و «جنگلی»، بیشترین بسامد را در بین سایر نمادها برخوردار است.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
کلیدواژهها: نماد، ادبیات بومی، ادبیات دفاع مقدس، گیلان.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱ کلیات تحقیق
۱-۱مقدمه
نماد، یکی از قسمتهای مهم در ادبیات محسوب میشود که شاعران از اشخاص، اشیاء، لغات و … به عنوان شاخصی برای بیان مطلب یا موضوعی استفاده میکنند، به طوری که خواننده با مواجه شدن با نماد، از ظاهر کلمات به مفهومی که ماورای آن است دست مییابد.
نمادها، دارای انواع مختلفی هستند، مانند نمادهای اسطورهای که مربوط به یک ملت و قوم هستند، در ایران رستم، سهراب، سیاوش، ققنوس، هما و … هر یک نمادی از شجاعت، مظلومیت، پاکی، سعادت، بلندی و … میباشند. نمادهای استعاری، مانند روباه که نماد انسانهای حیلهگر و شیر که نماد انسانهای شجاع است. نمادهای دینی و مذهبی، مانند صلیب که نماد مسیحیت، و اذان که نماد اسلام است. یکی از نمادهای مطرح شده در ادبیات، نمادهای بومی هستند که مربوط به یک خطّه یا یک اقلیم هستند، نمادهایی چون برنج در گیلان، لباسهای بومی هر منطقه و … از این جملهاند. در این پژوهش در پی آنیم تا نمادهای بومی را در اشعار دفاع مقدس شاعران «بهمن صالحی»، «غلامرضا رحمدل» و «عبدالرضا رضایینیا»، به دست آوریم و به این نتیجه برسیم که شاعران برای بیان مفهومی که در ذهن دارند از چه نمادهای بومی مربوط به منطقه گیلان استفاده نمودهاند.
این پایان نامه در پنج فصل، تهیه و تنظیم شده است. فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص یافته و در آن مضامینی چون بیان مسأله، سوالات و فرضیهها، اهمیت و ضرورت تحقیق، و … ذکر شده است.
فصل دوم به بنیاد نظری اختصاص دارد و در آن مفاهیمی چون، ادبیات، ادبیات پایداری، ادبیات دفاع مقدس، نماد، انواع آن و … و در فصل سوم به معرفی شاعران و کتابهای بررسی شده در این پایان نامه قید گردیده است. فصل چهارم به تحلیل اشعار و ارائه شواهدی از کتابها در مورد نمادهای بومی اختصاص یافته است. در این فصل، کتابها به ترتیب بررسی شده و در هر کتاب، به اختصار نمادهای بومی استخراج و شاهد مثالها، ذکر گردیدهاند.
روش ارجاع در این قسمت، به صورت (نام نویسنده کتاب، سال چاپ: شماره صفحه) میباشد. در فصل پنجم، به بیان نتیجه و ارائه پیشنهاد پرداختهام.
۱-۲بیان مسأله
شعر دفاع مقدس به خاطر دو ویژگی معناگرایی و تصویرگرایی نمادها، به آن توجهی خاصی شده است و همین دو ویژگی مبهم و ادبی باعث شد تا نمادها در سازوکار شعر دفاع مقدس به شکل کارآمد مورد توجه قرار گیرند. در این میان شاعران گیلانی دفاع مقدس نیز با به کارگیری نمادهای بومی، تداعیهای پر رمز و راز را در حوزه های تمثیلی با زمینههای فرهنگی، آیینی و تاریخی ایجاد نمودند که بسیار قابل توجه است. حوزهی نمادین شعر دفاع مقدس، آنگاه که عناصر نمادین خود را از محیط پیرامون وام می گیرد به گسترش و تقویت هویت و معرفت می پردازد و کلام را از سطحی تک بُعدی و نازل به سطحی عالی ارتقا میدهد. در این میان استفاده از نمادهای آیینی تاریخی- بومی ضمن زاویه گیری مفهومی خاص، فرهنگ بومی را با ملّیت و دین پیوند می زند و به آن غنای بیشتری می بخشد. مطالعه مجموعه اشعار شاعران دفاع مقدس گیلان نکات ویژه ای را در تصاویر و زبان این قسم شعر نشان می دهند که احتمالا ناشی از رنگ و حس نمادهای بومی کاربردهی این شاعران است:
«میرزا
سر بریده اش را برداشته بود.
با انبوه گیسوانش پریشان
- جنگلی
هو هو زنان در باد-
رستاخیز شورانگیز شهیدان؛
جمال جلیل جنگیان بر اسب هاشان در باران …» (رضایی نیا، ۱۳۹۱: ۹).
یا «توفنده و غرنده، غرنده و توفنده
با خشم «خزر» پویا/ با درد «ارس» زنده
می آمد و
می آمد و
می آمد و
می آمد
ملحق به مسیر او
پس نهر پرآکنده …» (صالحی، ۱۳۶۷: ۱۴۰).
یا: «ای چشمه های روشن پرواز
بر قلههای معراج
بر بیکران سرخ شگفتن
ای رویش بلند صداهاتان
بر تافته ز جنگل گیلان
ایمانتان صلابت البرز
جنگل، حدیث عشق را تفسیر می کند» (رحمدل، ۱۳۷۲: ۱۵).
این نمادهای بومی در کنار نمادهای دینی، عرفانی و تاریخی اشعارشان را به شیوهای شعر دفاع مقدس بر دو ارزش تکیه دارد: نخست دفاعی بودن و دیگر مقدس بودن آن است که این دو ارزش آن را از شعر جنگ و شعر مقاومت متمایز میکند.
۱-۳ سوالات تحقیق
-
- زمینه پیدایش نماد و از جمله نمادهای بومی در شعر دفاع مقدس چیست؟
-
- نمادهای شعر دفاع مقدس شاعران گیلانی بیشتر در کدام قلمرو معانی مشاهده می شوند؟
-
- کدام ضرورت باعث استفادهی شاعران از نمادها می شود؟
۱-۴ اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به موضوع پایان نامه که به اشعار شاعران گیلان در حوزه ی نمادهای بومی میپردازد، تحقیق قابل توجهی صورت یافته است و این تحقیق میتواند آغازی برای این راه باشد.
۱-۵ پیشینهی تحقیق
[دوشنبه 1400-09-29] [ 05:13:00 ق.ظ ]
|