عامل گشودگی به تجربه (O)^[142]

این عامل میزان انعطاف پذیری افراد را در برابر تجارب جدید تعیین می‌کند. آن دسته از افرادی که در این عامل نمرات بالایی می گیرند، عقاید و ارزش های جدید و غیر متعارف را بیشتر می‌پذیرند و همچنین هیجان های مثبت و منفی را بیشتر و عمیق تر تجربه می‌کنند.

صفات عامل گشودگی به تجربه:

1. 1. تخیل: به افکار، تصورات و تخیلاتی گفته می شود که افراد در دنیای درونی خود دارند.

1. 1. زیبا پسندی: به درک عمیق از هنرها و زیبایی ها، شعر و موسیقی گفته می شود.

1. 1. احساسات: به تجارب و ادراک افراد از هیجان های درونی خود اشاره دارد.

1. 1. اعمال: تلاش ها و فعالیت های تازه و متنوع را شامل می شود.

1. 1. عقاید: به کنجکاوی ذهنی و علاقه به عقاید جدید اشاره دارد.

1. 1. ارزش ها: به آمادگی برای امتحان ارزش های مذهبی، سیاسی و اجتماعی اشاره دارد (کاستا و مک‌کری،۱۹۹۲).

عامل موافق بودن (A)^[143]

این عامل میزان اعتماد، همکاری، هم حسی و توافق با دیگران را می سنجد. افرادی که در این عامل نمره بالایی کسب می‌کنند، به دیگران اعتماد داشته و حس همکاری در آن ها زیاد است. ولی افرادی که در این عامل نمره پایینی می گیرند، نسبت به دیگران بدبین و بی اعتماد هستند و با دیگران هیچ گونه توافق و همکاری ندارند.

صفات عامل موافق بودن:

1. 1. اعتماد: ویژگی هایی همچون اطمینان و اعتماد متقابل بین فردی را شامل می شود.

1. 1. رک گویی: ویژگی هایی همچون رک بودن، صداقت و بی ریا بودن را شامل می شود.

1. 1. نوع دوستی: یعنی توجه زیادی به دیگران و میل مساعدت به آن ها دارند.

1. 1. همنوایی: فرد با دیگران همنوایی می‌کند و به دیگران احترام می‌گذارد.

1. 1. تواضع: این افراد معمولا فروتن و بی غرور هستند.

1. دل رحمی: این افراد نسبت به دیگران گرایش داشته و تصمیم آن ها از روی احساسات می‌باشد (کاستا و مک کرا،۱۹۹۲).

عامل با وجدان بودن ©^[144]

این عامل میزان با وجدان بودن و احساس مسؤلیت و همچنین نیاز به پیشرفت را معین می‌سازد. افرادی که در این عامل نمره بالایی به دست می آورند در جنبه‌های دیگر زندگی شان نیز پیشرفت های زیادی دارند و به عنوان اشخاصی با وجدان، با اراده و مصمم شناخته می‌شوند. وظیفه شناسی و با وجدان بودن توصیف کننده قدرت کنترل تکانه ها، به نحوی جامعه پسند و تسهیل کننده رفتار تکلیف محور و هدف محور است. این عامل ویژگی هایی مانند تفکر قبل از عمل، به تأخیر انداختن ارضاء خواسته ها، رعایت قوانین و هنجارها و سازماندهی و اولویت بندی تکالیف را در بر می‌گیرد. کنترل خود همچنین می‌تواند به مفهوم قدرت طرح ریزی خیلی فعال، سازماندهی و انجام وظایف محوله به نحو مطلوب نیز باشد. تفاوت های فردی در این موارد اساس باوجدان بودن است. فرد با وجدان، هدفمند، با اراده و مصمم است.

صفات عامل با وجدان بودن:

صفات مربوط به عامل با وجدان بودن عبارتند از : کفایت، وظیفه شناسی، مسئولیت پذیری، نظم و ترتیب، خویشتن داری، تلاش برای موفقیت، محتاط بودن در تصمیم گیری(کاستا و مک کرا،۱۹۹۲).

۲-۳ پیشینه تحقیقاتی

۲-۳-۱ پیشینه داخلی

رحمانی شمس (۱۳۷۹) به مقایسه ویژگی های شخصیتی و سبک های یادگیری در دانشجویان زن و مرد چهار رشته پزشکی، فنی ـ مهندسی، هنر و علوم انسانی پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که بیشتر دانشجویان علوم انسانی دارای سبک انطباق یابنده، دانشجویان رشته پزشکی دارای سبک جذب کننده، دانشجویان رشته فنی-مهندسی دارای سبک واگرا و دانشجویان رشته هنر دارای سبک همگرا هستند. افراد با سبک های واگرا و انطبا ق یابنده تمایل به برونگرایی دارند و دانشجویانی که سبک های همگرا و جذب کننده را به کار می‌برند به درون گرایی گرایش دارند. همچنین دانشجویان مردی که بیشتر سبک‌های انطباق یابنده و همگرا داشتند، روان رنجورخو بودند .

منصوری (۱۳۷۹) در تحقیقی به مقایسه سبک های یادگیری دانش آموزان از لحاظ ویژگی های شخصیتی و پیشرفت تحصیلی پرداخت. نتایج نشان داد که بین سبک های یادگیری دانش آموزان از لحاظ ویژگی های شخصیتی مختلف رابطه وجود دارد. همچنین بین سبک‌های یادگیری (تجربه عینی، مشاهده تأملی، تفکر انتزاعی و آزمایشگری فعال) با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و بین سبک های مختلف یادگیری دانش آموزان با پیشرفت تحصیلی آن ها تفاوت معنی داری وجود داشت. افراد با سبک یادگیری همگرا نیز از بالاترین سطح پیشرفت تحصیلی برخوردار بودند.

محمدزاده ادملایی(۱۳۸۴) در تحقیقی به مقایسه دانشجویان دارای سبک های یادگیری مختلف از لحاظ ویژگی های شخصیتی، انگیزه پیشرفت و عملکرد تحصیلی پرداخت. نتایج نشان داد که هر یک از سبک های یادگیری دانشجویان با ویژگی شخصیتی خاصی رابطه دارد. همچنین بین سبک های یادگیری و ویژگی های شخصیتی دانشجویان با عملکرد تحصیلی آن ها رابطه معناداری مشاهده شد.

ایزدی و محمد زاده (۱۳۸۶) به بررسی رابطه سبک های یادگیری، ویژگی های شخصیتی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان سال اول متوسطه در شهرستان بابل پرداختند. نمونه آن ها ۲۱۰ نفر بوده و نتایج پژوهش نشان داد که بین سبک های یادگیری و ویژگی های شخصیتی دانش آموزان با عملکرد تحصیلی رابطه معنادار وجود دارد و هر کدام از سبک های یادگیری با ویژگی شخصیتی خاصی رابطه دارد. همچنین ‌در مورد رابطه سبک‌های یادگیری و ویژگی های شخصیتی با عملکرد تحصیلی، نتایج نشان داد که بهترین متغیرهای پیش بین برای عملکرد تحصیلی دانش آموزان از بین پنج ویژگی شخصیتی و چهار شیوه یادگیری به ترتیب، ویژگی شخصیتی وجدانی بودن و شیوه های یادگیری مفهوم سازی انتزاعی و آزمایش‌گری فعال است.

عبادی (۱۳۸۴) به بررسی رابطه بین ریخت های شخصیتی و سبک های یادگیری در میان ۳۰۰ نفر از دانش آموزان دختر و پسر سال اول متوسطه در شهرستان طارم پرداخت. وی در این تحقیق جهت تعیین ویژگی های شخصیتی دانش آموزان از پرسشنامه جستجوی خود فرمان هالند و جهت تعیین سبک های یادگیری، از سیاهه سبک های یادگیری کلب استفاده نموده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین ریخت‌های شخصیتی هالند با سبک های یادگیری، بین ریخت های شخصیتی و سبک های یادگیری با جنس، و میان مراحل چهارگانه چرخه یادگیری با ریخت های شخصیتی و جنس رابطه معنادار برقرار است.

جعفری (۱۳۸۱) در تحقیق روی رابطه شخصیت و سبک های شناختی دانش آموزان تیزهوش وعادی دختر و پسر، نتایج تحقیق خود را چنین عنوان ‌کرده‌است: برون گرایی و روان رنجورخویی با سبک یادگیری وابسته به زمینه و درون گرایی و پایداری هیجانی با سبک مستقل از زمینه ارتباط معناداری دارند. هوش بالاترین تعیین کننده سبک شناختی می‌باشد و برون گرایی و روان رنجورخویی در رتبه بعدی قرار دارند.

۲-۳-۲ پیشینه خارجی

از اواخر قرن بیستم اکثر کشورهای اروپایی از جمله اسپانیا ، فرانسه ، انگلیس ، سوئیس و بلژیک اصلاحات مهمی در نظام حسابداری و گزارشگری مالی خود ایجاد کرده‌اند در این راستا ارتقای سطح سیستم کنترل بودجه ای و ایجاد ارتباط منطقی و منظم بین این سیستم و سیستم حسابداری مالی مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. با توجه به آنچه بیان شد و با استناد به تأکیداتی که در چارچوب نظری و گزارشگری مالی دولتی در خصوص اطلاعات بودجه ای به عمل آمده است، وجود یک سیستم کنترل بودجه ای مناسب با بهره گرفتن از روش حسابداری دو طرفه که به سیستم حسابداری مالی مرتبط باشد ، یکی از ویژگی های نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی مبتنی بر مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ به شمار می رود.

ب – انتخاب صحیح مبنای حسابداری

اندازه گیری درآمد و مخارج سالانه دولت و واحد های تابعه در ایفای مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ دستگاه های اجرایی تأکید قابل ملاحظه ای دارد. نگهداری حساب درآمدها و مخارج واقعی سالانه دولت ‌و انعکاس آن ها درگزارش های مالی از یک سو و مقایسه ی در آمدها و مخارج واقعی هرسال مالی با درآمدهای پیش‌بینی شده و اعتبارات مصوب از سوی دیگر موجب ارتقای سطح مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ دولت و واحد های تابعه می‌باشد. علاوه بر این، انعکاس درآمد ها و مخارج واقعی درگزارش های مالی سالانه دولت نه تنها شهروندان را در تصمیم گیری های صحیح اقتصادی و سیاسی یاری می‌دهد، بلکه موجب قضاوت آگاهانه و نسبتاً دقیق آنان درمورد ارزیابی مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ دولت خواهد شد. ایفا و ارزیابی مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ مؤثر خواهد بود.

هیئت تدوین استانداردهای حسابداری دولتی(GASB) اغلب بر استفاده از مبنای تعهدی کامل در حسابداری فعالیت های غیر بازرگانی دولت تأکید داشته و در تحقق این امر تلاش کرده‌اند.

تغییر در مبنای حسابداری فعالیت‌های غیر بازرگانی دولت و واحد های تابعه در کشور های آمریکا ، استرالیا ، کانادا ، انگلیس ، نیوزلند بیشتر کشور های اروپایی از نقدی به تعهدی تعدیل شده و در دهه های هشتاد و نود و برنامه ریزی و فراهم کردن زمینه‌های لازم برای استفاده از مبنای تعهدی کامل در آستانه ورود به قرن بیست و یکم ، نشان دهنده اهمیت به کار گیری این مبنای حسابداری در ارتقای سطح مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ نظامهای حسابداری و گزارشگری مالی دولت است.

در اصل هشتم از اصل دوازده گانه مصوب هیئت استانداردهای حسابداری دولتی آمریکا مقرر شده است که مبنای تعهدی یا تعهدی تعدیل شده بر حسب مورد باید در اندازه گیری وضعیت مالی و نتایج عملیات مورد استفاده قرارگیرد. هیئت استانداردهای حسابداری دولتی آمریکا در تشریح این امر مقرر ‌کرده‌است.در حساب های مستقل وجود دولتی که انجام فعالیت‌های غیر بازرگانی دولت به عهده آنان محول شده از مبنای تعهدی تعدیل شده استفاده شود و در سایر حساب های مستقل که مسئولیت انجام فعالیت‌های بازرگانی را به عهده دارند از مبنای تعهدی کامل استفاده شود. هیئت مذکور در بند ۱۰۳ در باره استفاده از مبنای تعهدی و تعهدی تعدیل شده به شرح زیر استدلال می‌کند:

مبنای تعهدی یک روش برتر حسابداری برای منابع اقتصادی هر سازمان است. این مبنا به جای آن که صرفاً بر دریافت یا پرداخت وجه نقد تأکید کند، بر اندازه گیری معاملات و رویداد های واقعی تکیه دارد. به همین دلیل مربوط بودن، بی طرفی، به هنگام بودن، کامل بودن و قابل مقایسه بودن اطلاعات حسابداری را افزایش می‌دهد. ‌بنابرین‏ استفاده از مبنای تعهدی در سازمان های بخش دولتی توصیه می شود. مبنای تعهدی در حساب های مستقل وجود سرمایه ای و با اندکی تفاوت (تعهدی تعدیل شده) در حساب های مستقل وجود دولتی مورد استفاده دارد.

هیئت تدوین استانداردهای حسابداری دولتی (GASB) در بند ۱۰۵ ‌در مورد استفاده از مبنای تعهدی تعدیل شده مقرر می‌دارد. تفاوت عمده در کاربرد مفهوم تعهدی در حسابداری مستقل وجوه دولتی در مقایسه با حسابداری حساب های مستقل وجوه سرمایه ای و بازرگانی ، به تفاوت های محیطی و اهداف اندازه گیری حسابداری ارتباط دارد. این تغییر و تعدیل و تعدیلات به منظور اجرای عملی وکاربردی مناسب مفهوم تعهدی در حسابداری حساب های مستقل وجود دولتی که همان مبنای تعهدی تعدیل شده است. صورت می‌گیرد.

بیانیه شماره ۳۴ (GASB) نیز بر استفاده از مبنای تعهدی در تهیه صورت های مالی دولت های مرکزی و حساب های مستقل سرمایه ای و امانی به استثنای بدهی های مزایای کارکنان و طرح های بیمه سلامتی کارکنان، تأکید ‌کرده‌است. این بیانیه مقرر می‌دارد استفاده از مبنای حسابداری تعهدی تعدیل شده تنها در حساب های مستقل وجوه دولتی مجاز است.

علاوه بر موارد بالا، هیئت تدوین استانداردهای حسابداری دولتی (GASB) در بند ۱۹۷ بیانیه مفهومی شماره یک خود بر استفاده از مبنای تعهدی در حسابداری دولت مرکزی تأکید و مقرر ‌کرده‌است:

مبنای حسابداری تعهدی به طور کلی اطلاعات بهتری در باره بهای تمام شده مربوط به تولید کالا و خدمات ارائه می‌دهد. ‌بنابرین‏٬ استفاده و کاربرد آن برای اهداف معین، باید به دقت مورد ارزیابی قرارگیرد. با توجه به موارد ذکر شده، مبنای تعهدی قادر است، به شکل مناسب تری درآمدهای تحقق یافته و هزینه های انجام شده دوره مالی را گزارش کند.

بدین ترتیب، گزارش در آمدهای تحقق یافته و هزینه های انجام شده دوره مالی در ارتقاء سطح مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ نقش در خور ملاحظه ای داشته و شهروندان را در جریان حقایق و عملیات انجام شده توسط دولت قرار دهد. استفاده از مبانی تعهدی در حسابداری و گزارشکری مالی دولتی موجب می شود تا شهروندان با دریافت اصلاحات شفاف درخصوص در آمدها و هزینه های یک دوره مالی، ارزیابی خود را از کفایت یا عدم کفایت درآمدهای یک دوره مالی برای تأمین هزینه خدمات ارائه شده توسط دولت در همان دوره انجام دهد. (رفیعی ، ۱۳۸۷: ۹۰) .

ج – نگهداری حسابداری بدهی های بلند مدت

اصل حسابداری بدهی های بلند مدت که بر نحوه انعکاس بدهی های بلند مدت فعالیت های دولتی و بازرگانی دولت تأکید دارد، پس از اعمال اصلاحیه موضوع بیانیه ۳۴ مصوب ژوئن ۱۹۹۹ هیئت استانداردهای دولتی ، مقرر می‌دارد:

الف- اضطراب^[۶۳]: افراد مضطرب، بیمناک، ترسو، مستعد نگرانی، عصبی، تنیده و جوشی هستند (مک کری و کوستا، ۱۹۸۳).

ب- پرخاشگری^[۶۴]: پرخاشگری تمایل به تجربه خشم را ارائه می­دهد و به وضعیت­هایی چون ناکامی و تلخ­کامی مربوط است (کوستا و مک کری و هالند، ۱۹۸۴).

ج– افسردگی^[۶۵]: افراد با نمرات بالا مستعد احساس گناه، غم، ناامیدی و تنهایی هستند. آن ها به راحتی مأیوس می­شوند و اغلب اندوهگین هستند (ینلی و توماکا^[۶۶]، ۲۰۰۲).

د- کمرویی^[۶۷]: هیجان، شرم و دست­پاچگی هسته اصلی این صفت است. افراد کمرو در میان دیگران ناراحت هستند، به ریشخند دیگران حساس بوده و مستعد احساس حقارت هستند (کوستا و مک کری و دلپیلر، ۱۹۹۸).

ه- شتابزدگی^[۶۸]: شتابزدگی به ناتوانی در کنترل هوس­ها، میل­ها و آرزوها مربوط می­ شود (کوستا و مک کری، ۱۹۹۰).

و- آسیب­پذیری^[۶۹]: افراد در نمره بالا احساس ناتوانی در مقابله با استرس ‌می‌کنند. این افراد وقتی با یک موقعیت اضطراری مواجه می­شوند وابسته، ناامید و هراسناک می­شوند (ینلی و توماکا، ۲۰۰۲).

۲-۱-۱-۱-۲- برون­گرایی

برون­گرایان تمایل به فعالیت­های جسمی و کلامی دارند و جامعه­گرا هستند اما توانایی اجتماعی فقط یکی از صفاتی است که حیطه برون­گرایی دارای آن است، علاوه بر آن دوست داشتن مردم، ترجیح گروه ­های بزرگ و گردهمایی­ها، باجرات بودن، فعّال بودن و پرحرف بودن نیز از صفات برون­گراهاست. آن ها سرخوش، خوش­بین و با انرژی هستند (مک کری و کوستا، ۱۹۸۳). برون­گرایان وقت بیشتری را صرف فعالیت­های اجتماعی و جسمی ‌می‌کنند. برون­گرایان دارای مهارت­ های اجتماعی قوی­تری هستند و این امر آن ها را قادر به برقراری ارتباطات اجتماعی مؤثر می­سازد (حقیقی، خوش­کنش، شکرکن، شهنی ییلاق و نیسی، ۱۳۸۵). کاستا و مک کری (۱۹۸۰) دریافتند که برون­گرایی با هیجان­های مثبت و شادکامی همبستگی نسبتا نیرومندی دارد. به نظر این پژوهشگران برون­گرایی می ­تواند احساس شادکامی را تا هفده سال بعد پیش ­بینی کند (حقیقی و همکاران، ۱۳۸۵).

هرینگر^[۷۰](۲۰۰۲) بخشی از مقیاس پنج عامل بزرگ که برون­گرایی را به همراه شش جنبه آن می­سنجد مورد استفاده قرار داد. او دریافت جنبه­ای که قوی­ترین همبستگی را با رضایت از زندگی داشت، برای مردان جرات­ورزی و برای زنان گرمی و جمع­گرایی بود. اصولا برون­گرایی دارای محتوا و ماهیتی ‌به این شرح است:

با تحرک و ارتباط پیوند نزدیک دارد و از این رو می ­تواند منجر به پذیرش، گروه­گرایی و مخاطب­گرایی شود. با عواطف مثبت و مهارت داشتن در تولید موفقیت­های کامیاب کننده رابطه نزدیک دارد. همچنین با داشتن ابتکار و جرات­ورزی برای ورود به جمع و مردم­آمیزی مرتبط و همبسته است (حقیقی و دیگران، ۱۳۸۵). بین برون­گرایی و سلامت روانی رابطه معنادار وجود دارد (ینلی و توماکا، ۲۰۰۳). هایس و جوزف^[۷۱] (۲۰۰۳) کاستا و مک کری (۱۹۹۱) نشان دادند که برون­گرایی با تجربه­ عاطفه­ی مثبت و روان­نژندی با تجربه­ عاطفه­ی منفی رابطه دارند (به نقل از گوتیرز، جیمینز، هرناندز و پنت^[۷۲]، ۲۰۰۵). مطالعات اولیه توسط کاستا و مک کری (۱۹۸۰) نشان داد که شادی با برون­گرایی بالا و روان­نژندی پایین مرتبط است (به نقل از هایس و جوزف، ۲۰۰۳). آیزنک (۱۹۸۵) نیز با توجه به پژوهش­های خود ‌به این نتیجه رسید که افراد برون­گرا دارای جامعه­پذیری و تکانشوری زیادی هستند (به نقل از والرت و تورگرسن، ۲۰۰۰).

ویژگی افراد برون­گرا عبارت است از:

الف- گرمی^[۷۳]: گرمی به صمیمیت بین افراد مربوط است. افراد گرم، بامحبت و رفیق هستند. آن ها اصالتا مردم را دوست دارند و به راحتی دلبستگی نزدیکی با دیگران ایجاد ‌می‌کنند (مک کری، کوستا، دل پیلر، رولاند و پارکر^[۷۴]، ۱۹۹۸ ).

ب- گروه­گرایی^[۷۵]: افراد گروه­گرا از جمع شدن با دیگران لذت می­برند و هر چه جمع بیشتر باشد آن ها شادترند (مک کری و کوستا، ۱۹۸۳).

ج- قاطع بودن^[۷۶]: نمرات بالا در این مقیاس نشانه جرات و قدرت افراد است. این افراد همچنین از لحاظ اجتماعی پیشرفت­کننده­اند، بدون تردید حرف می­زنند و اغلب رهبر گروه می­شوند (ینلی و توماکا، ۲۰۰۲).

د- فعالیت^[۷۷]: فعالیت به طرف قدرت و انرژی بالا در یک امر دلالت دارد. فرد دارای این ویژگی پرتحرک است و توان بیشتری در تداوم کار نشان می­دهد (لانس بری، سودارگاس، گیبسون و لئونگ^[۷۸]، ۲۰۰۵).

ه- هیجان­خواهی^[۷۹]: هیجان­خواهی به طلب محرک و جستجوی هیجان مربوط است. افراد هیجان­خواه رنگ­های روشن را دوست دارند و خواهان محیط­های شلوغ هستند (کاستا و مک کری، ۱۹۹۶).

و- هیجان­های مثبت^[۸۰]:در این مقیاس افراد خواهان هیجان­های مثبت چون لذت، شادی و عشق هستند. افراد با نمرات بالا در این مقیاس به راحتی می­خندند و اغلب خنده­رو، بشّاش و خوش­بین هستند (کاستا و مک کری، ۱۹۸۵).

۲-۱-۱-۱-۳- توافق­پذیری

همانند برون­گرایی، توافق­پذیری بعدی از تقابلات بین شخصی است. افراد دارای این ویژگی به همکاری، اعتماد کردن و حمایت­های بین شخصی تمایل دارند (لیبرت و لیبرت^[۸۱]، ۱۹۹۸). عامل توافق­پذیری با از خودگذشتگی مشخص می­ شود. افراد توافق پذیر متواضع، گرم و همدل هستند. آنان مهربان، مودب و نیک اندیش بوده و در مواجهه با رویدادهای زندگی سازش­پذیر و منعطف هستند. فرد توافق­پذیر نوع­دوست است، وی همدرد دیگران است و تمایل کمک به آنان را دارد و این را نیز باور دارد که دیگران نیز همیار هستند (خرمایی، ۱۳۸۵). وایت، هندریک و هندریک^[۸۲] (۲۰۰۴) ‌به این نتیجه رسیدند که توافق­پذیری با رضایت از رابطه و سبک دوست داشتن رابطه مثبت دارد (به نقل از عطاری، امان­الهی فرد و مهرابی­زاده هنرمند، ۱۳۸۵). یک فرد توافق­پذیر اساسا نوع­دوست است (گروسی فرشی، ۱۳۸۰) افراد با توافق­پذیری بالا از سلامت روانی خوبی برخوردارند (هایس و جوزف، ۲۰۰۳).

ویژگی افراد توافق­پذیر عبارت است از:

الف– اعتماد^[۸۳]: اولین صفت توافق­پذیر بودن اعتماد است. افرادی که نمره بالایی در این مقیاس می­ گیرند گرایش ‌به این باور دارند که دیگران درست­کار و خوش­نیت هستند (لانس بری و همکاران ، ۲۰۰۵).

ب- رک­گویی^[۸۴]: افرادی که نمره بالایی در این مقیاس می­ گیرند، رک، بی­ریا و صاف و ساده هستند. افراد رک­گو حقایق را به سادگی بیان ‌می‌کنند و احساسات واقعی خود را نشان می­ دهند (کاستا و مک کری، ۱۹۸۵، به نقل از هرن و میشل^[۸۵]، ۲۰۰۳).

ج– نوع­دوستی^[۸۶]: تأکید بر توجه فرد به دیگران، از خودگذشتگی و ایثارگری دارد. افراد دارای این ویژگی در هر حال آماده کمک به دیگران هستند (ینلی و توماکا، ۲۰۰۲، به نقل از پوریاسین، ۱۳۸۷).

د- همراهی^[۸۷]: این صفت مربوط به ویژگی­های رفتاری در برخوردهای بین فردی است. افرادی که نمره بالایی در این مقیاس می­ گیرند تمایل دارند به دیگران احترام بگذارند، پرخاشگری خود را پنهان کنند، ببخشند و فراموش کنند، مردم را قبول ‌می‌کنند و فروتن و ملایم هستند (لانس بری و همکاران ، ۲۰۰۵).

ماده ۵ مسئولیت مشترک تمام طرفهای متأثر را تعیین می‌کند. ماده ۶ مسئولیت کشورهای توسعه یافته را بیان می‌کند. این تعهدات شامل قانونگذاری برای کمک مالی از منابع دولتی به کشورهای در حال توسعه، تعهد به توسعه تحقیقات در خصوص خشکسالی و بیابان زایی می شود. کنوانسیون، تنوع زیستی را به عنوان نگرانی مشترک قلمداد کرده و تمامی طرفها را به همکاری در تأمین کمک های مالی و فنی کرده و بر وضع قوانین خاص برای تأمین نیازهای کشورهای در حال توسعه تأکید می‌کند. بند ۲ ماده ۱۶ مقرر می‌دارد که طرفهای توسعه یافته کنوانسیون باید دسترسی و انتقال تکنولوژی به کشورهای در حال توسعه را مطابق با شرایط عادلانه و مطلوب فراهم کنند. ماده۲۰ حاوی مسئولیت‌های متفاوت واضح تری است؛ کشورهای توسعه یافته باید منابع مالی کافی برای اجرای کنوانسیون توسط کشورهای در حال توسعه را فراهم کنند. در بند ۴ ماده۲۰ انجام تعهدات کشورهای در حال توسعه را به دریافت این کمک‌ها (از کشورهای توسعه یافته) منوط ‌کرده‌است و در بند ۵ ماده۲۰ بر ضرورت توجه کشورهای توسعه یافته به موقعیت کشورهای کمتر توسعه یافته در اقدامات خود در ارتباط با تأمین بودجه و انتقال تکنولوژی تأکید شده است. در معاهده بین‌المللی در خصوص منابع ژنتیکی گیاه برای غذا و کشاورزی مصوب سال ۲۰۰۱، منابع ژنتیکی برای غذا و کشاورزی نگرانی مشترکی برای تمام کشورها شناخته شده اند. ماده۷ این معاهده همکاری بین‌المللی برای تقویت ظرفیت و توان کشورهای در حال توسعه را ضروری می‌داند.

ماده ۸ طرفها را به انتقال اطلاعات و تکنولوژی به کشورهای در حال توسعه و در حال گذار ملزم کرده و در ماده ۱۳(۲)(b) مقرر می‌کند که این انتقال تکنولوژی بایستی مطابق شرایط مطلوب و عادلانه صورت گرفته و انجام تعهدات این معاهده توسط کشورهای در حال توسعه منوط به تخصیص منابع از طرف کشورهای توسعه یافته است. کنوانسیون استکهلم ‌در مورد آلاینده های آلی پایدار مصوب سال۲۰۰۱ مقرر می‌دارد که طرفها در اتخاذ تصمیمات باید نیازها و اوضاع و احوال شرایط کشورهای در حال توسعه و کشورهای در حال گذار را در نظر بگیرند. پروتکل ۱۹۹۶ کنوانسیسون لندن ‌در مورد پیشگیری از آلودگی دریا از طریق تخلیه پسماند و سایر اشیاء به تعهد به انتقال تکنولوژی توسط کشورهای توسعه یافته به ‌دولت‌های‌ در حال توسعه و کشورهای با اقتصاد گذار را مورد تأکید قرار می‌دهد. کنوانسیون ۱۹۸۹ بازل درباره کنترل نقل و انتقال فرامرزی پسماندهای خطرناک و دفع آن ها، صادر کننده اصلی پسماندهای خطرناک را کشورهای توسعه یافته دانسته و برای آن ها تعهدات بیشتری مقرر نموده است. این کنوانسیون در راستای تصمیم ۱۴/۱۶ شورای حکام برنامه محیط زیست ملل متحد، بر ممنوعیت انتقال پسماندهای خطرناک به دیگر کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه با توجه به موقعیت خاص این کشورها و ظرفیت محدود آن ها در مدیریت این پسماندها و ضرورت انتقال تکنولوژی ‌به این کشورها برای اعمال مدیریت درست این مواد، در ترغیب انتقال تکنولوژی حافظ محیط زیست تأکید نموده است. بند ۱۳ ماده ۴ طرفها را به نظارت دوره ای بر امکان کاهش صادرات این مواد خطرناک به کشورهای دیگر به ویژه کشورهای در حال توسعه ملزم می کند. بند ۳ ماده ۱۰ نیز طرفها را به ارائه همکاری های فنی ‌به این کشورها برای اجرای تعهدات کنوانسیون ملزم می‌کند و ماده ۱۱ مقرر می‌دارد که طرفین در هنگام تصویب موافقتنامه در خصوص اجرای اهداف کنوانسیون باید منافع کشورهای در حال توسعه را در نظر بگیرند [۴۹].

۳-۲-۲-۲-۷-۳- اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت در رویه بین‌المللی

این اصل با توجه به اینکه در حقوق بین الملل مفهوم جدیدی است، اما در رویه بین‌المللی اعم از رویه قضایی و رویه دولتی بین‌المللی مورد استفاده قرار نگرفته است. اما ارجاعاتی در امور مربوط به سلامت و محیط زیست در رویه قضایی تجاری بین‌المللی به چشم می‌خورد [۵۰]. نهاد استیناف سازمان تجارت جهانی (WTO) در قضیه میگو و لاک پشت صراحتاً به اصل اشاره نکرده، اما مفهوم آن را در استدلالش گنجانده است. آمریکا واردات میگوهایی که بدون استفاده از دستگاه های ردیاب لاک پشت صید شده بودند را به منظور حفظ گونه های خاصی از لاک پشتهای دریایی که به واسطه برداشت میگو بقای آن ها مورد تهدید قرار گرفته بود، ممنوع کرد. در پی این اقدام بسیاری از کشورهای در حال توسعه به دلیل تلقی اقدامات آمریکا به عنوان تاکتیکی جهت حمایت از صنعت صید میگوی آمریکا به نهاد قضایی سازمان تجارت جهانی شکایت کردند. استدلال دیگر آن دولت‌ها آن بود که توانایی پرداخت هزینه های دستگاه های ردیاب لاک پشت را ندارند. پانل بدوی رسیدگی کننده با پذیرش استدلال ‌دولت‌های‌ خواهان به محکومیت دولت آمریکا حکم کرد و با تجدید نظرخواهی دولت خوانده، دعوی در هیئت استیناف سازمان مطرح شد. هیئت استیناف ضمن تأیید مقاصد زیست محیطی آمریکا، استدلال کشورهای در حال توسعه مبنی بر ایجاد تبعیض ناعادلانه واردات را پذیرفت و چون دولت آمریکا در مذاکره با کشورهای در حال توسعه برای انتقال تکنولوژی موفق نشده بود و مسئولیت های متفاوت کشورهای در حال توسعه را در نظر نگرفته بود، به ممنوعیت واردات میگو منتهی شد [۴۹]. بسیاری از موافقتنامه های منعقده در چارچوب سازمان تجارت جهانی با اتخاذ رفتار خاص و متفاوت، کشورهای در حال توسعه را از مسئولیت های تجاری بین‌المللی همپا با کشورهای توسعه یافته معاف می‌کنند. برخی از موافقتنامه ها به کشورهای در حال توسعه مدت زمان طولانی تری برای ایفای تعهداتشان اعطا می‌کنند و برخی دیگر به کشورهای توسعه یافته اجازه می‌دهند به منظور اعطای فرصت های بیشتر به کشورهای در حال توسعه با آن ها رفتار مطلوب تری داشته باشند.

صندوق زیست محیطی تحت برنامه محیط زیست ملل متحد در سال ۱۹۷۲ برای تأمین منابع مالی اجرای برنامه های زیست محیطی (UNEP) در سرتاسر جهان ایجاد شد. بیشتر سهم این صندوق توسط کشورهای توسعه یافته تأمین می شود. در هفتمین جلسه ویژه مجمع جهانی وزرای محیط زیست یونپ در سال ۲۰۰۲، بر ضرورت تقویت مالی یونپ تأکید شد و مدیر اجرایی یونپ تصمیم گرفت که مرحله آزمایشی طرح تعیین میزان شاخص سهمیه ها را از سال ۲۰۰۳ آغاز کند تا با توسعه میزان شاخص مشارکت، سهمیه هر یک از کشورها در تأمین بودجه یونپ تعیین شود.

نتایج برخی مطالعات نشان داده است که بازداری ابراز هیجان با افکار وسواسی و نشخوارها که شامل خود ارزیابی منفی و اسناد‌های درونی^[۹۱] در موقعیت شکست هستند، مرتبط است (کینگ و همکاران، ١٩٩٢) و به افزایش فعالیت سمپاتیکی منجرمی‌شود. مخصوصاً اگر بازداری هیجانی، مزمن وانعطاف ناپذیر باشد، عملکرد شناختی را کم می‌کند (گروس و لونسون، ١٩٩٧). همچنین در طولانی کردن فعالیت فیزیولوژیکی، مانند بهبود درنگیده تنش ماهیچه ای، به دنبال تنیدگی، نقش دارد (کیرز^[۹۲] و همکاران، ١٩٩۵؛ به نقل از راجر و همکاران، ٢٠٠١). و ممکن است فشار خون را بالا ببرد (راتر^[۹۳] و همکاران، ١٩٩٢).

فام (٢٠٠٠) معتقد است که جنسیت و فرهنگ ارتباط بین بازداری و سلامت را تعدیل می‌کند.او در مطالعات خود ‌به این نتیجه دست یافت که بیشترین ارتباط منفی، بین بازداری هیجانی و سلامت، در زنان اروپایی و بیشترین ارتباط مثبت، بین بازداری هیجانی و سلامت، در مردان آسیایی است.

۲-۳-۵- کنترل هیجانی

همان گونه که قبلاً ذکر شد، یک مسئله در ارتباط با ابرازهای هیجانی این است که آن ها قابل کنترل یا قابل پوشیده شدن هستند. راجر (۱۹۹۸) کنترل هیجانی را “تمایل به بازداری ابراز پاسخهای هیجانی”تعریف می‌کند. به اعتقاد کینگ و همکاران (١٩٩٢) یک ساختار مرتبط با هیجان، کنترل هیجانی یا گستره ای است که یک فرد معمولاً راهبردهای گوناگون را برای کنترل وقوع طبیعی واکنش‌های هیجانی به کار می‌گیرد.

در حوزه مطالعه هیجان، کنترل هیجان تحت ساختارهای گوناگونی مطرح شده است.کینگ و همکاران(١٩٩٢) سه ساختار مهار^[۹۴]، محدودیت^[۹۵] و سرکوبی^[۹۶] را به عنوان اشکال کنترل رفتاری مطرح کرده و معتقدند که حالت دفاعی داشتن، سرکوبگر یک شیوه مقابله با اطلاعات تهدید کننده و اجتناب ناهشیار از آن است ولی محدودیت و مهار، بازداری هوشیارانه از خواسته‌ها است. از اینرو، آن ها بازداری هیجانی، تعاریفی در هیجان و آلکسی تایمیا ^[۹۷] را به عنوان ساختارهای کنترل هیجانی مطرح می‌کنند.

راجر و همکاران (۱۹۹۸) چهار ساختار مستقل کنترل هیجانی را شامل: بازداری هیجانی، نشخوار، کنترل پرخاشگری و کنترل خوش خیم عنوان کردند و معتقدند که کنترل پرخاشگری و کنترل خوش خیم، همبستگی مثبت بالایی دارند. راجرو نشوور^[۹۸] (١٩٨٧) کنترل هیجانی را به عنوان یک متغیر شخصیتی فرض می‌کنند که ارتباط بین تنیدگی و بیماری را تعدیل می‌کند.

۲-۳-۵-۱-کنترل خوش خیم

کنترل خوش خیم، کنترل تکانه‌های آشفته کننده در طی انجام کار است (گروس و جان، ۱۹۹۷). راجر (۱۹۹۸) کنترل خوش خیم را به عنوان یک ساختارکنترل هیجانی مطرح کرده‌اند که اساساً با تکانشگری همبسته است. راجر و جیمسون^[۹۹] (١٩٨٨) به منظور بررسی اثرات تفاوت‌های فردی بر واکنش پذیری وبهبود ضربان قلب به دنبال مواجهه با یک تنیدگی زایی آزمایشگاهی (عملکرد در کار استروپ که یک فعالیت شناختی است) ‌به این نتیجه دست یافتند که کنترل خوش خیم، با واکنش پذیری ضربان قلب، همبستگی منفی معناداری دارد؛یعنی واکنش پذیری ضربان قلب در آزمودنیهایی که کنترل خوش خیم کمتری دارند، بیشتر افزایش می‌یابد.

یافته های پژوهشی نشان داده‌اند که بین کنترل خوش خیم و برون گرایی، تکانشگری، خصومت کلامی، متهور بودن، (راجر و نشوور، ١٩٨٧) روان پریش گرایی و تجاوزگری (راجر،۱۹۹۸)، همبستگی منفی و بین کنترل خوش خیم و تکانشگری (راجر،۱۹۹۸). همبستگی مثبت وجود دارد.یافته ها راجع به ارتباط بین کنترل خوش خیم و تکانش گری متناقض است.

۲-۳-۵-۲- کنترل پرخاشگری

راجع به هیجان خشم و مترادف‌های آن احتمالاً بیش از هر هیجان دیگری به استثنای ترس، بحث شده است. نظریه روان تحلیلگری، اشکال مختلف خشم را سادیسم، پرخاشگری، غریزه مرگ و غیره نامیده و به اعتقاد فروید، پرخاشگری احتمالاً یکی از قدیمی‌ترین انگیزه ها است. از روزهای اولیه پزشکی روان تنی، فرض محکمی‌وجود داشته است که بازداری خشم، افراد را در معرض یک خطر بالاتر برای فشار خون و گرفتگی عروق کرونر قرار می‌دهد وکلاً موجب مرگ و میر می‌شود (الاسبی، ٢٠٠٠) ولی برخی پژوهش‌ها عکس آن را نشان داده‌اند (به عنوان مثال، واستون و همکاران،۱۹۹۸).

برخی پژوهش‌ها بین کنترل پرخاشگری و کنترل بین فردی، خصومت ‌کلامی و تجاوزگری، همبستگی منفی و بین کنترل پرخاشگری و خود بیمار انگاری، تکانشگری و کنترل خوش خیم، همبستگی مثبت یافته اند (راجر ، ١٩٩٨).

۲-۳-۵-۳- نشخوار

یکی از ساختارهای اساسی که در زمینه کنترل هیجان از آن بحث شده است، نشخوار یا مرور رویدادهای هیجانی نارحت کننده است (نجاریان، ۱۳۸۵).

نشخوار به معنای داشتن افکار ویژه قابل تکرار و احتمالا عدم توانایی متوقف کردن آن ها است . به اعتقاد (کینگ و همکاران١٩٩٢) نشخوار می‌تواند به عنوان کنترل شناختی بررسی شود، زیرا اولاً، نشخوار ممکن است نتیجه کنترل باشد.در این حالت، نشخوارممکن است اساساً شامل تفکر ‌در مورد تلاش‌های شخصی در اجتناب از خود افشاگری^[۱۰۰]باشد، یا وقتی که فردی ‌در مورد ابراز هیجان دوسوگرا است(کینگ وامونز، ١٩٩٠).

ثانیاًً، فرد ممکن است به وسیله افکار عینی راجع ‌به این جهان یا جزئیات ناچیز، به عنوان یک وسیله اجتناب از پریشانی هیجانی مشغول باشد و در سطح فراشناختی^[۱۰۱] ‌در مورد افکار ناخواسته یا غیر قابل پذیرشی، نشخوار کند. (کینگ و همکاران، ١٩٩٢).

بازداری هوشیار یک فکر ناخواسته می‌تواند به یک انتقال وسواسی^[۱۰۲] با فکر زیاد منجر شود ‌بنابرین‏، نشخوار ممکن است به عنوان یک فن کنترل و یا به عنوان نتیجه مکان‌های کنترل فرض شود (همان منبع).

نولمن-هاکسیما^[۱۰۳] (۱۹۹۷) نشخوار را به عنوان “تمرکز منفعل و تکراری روی علائم آشفتگی و شرایط احاطه کننده آن علائم”توصیف و به طور گسترده آن را بررسی نموده اند.آن ها همچنین نشخوار را یک شیوه پاسخ به رویدادهای تنیدگی زا مطرح می‌کنند، که دوره خلق افسرده را تشدید و طولانی می‌کند (سالووی^[۱۰۴] و همکاران، ٢٠٠٠).

نشخوار ممکن است یک راهبرد شناختی برای مقابله با خود پنداره^[۱۰۵] منفی و احساس قربانی شدن ارائه کند(راجر و نشوور،١٩٨٨)و یا ممکن است بهبود افراد را به دنبال مواجهه با تنیدگی به تأخیر بیندازد(راجر و جیمسون، ١٩٨٨) .

نتایج بسیاری از مطالعات نشان داده است که نشخوار در چند زمینه با سلامت مرتبط است، از جمله اینکه گارنفسکی^[۱۰۶] و همکاران (٢٠٠١) نشخوار را به عنوان یک بعد نظم هیجانی دانسته و بین نشخوار و افسردگی و اضطراب، همبستگی مثبت و معنادار یافته اند؛یعنی افراد دارای نشخوار بیشتر، اضطراب و افسردگی بیشتری را تجربه می‌کنند.مطالعات دیگر نیز بین نشخوار و روان رنجورخویی، خصومت خود تنبیه، خدمت هذیانی، خصومت کلامی، اضطراب صفت، خود بیمار انگاری و حساسیت اجتماعی همبستگی مثبت معنادار و بین نشخوار و کنترل بین فردی، همبستگی منفی معنادار یافته اند (راجر و نشوور، ١٩٨٧).