به همین دلیل استقلال قضایی باید کامل و همه جانبه باشد. در برابر قوه مجریه، استقلال در برابر مسئولان قوه قضائیه استقلال در برابر افکار عمومی مد نظر قرار بگیرد در آینده به شرح آن ها خواهیم پرداخت.

مبحث دوم: مبانی اصل استقلال قضایی

عواملی وجود دارند که موجب شده‎اند اصل استقلال قضایی که همان استقلال دستگاه قضایی و استقلال قاضی مورد توجه و التفات زیادی قرار بگیرد و به عنوان یک اصل مطرح گردد. عواملی همچون:

الف: تامین عدالت، که خداوند در قرآن به آن اشاره داشته: «خداوند حتی به اندازه‏ سنگینی ذره‏ای ستم نمی‏ کند و اگر کار نیکی باشد آن را دو چندان و بیشتر می‎سازد».^[۱۳] با توجه به اهمیت موضوع عدالت و احترام به حقوق مردم و احقاق حق بر اساس مساوات، اگر در دستگاه قضایی قانون رعایت شود نوعی عدالت می‏ باشد که در آینده به آن ها می‎پردازیم.

ب: اصلاح جامعه، اصلاح جامعه یکی از مهم‎ترین اهداف قانون، اصلاح جامعه است. برای جلوگیری از هرج و مرج جامعه و برخورد با افراد خاطی و کسانی که موجب بر هم زدن نظم عمومی می ‏شوند و اخلال در نظم و افکار عمومی می ‏شوند قاضی ناگزیر باید از قانون اطاعت کند و در چهار چوب قانون به موضوع رسیدگی و حکم مقتضی صادر کند. این است که استقلال قاضی ظهور پیدا می ‏کند و به کار می ‏آید که در آینده به آن خواهیم پرداخت.


ج: تأمین نظم عمومی، در هر جامعه‎ای نظم عمومی امر ضروری و اجتناب ناپذیری است و هیچ جامعه­ای نمی‏تواند بدون تأمین نظم عمومی و امنیت سالم بماند. ممکن است این نظم توسط افرادی از بین برود و برخورد بجا و بهنگام دستگاه قضایی مستقل می‏تواند امنیت از دست رفته جامعه را برگرداند … که درباره آن اشاره خواهد شد.

گفتار اول: تامین عدالت

۱-مفهوم عدالت

عدالت واژه ای است که کاربردهای متنوع در حوزه حقوق، فقه، اخلاق، کلام، اقتصاد، سیاست و سایر حوزه ها دارد. یکی از قدیمی ترین مفاهیمی که بشر همواره با آن روبرو بوده است و برای استقرار آن تلاش ‌کرده‌است عدالت است. مسئله اساسی این است که آیا می‎توان میان این کاربردهای بسیار متنوع، معنایی مشترک یافت به گونه‎ای که در مواردی عدالت کاربرد واحدی داشته باشد.

گستردگی دامنه کاربرد عدالت، صاحب‏نظران را ‌به این فکر وا داشته است که به کمک تقسم‏بندی بر این پراکندگی غلبه کرده و مباحث را در ذیل مقوله‎های محدودتری اعمال کنند. در این مبحث ما سعی می‌کنیم تعاریف عدالت را از جنبه‎های گوناگون بررسی نماییم. از آنجا که عدالت به انصاف نزدیک است و گاه این دو مفهوم به جای هم به کار می‏ روند، تبیین گسترده‎تر آن در این موضوع ضرورت دارد.

در اصطلاح علمی عدالت با توجه به موارد استعمال آن مفاهیم متعددی دارد که به آن ها اشاره می‏ شود:

الف: عدالت در علم کلام: یعنی خداوند متعال هیچ کار قبیحی را مرتکب نمی‎شود. در قرآن کریم آمده است: «خداوند حتی به اندازه سنگینی ذره‏ای ستم نمی‏ کند و اگر کار نیکی باشد آن را دو چندان و بیشتر می‏ سازد».

ب- عدالت در فقه: در فقه عدالت کاربرد فراوانی دارد نظیر این که امام جماعت باید عادل باشد، قاضی باید عادل باشد؛ در این گونه موارد عدالت حالت نفسانی و ماندگاری است که انسان را از ارتکاب گناهان بزرگ و اصرار بر گناهان کوچک باز می‏دارد.

ج- عدالت در حکمت و عرفان: عبارت است از استواری، هماهنگی و تعدیل قوای نفس انسان به نحوی که هیچ یک بر دیگری نتواند غلبه کند. ابن ابی الحدید در شرح این کلام حضرت علی (ع) که انسان یا اهل افراط است یا اهل تفریط، می‏گوید: عادل کسی است که در صفات و اخلاق میانه‎رو باشد و ویژگی‏های خوب اخلاقی که مابین دو ویژگی بد افراط و تفریط از نوع خود قرار دارد را در خود جمع کرده باشد، مثلاً اهل بخشش باشد نه اهل اسراف و تبذیر ولی جاهل کسی است که اعتدال و میانه‎روی را کنار گذاشته یا افراط می‎کند یا تفریط.

د- عدالت در حقوق: در علم حقوق، عدالت مفهوم گسترده‎ای دارد. از جمله می‎توان گفت که عدالت عبارت است از احترام به حقوق افراد و احقاق حق بر اساس مساوات. در برخی موارد به رعایت قوانین نیز عدالت گفته می‎شود، هر چند اگر قانونی بر مبانی درست و قابل قبول جامعه استوار نباشد، چنین قانونی نه تنها در مفهوم عدالت نمی‎گنجد، بلکه مغایر آن به شمار می‎آید. یکی از مبانی اعطای استقلال به قاضی این است که عدالت تامین گردد اگر قاضی استقلال نداشته باشد به بی عدالتی منجر می‌گردد.

۲-اقسام عدالت

الف: عدالت صوری و ماهوی

یکی از تقسیمات عدالت، تقسیم آن به صوری و ماهوی است. عدالت صوری یا شکلی، درصدد تأمین بی‏طرفی و مراعات ظواهر و تشریفاتی است که رعایت آن ها در سیستم حقوقی خاصی لازم دانسته شده است. در این نوع عدالت، قانون به طور یکسان درباره همه اجرا می‏ شود ولی عدالت ماهوی با موضوع بحث ما یعنی انصاف ارتباط زیادی دارد، زیرا درصدد تأمین آرمان‏ها و ضوابط انصاف و اخلاق است و از قانون فراتر می ‏رود. عدالت صوری از درستی تصمیم دادگاه سخن می‏گوید که محک آن قانون است و عدالت ماهوی درستی قانون که ملاک تصمیم، قرار گرفته است بحث می ‏کند که محک آن چیزی فراتر از قانون است. این تقسیم را هارت مطرح ‌کرده‌است.

قاعده^[۷۴]((کسی که از ان استفاده نکند بازنده است ،وصف ماهیت جنسی در طول زندگی است))هرچه زندگی جنسی مرد غنی تر و شادی آفرین تر بوده است،بیشتر ادامه میابد.(ترکاشوند،.۱۳۸۸).

روی آورد فعالیت^[۷۵]:

روی اوردی است که بر اساس آن سالخورده خود را همچنان فعال نگه می‌دارد. ‌بنابرین‏ سالخورده ای بهتر از همه پیر می شود که تا انجا که ممکن است مثل گذشته به زندگی خود ادامه می‌دهد. در این صورت به حداکثر فعالیت دست می زند. و برای هر نقش از دست رفته ای جانشینی میابد و در نتیجه به بیشترین سرچشمه های رضایت دست میابد.

روی آورد عدم تعهد:

حکایت از ان دارد که پیر شدن با عدم تعهد متقابل فرد و جامعه همراه است .شخص سالخورده فعالیت‌ها و تعهدات

خود را عمدا” تقلیل می‌دهد و به نظر می‌رسد که جامعه این کناره گیری را ترغیب می‌کند. عدم تعهد در این رویاورد امری طبیعی است و با ‌مشغولی‌های فزاینده خود نسبت به شخص خویش و امادگی عاطفی کمتری در رویایی

با دیگران همت می گمارد.

مناسبت درون نسلی،سالخوردگان در شرایط مختلفی به سر می‌برند:

گروهی هنوز در کنار همسر خود زندگی می‌کنند و از تداوم ازدواج برخوردارند. پاره ای در گروه بیوه گان قرار می گیرند و از دست دادن همسر آن ها را در احساس سالخوردگی غوطه ور می‌سازد. چه تا زمانی که یک سالخورده همسر خود را از دست نداده است خود را چندان پیر نمی پندارد. طلاق گرفتن در سال‌های پایانی زندگی نیز یکی از شوق زندگی است . برخی از سالخوردگان تجدید فراش می‌کنند و این امر بیش از پیش در جوامع رواج یافته است.(ییلاق بیگی.،۱۳۸۸).

وبالاخره تک زیستی،در شکل ‌سال‌خوردگانی که اعم از مرد یا زن هرگز ازدواج نکرده اند یکی دیگر ‌از مشکلات زندگی در این دوره است. تنها ده درصد از مردان و پانزده درصد از زنان ،در این سطح اززندگی به تک زیستی خود ادامه می‌دهند. این گروه البته دارای ریخت شخصیتی متمایزی هستند. بررسی‌ها درباره این گروه اخیر نشان داده‌اند که این سالخوردگان کمتر از ‌گروه‌های دیگر از تنهایی رنج می‌برند البته انزوا طلبی در این گروه بیشتر به معنای تجربه کردن عشق و از دست دادن آن است تا به معنای هرگز چیزی از عشق نداشتن. طرز پیر شدن بر حسب فرهنگ متغیر است در فرهنگ‌های ساده و سالم طول عمرسالخوردگان به مجموعه ای از دلایل وابسته است.

مقام و منزلت یک سالخورده در جامعه بالا است،فرد سالخورده با خانواده خود که برای او حرمت قائلند و او را برای خانواده و جامعه مفید می‌دانند زندگی می‌کند. کناره گیری اجباری از فعالیت‌ها وجود ندارد و او تاهر زمان که بتواند به کار ادامه می‌دهد. به کم خوردن و مصرف کردن غذاهای کم کالری عادت دارد و سر انجام روزمره دارای فعالیت قابل ملاحضه ای است. اما در زندگی پر اغتشاش شهری و فرهنگ سوق دادن سالخوردگان به زندگی جدا از معیارهای اشنا و متداول در گستره های قبلی زندگی،از شرایطی که برای افزایش طول عمر در فرهنگ‌های سالم بر شمردیم ،خبری نیست . از طرز زندگی این جوامع می توان آموخت که باید به بهبود بخشیدن کیفیت زندگی در سال‌های پایانی بزرگسالی اندیشید. و از آن ها دوره ای پر ثمر و رضایت بخش به وجود می اورد(ییلاق،.۱۳۸۸).

سقوط غیر قابل توجیه حیاتی^[۷۶]:

این حالت در قلمرو بدنب با خستگی دائم اشکار می شود. در قلمرو شناختی به صورت پراکندگی دقت و مشکل کوشش فکری و در قلمرو عاطفی به شکل حالتی مالیخولیایی که با هوشیاری فرد نسبت به ناتوانمدی واکنش همراه است متجلی می شود حالت روانی ناخوش که با دلزدگی ،یاس،و خستگی پذیری مشخص می شود و در بیشتر مواقع با اضطرابی کم و بیش شدید همراه است. در یک جمع بندی کلی می توان گفت مفهوم افسردگی به سه گونه متفاوتبه کار رفته:به منظور مشخص کردن احساس های بهنجار،غمگینی،یاس،نامیدی،و جزءآن و بروز آن ها به عنوان نشانه یک اختلال به منظور توصیف اختصاری یک نشانگان که شامل نشانه های عاطفی،شناختی و حرکتی فیزیولوژیکی و غد د مترشحه است، برای مشخص کردن اختلال های افسرده وار در چارچوب اختلال های روانی ما دارای از علل و گونه ای از تحول هستند و به پاره ای از درمانگری ها پاسخ می‌دهند.

روان درمانی سالمندان^[۷۷]:

مداخلهای روان ‌درمان‌بخش استاندارد-نظیر روان درمانی، بینش گرا^[۷۸]، روان درمانی حمایتی،شناخت درمانی،گروه درمانی،و روان درمانی خانواده – برای بیماران سالمند باید فراهم شود. طبق نظر زیگموند فروید افراد بالای پنجاه سال به دلیل عدم انعطاف فرایندهای روانی برای روانکاوی مناسب نیستند. اما به نظر بسیاری از پیروان فروید،روانکاوی پس از پنجاه سالگی نیز ممکن است. شکی نیست که سالمندی شکل پذیری شخصیت را دشوار می‌سازد اما همان‌ طور که اتو فینکل گفت :این کار به درجات مختلف و درسنین مختلف صورت می‌گیرد و اصلی کلی در این زمینه نمیتوان ارائه کرد.مسائل شایع مربوط به سن در درمان شامل نیازبرای سازش با فقدان های گوناگون و تکرار شونده (مثل مرگ دوستان و عزیزان)نیازبه قبول نقشهای تازه (مثل سازش به بازنشستگی از نقش های معین شده قبلی)و نیز به قبول فنا پذیری خود ارتباط پیدا می‌کند. روان درمانی به شخص سالمند کمک می‌کند که با این مسئله و مشکلات هیجانی محیط کنار بیاید ‌و بتواند خود و تاثیر رفتار خود را به دیگران بشناسد. روان درمانی علاوه بر بهبود بخشی روابط بین فردی،احترام به نفسو اعتماد به نفس را بالا می‌برد. احساس درماندگی و خشم را کم می‌کند و کیفیت زندگی را بهتر می‌سازد.

۴-۳ تحلیل داده ها

در این پژوهش دو سوال با هدف بررسی تاثیر ظرفیت حافظه‌کاری بر قضاوت زمانی کودکان مطرح شد. همان‌ طور که قبلاً در فصل ۳ ذکر شد . قبل از تجزیه و تحلیل آماری، نمره خام متغیر بازتولید زمان بر اساس فرمول( ^Tcorrected ^{= T}estimated ^{– T}standard / ^Tstandard )

تصحیح شد و نمره T به دست آمد. با بهره‌گیری از نمره T میزان دقت^[۱۳۶] بازتولید و ضریب‌تغییرات آن ها در دو گروه آزمایشی مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از روش تحلیل واریانس مختلط استفاده شد. از ‌آنجا که در هیچ یک از تحلیلها، آزمون کرویت موچلی معنادار نبود، می‌توان نتیجه گرفت که مفروضه لازم (برابری واریانس) برای انجام تحلیل واریانس رعایت شده است. جدول ۴-۲ میزان بازتولید زمانی دو گروه آزمایشی را بر اساس نمره T نشان می‌دهد. با توجه ‌به این جدول نزدیک شدن میانگین T به صفر نشان دهنده دقت بیشتر است. علامت منفی نشان می‌دهد که مقدار بازتولید کودکان کمتر از زمان واقعی است. همان‌ طور که در جدول ۴-۲ مشاهده می‌شود، کودکان بازه زمانی ۷۰۰ میلی‌ثانیه را بیشتر از زمان واقعی برآورد کرده‌اند؛ در حالی که بازه‌های زمانی ۳۰۰۰ میلی‌ثانیه را در هر دو تکلیف منفرد و دوگانه کمتر از زمان واقعی برآورد کرده‌اند.

جدول۴-۳٫ میانگین دقت بازتولید دو گروه آزمایشی در سه تکلیف بازتولید زمانی به صورت اعداد T

آزمون‌ها

گروه ها

ظرفیت حافظه‌کاری

میانگین T

انحراف معیار

تکلیف منفرد

۷۰۰ میلی‌ثانیه

بالا

پایین

۴۹۲/۰

۳۴۲/۰

۴۷۸/۰

۵۴۷/۰

تکلیف منفرد

۳۰۰۰میلی‌ثانیه

بالا

پایین

۳۵۹/۰-

۴۸۳/۰-

۱۲۱/۰

۱۳۶/۰

آزمون دوگانه

بالا

پایین

۳۰۱/۰-

۲۶۸/۰-

۱۵۳/۰

۲۳۰/۰

۴-۳-۱ سوال اول: آیا ادراک زمان کودکان با ظرفیت حافظه‌کاری پایین درمقایسه با

کودکان با ظرفیت حافظه‌کاری بالا در تکالیف منفرد و دوگانه متفاوت است؟

به منظور بررسی سوال فوق، نمره فرد در تکالیف بازتولید زمان به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده و از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر (طرح مختلط۲×۲) برای تجزیه و تحلیل استفاده گردید. بدین صورت که عامل گروه (در دو سطح ظرفیت حافظه‌کاری بالا و پایین) به عنوان عامل بین‌گروهی و عامل نوع تکلیف (منفرد۳۰۰۰ میلی ثانیه و دوگانه۳۰۰۰ میلی ثانیه) به عنوان عامل درون گروهی مد نظر قرار گرفتند.

۴-۳-۱-۱ تحلیل دقت بازتولید زمانی ‌بر اساس نمره T

همان گونه که نتایج به دست‌آمده از تحلیل واریانس نشان داد، اثر درون‌ گروهی تکلیف ( منفرد و دوگانه) معنادار است (۰۰۰۱/۰>P و۹۴۰/۲۷= (۱،۳۹)F). اثر بین‌گروهی ظرفیت حافظه‌کاری به تنهایی معنادار نیست (۳۱/۰>P و ۰۴۱/۱= (۱،۳۹)F). در حالی که اثر تعاملی تکلیف و ظرفیت حافظه‌کاری معنادار است (۰۰۴/۰>P و ۲۴۳/۹ = (۱،۳۹)F). اثر درون‌گروهی تکلیف عملکرد کودکان را در تکالیف منفرد و دوگانه بدون در نظر گرفتن ظرفیت حافظه‌کاری آن ها نشان می‌دهد. معنادار بودن اثر تکلیف بیانگر این امر است که به طور کلی، کودکان در تکلیف منفرد و دوگانه متفاوت عمل کرده‌اند. عملکرد کودکان در تکلیف دوگانه دقیق‌تر از تکلیف منفرد است. اثر بین‌گروهی ظرفیت حافظه‌کاری عملکرد کودکان را صرفنظر از نوع تکلیف نشان می‌دهد. اثر اصلی گروه در اینجا معنادار نیست و این امر نشان می‌دهد که هر دو گروه (بدون در نظر گرفتن نوع تکلیف) تقریبا به شیوه یکسان عمل کرده‌اند. اثر تعاملی حافظه‌کاری×تکلیف، عملکرد گروه‌ها را در رابطه با تکالیف نشان می‌دهد. در اینجا تعامل این دو معنادار است؛ بدین معنا که گروه‌های آزمایشی با در نظر گرفتن تکالیف به شیوه متفاوت عمل کرده‌اند. تفاوت عملکرد دو گروه در نمودار(۴-۱) قابل مشاهده است. جدول (۴-۴) اثرات عوامل درون گروهی و بین گروهی متغیر تکلیف و ظرفیت حافظه‌کاری را نشان می‌دهد.

جدول ۴-۴٫ آزمون اثرات اعوامل درون گروهی و بین گروهی متغیر تکلیف و ظرفیت حافظه کاری

F
درجه آزادی
معناداری
اثر تکلیف
۹۴۰/۲۷
۱،۳۹
۰۰۰۱/۰
اثر ظرفیت حافظه کاری
۰۴۱/۱
۱،۳۹
۳۱۴/۰
اثر تعاملی‌ تکلیف و ظرفیت حافظه‌کاری
۲۴۳/۹
۱،۳۹
۰۰۴/۰

نمودار ۴-۱٫ میزان دقت (انحراف از زمان واقعی)در تکلیف بازتولید زمانی

نمودار ۴-۱ نشان می‌دهد که در مقایسه دو تکلیف، هر دو گروه در تکلیف دوگانه دقت بیشتری ‌داشته‌اند زیرا مقدارآن به صفر نزدیک‌تر است. همان گونه که در نمودار ملاحظه می‌شود با بهره گرفتن از اثر آزمون t مستقل عملکرد دو گروه با ظرفیت بالا و پایین در تکلیف منفرد و دوگانه مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که در تکلیف منفرد بین دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد (۰۰۴/۰>P، ۳۹=df، ۰۸/۳-=t) اما در تکلیف دوگانه تفاوت معنادار نیست (۵۹/۰=t، ۳۹=df، ۵۴/۰=t). همان‌ طور که در نمودار مشخص است، گروه ظرفیت حافظه کاری بالا در آزمون منفرد دقت بیشتری داشته است. از طرفی دیگر عملکرد هر گروه، به طور جداگانه، در تکالیف منفرد و دوگانه با بهره گرفتن از آزمون t وابسته مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد گروه با ظرفیت پایین در دو تکلیف به طور معناداری متفاوت است (۰۰۰۱/۰>P، ۱۹=df، ۰۹/۵-=t)؛ بدین صورت که عملکرد این گروه در تکلیف دوگانه دقیق‌تر از آزمون منفرد است. این در حالی است که میزان دقت بازتولید گروه ظرفیت بالا در هر دو تکلیف تفاوت معناداری نداشته (۰۷/۰>P، ۱۹=df، ۹/۱-=t) و همان گونه که در نمودار ۴-۱ مشاهده ملاحظه می‌شود عملکرد این گروه در تکالیف منفرد و دوگانه تقریبا یکسان است.

۴-۳-۱-۲ تحلیل ضریب تغییرات (تغییرپذیری)

نتایج به دست آمده نشان داد که ظرفیت حافظه‌کاری تاثیر معناداری بر میزان تغییرپذیری بازتولید زمانی دارد (۰۰۰/۰>P و۰۸۲/۱۶=(۱،۳۹)F). در حالی که، اثر تکلیف (۲۹۶/۰>P و ۱۲۲/۱=(۱،۳۹)F) و اثر تعاملی تکلیف و ظرفیت حافظه‌کاری معنادار نیستند (۹۳۴/۰>P و ۰۰۷/۰=(۱،۳۹)F). این بدان معنی است که میزان تغییرپذیری دو گروه قطع نظر از نوع تکلیف معنادار است.

نمودار۴-۲٫ ضریب تغییر پذیری هر دو گروه در تکالیف منفرد طولانی و دوگانه

نمودار ۴-۲ نشان می‌دهد که میزان تغییر پذیری در گروه با ظرفیت حافظه‌کاری پایین، بسیار بیشتر از گروه با ظرفیت حافظه کاری بالا است و این نسبت تقریبا در هر دو تکلیف حفظ شده است.

۴-۳-۱-۳ تحلیل عملکرد گروه ها در تکلیف غیرزمانی

تکلیف غیرزمانی شامل اشکال مبهم بود و آزمودنی‌های هر دو گروه همزمان با تشخیص و نامیدن این اشکال باید مدت زمان حضور آن ها را در صفحه کامپیوتر بازتولید می‌کردند. در جدول ۴-۵ عملکرد گروه ها در تکلیف غیرزمانی نشان داده شده است.

جدول ۴-۵٫ مقایسه عملکرد دو گروه در تکلیف غیرزمانی (نامیدن صحیح اشکال)

متغیر گروه ها میانگین

ظرفیت حافظه کاری برحسب درصد T معناداری

تکلیف غیرزمانی بالا ۶۹/۸۲ ۳۹۸/۲ ۰۲/۰

دانش و مهارت: دانش و مهارت: بر خلاف استعداد، حتی در سنین بزرگسالی قابل یادگیری است. دانش ومهارت مکمل استعداد است و عملکرد افراد در مشاغل و وظایف محوله را به­نحوی محسوس و مشهود بهبود می­دهد. آموزش و توسعه دانش و مهارت­ های کارکنان از مهم­ترین تواناسازهای سازمان­هاست. در همه مدل­های جامع تعالی سازمانی، سهم زیادی برای آموزش کارکنان به عنوان یک تواناساز مهم که بر عملکرد کارکنان و از طریق آن ها بر عملکرد و تعالی سازمان­ها مؤثر است در نظر گرفته شده است. به دلیل اهمیت سهم و نقش دانش و مهارت کارکنان در عملکرد سازمان است که تقریبا همه سازمان­ های پیشرو و موفق، سرمایه ­گذاری­های اساسی وگسترده­ای برای یادگیری کارکنان دارند، سعی ‌می‌کنند آثار برنامه ­های آموزشی را بر عملکرد کارکنان و سازمان اندازه بگیرند و بین فرایند آموزش با سایر فرآیندهای مدیریت منابع انسانی (بویژه ارزیابی عملکرد کارکنان ) ارتباط برقرار ‌می‌کنند.

فرصت: همه ما برای نمایش دادن استعدادها وتوانایی­هایمان و برای استفاده مؤثر از دانش و مهارت نیاز به فرصت و مجال داریم هم از جنس زمان است. ‌به این معنی که کارکنان نیاز به وقت کافی دارند تا عملکردهای مورد­نظر را بروز دهند و هم از جنس اختیار است، ‌به این معنی که باید به کارکنان اعتماد کرد و به آن ها اختیارات لازم را (متناسب با مسئولیت ­ها وصلاحیت­هایشان) تفویض کرد. دادن فرصت و اختیار موجب می شود تا کارکنان فضای وسیع­تری برای تلاش، خلاقیت و ابتکار داشته باشند، در قبال وظایف خود احساس مسئولیت بیشتری کنند و با انگیزه و انرژی بیشتری تلاش کنند.

منابع و امکانات: منابع و امکانات، تجهیزات و ابزار و اطلاعات ،چنان­چه به میزان کافی ولازم و با کیفیت و در زمان مناسب در اختیار کارکنان قرار گیرد می ­تواند تسهیل­گر رفتارها و عملکردهای مطلوب آن ها باشد.

انگیزه: انگیزه و اشتیاق برای انجام کار و دستیابی به اهداف، بویژه در سازمان­ های ایرانی، از مهم­ترین عوامل تعیین­کننده سطح وکم وکیف عملکرد کارکنان است. انگیزه­ ها چرایی رفتار هستند. اگر انگیزه کارکنان برای انجام کاری پایین باشد، عملکرد آن ها درست مشابه وقتی فاقد استعداد یا دانش و مهارت کافی باشند لطمه خواهند خورد. انسان نیازهای متفاوت و متنوعی دارد. برخی از این نیازها اقتصادی و برخی اجتماعی هستند.کارکنان به حقوق و مزایای کافی و ایمنی و امنیت، عضویت در گروه، احترام، رشد و شکوفائی، احساس مشارکت، احساس هویت، احساس انصاف و… نیاز دارند و فراهم کردن ترکیب متوازنی از این نیازها، می ­تواند بر انگیزه کارکنان در مسیر تحقق اهداف و اجرای برنامه­ ها بیفزاید (ابوالعلایی، ۱۳۸۹: ۱۷-۱۳) .

دلایل مخالفت اغلب سازمان‌ها با ارزیابی عملکرد

اغلب سازمان‌ها با انجام ارزیابی عملکرد کارکنان مخالف هستند و عمده نگرانی سازمان‌ها نیز این است که مبادا کارکنان در اثر اطلاع از قضاوت کارفرما نسبت به عملکرد خود، رنجیده خاطر شده و این مسأله منجر به کاهش بازدهی، سرخوردگی و نهایتاً افت بازدهی سازمان گردد. لیکن چنانچه ارزیابی عملکرد بجای آنکه بر مبنای احساسات آنی ارزیاب باشد، بر مبنای حقایق انجام گردد، و از سوی دیگر کارکنان نیز با دید مثبت و واقع نگر به آن نگاه کنند و سعی در جبران کاستی‌های گذشته در جهت افزایش عملکرد خود نمایند، این نگرانی بیجا و بی مورد است.

کارکنان چنانچه از هدف اصلی کارفرما از ارزیابی عملکرد خود، در جهت تغییر روش‌های غیر استاندارد به روش‌های مطلوب (که موجب افزایش بازدهی کارکنان نیز می‌گردد) آگاه گردند قاعدتا نه تنها در مقابل ارزیابی و نتیجه آن جبهه‌گیری نخواهند کرد، بلکه علی‌الاصول کارکنان علاقه دارند که از جایگاه واقعی خود در سازمان مطلع شوند (حتی اگر بر خلاف نظرایشان باشد). البته این اظهارات بدین معنی نیست که قطعاً جلسه ارزیابی، بدون تنش برگزار خواهد شد و کارکنان با انتقاد صرف از عملکرد خود براحتی و سادگی برخورد می‌نمایند، اما استفاده از روش های علمی ارزیابی اولاً موجب کاهش تنش جلسات شده و ثانیاًً باعث ایجاد نیرویی در کارکنان در جهت تغییر و بهبود روش های غیر استاندارد گذشته خواهد شد. قاعدتاً کارکنان در ابتدا، در مواجهه با این موضوع تصور خواهند کرد که این روش نیز یکی از ابزار‌های کنترلی سازمان است و در مقابل آن جبهه‌گیری خواهند کرد (‌خوش‌وقتی، ۱۳۸۸: ۷) .

1. ایمنی و بهداشت

بهداشت و ایمنی کارکنان در بهبود و بالندگی سازمان نقش اساسی داشته و کارفرمایان در پی افزایش سرمایه ­گذاری به­منظور حفظ تندرستی کارکنان می­باشند. همه ساله حوادث کارگاه­ها هزاران نفر را از بین برده و بیش از میلیون­ها نفر را از کار می­ اندازد. این مصائب به­ طور مستمر بر نیروی تولید اثر می­ گذارد (دعائی، ۱۳۸۴: ۲۱۹).

مدیران امور کارکنان و منابع انسانی برای آن­که به­ صورت اثربخش­تر پاسخ­گوی هزینه­ ها باشند و نقش پراهمیت­تری در کارگردانی منابع انسانی ایفا کنند، باید به ایمنی و بهداشت کار بیش­تر توجه کنند. در حقیقت وظایف و فعالیت­های مدیران منابع انسانی با ایمنی و بهداشت کار پیوند دارد و هر گونه غفلت ممکن است به خسارت­های جدی برای سازمان بینجامد. از این­رو، این مدیریت باید آگاهی­ های لازم را در این زمینه به دست آورد و راهبردهایی برای بهبود آن ابداع کند (دولان و شولر، ۱۳۸۴: ۵۱۹). چرا که مهم­ترین دغدغه سازمان­ها در رقابت، بهره ­وری است که در گرو کیفیت منابع انسانی سازمان است. ایمنی و بهداشت از فاکتورهای بسیار مؤثر بر کیفیت منابع انسانی محسوب می­ شود. اهداف ایمنی، بهداشتی و زیست­محیطی و کیفیت مثل حلقه ­های زنجیر به­هم­پیوسته و لازمه توسعه پایدار سازمان هستند.

علل حوادث

حوادث در سازمان به علل متفاوت به وجود می ­آید که معمولاً ناشی از نارضایتی در محیط کاری و یا عملیات کار و یا هر دو ‌می‌باشد. مهم­ترین این علل به شرح زیر است (سینگر، ۱۹۹۰: ۳۵۹ به نقل از دعائی، ۱۳۸۴: ۲۲۴-۲۲۳).

1. اعمال کارکنان

معمولاً باور عمومی بر این است که اعمال کارکنان قسمت عمده­ای از اتفاقات و حوادث را سبب می­گردد که تا حدود ۸۰ درصد حوادث را شامل می­شوند. عدم ایمنی کارکنان عمدتاًً ناشی از اضطراب­های غیرضروری، ریسک، شوخی ناجور، قصور در حفاظت از تجهیزات و استفاده نادرست از ابزار و تجهیزات است. خستگی، عجله، افسردگی، فشار و مشکلات مالی از علل دیگر به شمار می­رود.

با توجه ‌به این نکته که اکثر کارکنان فکر ‌می‌کنند که حوادث همیشه برای دیگران رخ می­دهد، نسبت به کار و محیط کاری خود بی­توجهند.

1. محیط کاری

حوادث در همه محیط­های کاری اتفاق می ­افتد مانند: کارخانه ­ها، دفاتر و پارک­ها؛ ولی شدت و ضعف آن بستگی به شرایط و محیط آن دارد. در زیر شرایطی که به­ طور مشترک دچار ناامنی کار شده است را بر می­شماریم:

1. 1. ماشین­آلات با حفاظ نادرست یا بدون حفاظ

تعداد شرکت­های مورد بررسی قرار گرفته در مدل اول این تحقیق ۱۰۱ شرکت و دوره زمانی تحقیق ۱۰ سال بوده است و این یعنی اینکه تعداد سال – شرکت مورد مشاهده برابر ۱۰۱۰ بوده است که از ضرب شرکت­ها در دوره زمانی تحقق به دست آمده است. پس از حذف داده ­های پرت تعداد مشاهداتی که مورد آزمون قرار گرفتند به ۹۹۱ مشاهده رسیدند. همچنین تعداد شرکت­های مورد بررسی در مدل دوم نیز ۱۰۱ شرکت و دوره زمانی آن ۹ سال بوده است که تعداد سال – شرکت مورد مشاهده برابر ۹۰۹ مشاهده می­گردد. تعداد مشاهدات برای آزمون این مدل نیز پس از حذف داده ­های پرت به ۸۸۹ مشاهده رسیدند.

در ادامه به بررسی جدول­های ۴-۱ و ۴-۲ می­پردازیم.

همان‌ طور که در جدول ۴-۱ مشاهده می­گردد میانگین اقلام تعهدی اختیاری برابر ۰۱۴/۰ و دارای میانه ۰۰۴/۰ ‌می‌باشد همچنین ماکزیمم و مینیمم به ترتیب برابرند با ۶۴۸/۱ و ۲۶۸/۳-. بازده سهام نیز دارای میانگین و میانه به ترتیب ۶/۲۱ و ۷۷/۷ و دارای ماکزیمم ۴۱/۲۴۱ ‌درصد و مینیمم ۲۸/۱۳۲- درصد ‌می‌باشد. میانه محاسبه شده برای متغیر مصنوعی برابر صفر ‌می‌باشد که بیانگر کمتر بوده شرکت­های با رشد بالا نسبت به شرکت­های با رشد پایین در تحقیق ‌می‌باشد.

جدول شماره ۴-۱:آمار توصیفی برای متغیرهای مدل اول

انحراف معیار

مینیمم

ماکزیمم

میانه

میانگین

علامت اختصاری

عنوان متغیر

۲۲۱/۰

۲۶۸/۳-

۶۴۸/۱

۰۰۴/۰

۰۱۴/۰

DAC

اقلام تعهدی اختیاری

۰۳۶/۰

۳۸۷/۰-

۵۶۷/۰

۰۲۱/۰

۰۲۳/۰

NDAC

اقلام تعهدی غیر اختیاری

۲۵۹/۳

۹/۱۲-

۴۸/۴۵

۰۸۵/۰

۷۳/۰

OCF

جریان وجوه نقد عملیاتی

۴۳/۵۲

۲۸/۱۳۲-

۴۱/۲۴۱

۷۷/۷

۶/۲۱

RI

بازده سهام

۴۹۸/۰

۰

۱

۰

۴۵۴/۰

GROW

رشد

جدول شماره۴-۲: آمار توصیفی برای متغیرهای مدل دوم

انحراف معیار

مینیمم

ماکزیمم

میانه

میانگین

علامت اختصاری

عنوان متغیر

۱۹۲/۰

۸۶۸/۲-

۳۴۲/۱

۰۰۴۶/۰

۰۱۸۶/۰

DAC

اقلام تعهدی اختیاری

۰۳۲/۰

۳۸۷/۰-

۵۱۹/۰

۰۲۱/۰

۰۲۳/۰

NDAC

اقلام تعهدی غیر اختیاری

۴۹۹/۰

۰

۱

۰

۴۷۱/۰

GROW

رشد

۲۱۵/۳

۶۸۴/۷-

۴۸/۴۵

۰۸۴/۰

۷۱۷/۰

OCF_t+1

جریان وجوه نقد عملیاتی آتی

۲۲۶/۳

۹۰/۱۲-

۴۸/۴۵

۰۸۱/۰

۶۹۷/۰

OCF

جریان وجوه نقد عملیاتی

۰۶/۵۱

۴۵/۸۲-

۴۱/۲۴۱

۳۲/۷

۱۸/۲۱

RI

بازده سهام

۶۲۴/۰

۰

۹۶۰/۷

۸۴۶/۰

۹۵۵/۰

SALE

فروش

۴۷۴/۰

۸۰۸/۶-

۲۹۲/۷

۱/۰

۱۲۱/۰

ΔSALE

تغییرات فروش

۱۵۳/۰

۰۰۰۰۱۱۱/۰

۶۲۳/۲

۰۰۸/۰

۰۳۶/۰

PRICE

قیمت سهام

۷۴۳/۰

۹۲۴/۵-

۲۳۲/۷

۶۱۰/۰

۷۴۲/۰

B/P

ارزش دفتری به قیمت

۸۵/۱۲

۰۰۰۸/۰

۱/۱۷۱

۵۷۶/۰

۲۱۲/۴

SIZE

اندازه

همان‌ طور که در جدول ۴-۲ مشاهده می­گردد میانگین اقلام تعهدی اختیاری برابر ۰۱۸۶/۰ و میانه برابر ۰۰۴۶/۰ ‌می‌باشد. همچنین ماکزیمم و مینیمم به ترتیب برابرند با ۳۴۲/۱ و ۸۶۸/۲-و همچنین میانگین و میانه برای جریان وجوه نقد آتی به ترتیب برابر است با ۷۱۷/۰ و ۰۸۴/۰ و دارای ماکزیمم ۴۸/۴۵ و مینیمم ۶۸۴/۷- ‌می‌باشد. میانه محاسبه شده برای متغیر مصنوعی رشد برابر صفر ‌می‌باشد که در اینجا نیز بیانگر کمتر بودن شرکت­های با رشد بالا نسبت به شرکت­های با رشد پایین است. کمتر از ۵/۰ بودن میانگین متغیر مصنوعی رشد نیز نشان دهنده کمتر بودن شرکت­های با رشد بالا ‌می‌باشد. آمار توصیفی مربوط به سایر متغیرها نیز در جدول ۴-۲ مشاهده می­گردد.

۴-۳٫ آزمون فرضیه ­ها و تجزیه و تحلیل داده ­ها

در این بخش، به تجزیه و تحلیل متغیرهای مطرح شده در فصل سوم پرداخته و فرضیه ­های تحقیق مورد آزمون قرار خواهند گرفت. برای آزمون فرضیه ­های تحقیق حاضر از رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده است.

معمولاً استفاده از داده ­های آماری به سه روش مقطعی، سری زمانی و ترکیبی امکان­ پذیر است:

۱-داد­ه­های مقطعی: در داده ­های مقطعی، مقادیر یک یا چند متغیر برای چندین واحد اقتصادی (مشاهدات نمونه ­ای) برای یک زمان مشخص جمع ­آوری می­ شود.

۲-داده ­های سری زمانی: در داده ­های سری زمانی، مقدار یک یا چند متغیر در طول یکدوره زمانی مشاهده می­ شود.

۳-داده ­های ترکیبی: در داده ­های ترکیبی، عناصر هر دو دسته از داده ­های سری زمانیو مقطعی وجود دارد. یعنی، اطلاعات مربوط به داده ­های مقطعی در طول زمان مشاهده می‌شود. به بیان دیگر،چنین داده­هایی دارای دو بعد هستند که یک بعد آن مربوط به واحدهای مختلف در هر مقطع زمانی خاص است و بعد دیگر آن مربوط به زمان می‌شود. یعنی، روش داده ­های ترکیبی، روشی برای تلفیق مشاهدات مقطعی در خلال چندین دوره زمانی است (گجراتی، ۱۳۷۸).

در این پژوهش با توجه به نوع داده ­ها و روش­های تجزیه و تحلیل موجود، از روش »داده های ترکیبی« استفاده شده است. روش داده های ترکیبی خود دارای دونوع روش تلفیقی و روش تابلویی می‌باشد. برای انتخاب بین روش داده های تلفیقی و تابلویی از آزمون چاو استفاده شده است. چنانچه سطح معناداری حاصل از آزمون چاو کمتر از ۰۵/۰ باشد، روش داده های تابلویی پذیرفته می‌شود در غیر این صورت روش داده های تلفیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین روش داده های تابلویی خود دارای دوروش اثرات ثابت و اثرات تصادفی می‌باشد که برای انتخاب بین این دوروش از آزمون هاسمن استفاده می‌شود. در صورتی که سطح معناداری حاصل از آزمون هاسمن کمتر از ۰۵/۰ باشد، روش اثرات ثابت پذیرفته می‌شود و در غیر این صورت روش اثرات تصادفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قبل از آزمون فرضیات بایستی با بهره گرفتن از آزمون چاو (Fلیمر) و آزمون هاسمن نوع تخمین مدل را تعیین نمود. نتایج حاصل از این آزمون‌ها در جدول شماره ۴-۳ ارائه شده است.

جدول شماره۴-۳: آزمونچاووهاسمنبرایتخمیننوعمدل

مدل

آزمون چاو

آزمون هاسمن

نتیجه

آماره F

سطح معناداری

آماره کای دو

سطح معناداری

مدل اول

۸۹۴/۰

۷۵۶/۰

–

–

داده های تلفیقی

مدل دوم

۱۲۹/۲

۰۰۰/۰

۷۱۱/۱۹۴

۰۰۰/۰

داده های تابلویی به روش اثرات ثابت

۴-۳-۱٫ آزمون فرضیه ­های اول و دوم