جمع بندی:

در چهل سال گذشته به دو مسأله مهم ومرتبط با رفتارهای پرخاشگرانه توجه شده است؛ اول اینکه میزان رفتارهای پرخاشگرانه در میان افراد جامعه افزایش پیدا ‌کرده‌است(فیدلر ومک نامارا،۲۰۰۳) و دوم اینکه بیشترین بروز پرخاشگری در میان نوجوانان اتفاق می افتد ‌به این دلیل به اینگونه رفتارها در دوران کودکی وبخصوص در دوران نوجوانی بیشتر توجه می شود(حاجتی،۱۳۸۷). با توجه به پژوهش‌های (آبیدین و همکاران، ۱۹۹۲، اشفورد و همکاران ۲۰۰۸، ثیل و همکاران،۲۰۱۱،مانیتما وپورا،۲۰۱۲)، مشکلات برونریزی فرزندان کاراکترهای تنش زایی هستند که باعث افزایش استرس والدینی می‌شوند و اینکه مهار خشم، مهارتی است که افراد باید آن را بیاموزند، در غیر اینصورت بروز این رفتار و تکرار آن می‌تواند بر روابط فردی و اجتماعی فرد تأثیر منفی بگذارد(یدالهی،۱۳۹۱)،

همچنین آزمایشات تقویت خودکنترلی این خوش بینی را ایجاد می‌کند که که با امکان افزایش خودکنترلی، پرخاشگری کاهش می‌یابد(دنسون،کاپر و همکاران،۲۰۱۱؛ دنسون و همکاران،۲۰۱۰؛ فرینکل و همکاران،۲۰۰۹). ‌بنابرین‏ با آموزش‌های خودکنترلی میتوان بر پرخاشگری نوجوانان و استرس والدینی در پدر و مادر آن ها مؤثر بود.

فصل سوم :

روش تحقیق

۱-۳- روش تحقیق

تحقیق حاضر از نوع آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه آزمایش وکنترل می‌باشد.

جدول ۱-۳ طرح پیش آزمون و پس آزمون ‌با گروه کنترل

T1

X

T1

RE

T2

–

T2

RC

نقش پیش آزمون در این طرح اعمال کنترل ومقایسه است.

جدول ۱_۳ طرح تحقیق

پس آزمون T2

متغیرمستقل

پیش آزمونT1

گروه ها

نحوه گزینش

مقیاس پرخاشگری

مقیاس خودکنترلی

مقیاس استرس والدینی

۱۰

جلسه آموزش خودکنترلی

مقیاس پرخاشگری

مقیاس خودکنترلی

مقیاس استرس والدینی

آزمایشی

نمونه گیری تصادفی

مقیاس پرخاشگری

مقیاس خودکنترلی

مقیاس استرس والدینی

–

مقیاس پرخاشگری

مقیاس خودکنترلی

مقیاس استرس والدینی

کنترل

نمونه گیری تصادفی

۲-۳- جامعه آماری

تمامی دانش آموزان دختر شهر اصفهان که در سال ۱۳۹۱-۱۳۹۲ در مقطع راهنمایی شهر اصفهان مشغول به تحصیل بودند، همچنین تمامی معلمان مقطع راهنمایی و همه والدین (مادران) دارای دانش آموز دوره راهنمایی هستند.تعداد نمونه دانش آموزان ومادران هر کدام ۶۰ نفر و تعداد معلمان شرکت کننده در تحقیق ۸ معلم بودند.

۳-۳- نمونه و روش نمونه گیری و شیوه اجرا

روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت تصادفی ساده بود. بدین منظورابتدا لیستی از اسامی مدارس راهنمایی دخترانه شهر اصفهان تهیه شد و به صورت تصادفی یک مدرسه انتخاب گردید. ۱۵۰پرسشنامه در مدرسه تکمیل شد.تعداد ۶۰ نفر دانش آموز که در آزمون ،پرخاشگر شناخته شده ونمره بالای۱۲ کسب کرده‌اند، از بین کسانی که ‌رضایت‌نامه والدین داشتند به صورت تصادفی ساده انتخاب و در دوگروه آزمایش وکنترل قرار گرفتند. دو آزمون خودکنترلی به صورت مجزا توسط معلمان ودانش آموزان دو گروه و آزمون استرس والدینی توسط مادران دانش آموزان هر دوگروه گرفته شد.سپس ۱۰ جلسه آموزش خودکنترلی برای گروه آزمایش برگزار شد و در پایان مجدداٌ پس آزمون از مادران، دانش آموزان ومعلمان انجام گردید. بعد از یک ماه همه آزمون پیگیری به منظور بررسی تأثیر آموزش خودکنترلی با گذشت زمان دوباره برای گروه آزمایش اجرا شدند.

۴-۳- ابزارهای جمع‌ آوری داده ها

ابزارهای مورد استفاده تحقیق عبارت از ۴ پرسشنامه بود.۱- مقیاس سنجش پرخاشگری آیزنک. ۲- مقیاس استرس والدینی ۳- مقیاس خودکنترلی رزنبام ۴- مقیاس خودکنترلی که توسط معلم تکمیل می شود.

استرس والدینی

اطلاعات از طریق اجرای پرسشنامه شاخص تنیدگی والدینی (ابیدین، ترجمه دادستان، ۱۳۷۷) جمع‌ آوری شد. شاخص تنیدگی والدینی پرسشنامه ای مبتنی بر خود- گزارش دهی است که اهمیت تنیدگی در نظام والد ـ کودک را ارزشیابی می‌کند. این پرسشنامه بر این اصل مبتنی است که تنیدگی والدین می‌تواند از پاره ای ویژگی‌های کودک، برخی خصیصه های والدین و یا موقعیتهای متنوعی که با ایفای نقش والدینی مرتبط هستند، ناشی شود. شاخص تنیدگی والدین در این پژوهش، شکل بازنگری شده شکلهای پیشین است که تصحیح آن آسانتر ومواد آن کمتر است.

پایایی و روایی:

ضریب قابلیت اعتبار واعتماد همسانی درونی از طریق محاسبه آلفای کرونباخ برای کل مقیاس در یک گروه ۲۴۸نفری از مادران هنگ کنگی ۹۳/۰بدست آمد.این ضریب در قلمرو کودک ۸۵/۰ و در قلمرو والد ۹۱/۰بوده است.اعتبار تفکیکی ابزار ۹۳/۰ ‌و دامنه ضریب اعتبار همزمان ابزار با پنج ابزار سنجش تنیدگی مختلف دیگر بین ۳۸/۰ و۶۶/۰ بوده است(تام چان و وونگ،۱۹۹۴؛نقل از دادستان ،۱۳۸۵) . ابیدین(۱۹۹۱)در یک گروه از مادران آمریکایی ضریب قابلیت اعتماد همسانی درونی ابزار را برای کل مقیاس ۹۳/۰ وبرای قلمروهای کودک و والد به ترتیب ۸۶/۰ و۸۳/۰ به دست آورد(دادستان و همکاران،۱۳۸۵). محاسبه پایایی با همسانی درونی ابزار در ایران توسط ازغندی انجام شد ومیزان ضریب قابلیت آن برای کل مقیاس ۸۸/۰وضریب قابلیت بازآزمایی با فاصله زمانی ۱۰روز، ۹۴/۰بدست آمد(دادستان و همکاران، ۱۳۸۵). پایایی محاسبه شده در این آزمون برای کل مقیاس ۸۹/۰ بود.

پرسشنامه پرخاشگری آیزنک:

تهاجم، کینه توزی، شم واحساسات افراد را نسبت به موقعیتهای مختلف می سنجد. توسط هانس آیزنک در سال ۱۹۷۵ تهیه شده است که شامل یک فرم حاوی ۳۰ سؤال در زمینه پرخاشگری افراد می‌باشد. که ‌در مقابل‌ هر سؤال سه جواب به صورت بلی – خیر ونمیدانم وجود دارد. آزمودنی با مطالعه هر سؤال در صورتی که پرسش را درمورد خود صادق ببیند، جواب بلی و در صورت عدم صادق بودن آن درمورد خودش جواب خیر ودرحالتی که بین دوجواب مردد باشد گزینه نمی دانم را انتخاب می‌کند. درپایان جواب‌های آزمودنی باجوابهای پاسخنامه مرجع مطابقت داده می شود و در حالتی که جواب‌های آزمودنی با جواب‌های پاسخنامه مرجع یکسان باشد آزمودنی از آن سؤال نمره یک کسب می‌کند ودرحالتی که جواب آزمودنی مغایر با جواب پاسخنامه مرجع باشد، آزمودنی از آن سؤال نمره اس کسب نخواهد کرد وکلیه جواب‌های نمیدانم ،نیم نمره مثبت دارد. مجموع نمرات ،نمره نهایی آزمودنی را شکل می‌دهد، حال هرچه نمره حاصل از عدد ۱۲ بزرگتر باشد، سطح پرخاشگری آزمودنی بالاتر و هرچه از ۱۲ کمتر باشد از سطح پرخاشگری وی کاسته می شود. این آزمون در تحقیقات داخلی متعددی استفاده شده، از جمله میرزایی (۱۳۸۱)، ملکی(۱۳۸۵)، که از روایی وپایایی خوبی برخوردار است. در تحقیق ملکی پایایی آن با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ ۶۹/۰بدست آمده و در تحقیق مصائبی (۱۳۸۷)، با بهره گرفتن از روش کودر ریچاردسون ۷۴/۰ به دست آمد. در این تحقیق نیز پایایی از ۳۰دانش آموزدر طی ‌یک‌ماه ۷/۰ می‌باشد.

خود کنترلی

دو پرسشنامه خود کنترلی که یکی خودکنترلی خودگزارش دهی روزنبام(۱۹۸۰) و دیگری پرسشنامه خودکنترلی که توسط معلم تکمیل می شود در این تحقیق استفاده شد.

برنامه خودکنترلی رزنبام (۱۹۸۰)