و اگر حکم کردید عدالت را شعار خود قرار دهید و قدرت و هیبت خداوند را به یاد داشته باشید .
و این بیت هم اشاره ای است به آیه قرآن کریم [ و اِذا حَکَمتُم بَینَ النّاسِ اَن تَحکُموا بِالعَدلِ ] ^[۱۳] .
( قرآن کریم ، النساء ، ۴/۵۸)
و همواره یکدیگر را به سوی حق نصیحت کنید و کریمانه تلاش کنید و از صبر و ایمان استمداد بطلبید .
و این بیت اشاره ای است به آیه قرآن کریم [ و تَواصَوا بِالحَقِّ وَ تَواصَوا بِالصَّبرِ ] ^[۱۴] ( قرآن کریم ، العصر ، ۱۰۳/۳ )
۵-۳- عالم ، تجلی گر قدرت لایزال الهی
ای همه هستی ز تو پیدا شده خاک ضعیف از تـو تــوانا شده
زیــر نشیــن علمـت کاینات ما به تو قائم چو تو قائم به ذات
( آیتی ، ۱۳۷۱ هـ ، ص ۳)
خواست و اراده الهی در آفرینش این گونه بوده است که انسان به تدریج متولد شوند و سپس با مرگ جا به جا شوند و این گردش و جابه جایی در جان به عنوان یک اصل و حکمت عالیه و بی شائبه برقرار بماند . تمام حوادثی که در جهان هستی رخ می دهد همه در ید قدرت اوست او می گریاند و او
می خنداند و مرگ و زندگی همه در اختیار اوست . بی اذن و اراده او حتی برگی از درخت نمی افتد .
و این که سرشته ی همه امور از ازل تا ابد همه به ذات اقدس او منتهی می گردد .
و این حکمت بی بدیل از قرآن کریم سرچشمه می گیرد که : [ فَاللهُ هُوَ الوَلِیُّ و هُوَ یُحیِ المَوتی و هُوَ علی کُلِّ شیءٍ قَدیرٌ ^[۱۵] ] ( قرآن کریم ، شوری ۴۲/۹)
اسماعیل صبری در قصیده « عام الله » این چنین قدرت خداوند را بازگو می کند :
یا ابنَ حواءَ مَن أمَاتَ وَ أحیَا وَ اقتِــدَراً أحـاطِ بالاکوانِ
یَبعَثُ الارضَ کلَّ عَامٍ فَتَحیَا بعد مَوتٍ بَهِیجَهَ^[۱۶] الاغصانِ
تَنبِتُ اَلحبَّ و الثِّمَارَ وَ تَزهُو ^[۱۷] فــی بِسَاطٍ مُرَصَّعِ الألوانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۵۹)
ای فرزند آدم چه کسی می میراند و زنده می گرداند و با قدرت بر جهان احاطه دارد .
و این بیت اشاره ای به آیه قرآن کریم [ اِنَّه و هُوَ اماتَ و احیاء^[۱۸] ] ( قرآن کریم ، نجم ۵۳/۴۴)
آیتی در همین معنا چنین سروده است :
آن چه تغییر نپذیرد تویی و آن که نمرده ست و نمیرد تویی
( آیتی ، ۱۳۷۱ هـ ، ص ۳)
و زمین را هر ساله بر می انگیزاند و بعد از مرگ آن را زنده می گرداند در حالی که شاخه هایش تازه و سرسبز است .
و چه زیبا شاعر در این بیت از آیه قرآن کریم استعانت جسته : [ یُخرِجُ الحَیَّ مِنَ المِیَّتِ و یُخرِجُ المَیِتَ مِنَ الحَیِّ و یُحیِ الاَرضَ بَعدَ مَوتِها و کَذلِکَ تُخرَجونَ ^[۱۹] ] ( قرآن کریم ، روم ۳۰/۱۹)
دانه ها را از دل خاک مرده می رویاند و گیاهان سرسبز در فرش رنگارنگ زمین پرورش می دهد.
سعدی علیه الرحمه در دیباچه گلستان همین مضمون را چنین آورده اند . فراش باد صبا را گفته تا فرش زمردین بگسترد و دایه ی ابر بهاری را فرموده تا نبات در مهد زمین بپرورد . ( سعدی ، ۱۳۶۸هـ ، ص ۳)
و خداوند عزوجل چون خواست خداوندی خویش را نمایان سازد و قدرت خویش را عرضه کند گاهی این قدرت و عظمت را خود آشکار می ساخت و گاهی با اولیای خاص خود متجلی می ساخت که در فرهنگ بشری « کرامت و معجزه » خوانده می شود .
خداوند با این کرامات و معجزات انسان ها قصد داشت دو چیز به بشر نشان دهد : یکی این که در جهان پیرامون ما که همه چیز یکنواخت و با روند طبیعی و خاص خود سپری می شود و قدرت و عظمت خود را به رخ کشید و دیگری این که با نمایش این سلطه و قدرت دائمی خود ولایت تکوینی یا تصوف در خلقت هستی را آشکار سازد .
این ولایت تکوینی در اصل مخصوص و در ید قدرت خداست و اوست که می تواند هر کاری را هر چند از نظر مردم محال و غیر ممکن باشد به مرحله انجام درآورد و در قدرت وی هیچ گونه محدودیت و اندازه ای وجود ندارد . وی قادر مطلق است و توانایی به هر کار و امری را دارد .
شاعر می فرماید :
یمزج الماءَ و هو یجری حَثِیثاً ^[۲۰] فی جَذوعِ النَّبَاتِ بالأدهانِ
کلُّ شَـربٍ له مِــذَاقٌ وَ طَعمٌ قُدرَهٌ أعجزت قُوَی التَّبیَانِ
فَیضُ عِلمِ الحکیمِ رَبِّ البرایا ما بَدَا نُـورُ سِرِّهِ فی جنانِ

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

( صبری ، بی تا ، ص ۵۹)
آب را در هم می آمیزد ، و به سرعت در تنه گیاهان با روغن جریان می یابد .
هر نویشیدنی طعم و مزه خاصی دارد ، قدرتی که از دایره قدرت توضیح و تفسیر خارج است .
بسیاری از علوم و حکم الهی در ورای پرده ی ناشناخته هاست و راز آن برای جهانیان آشکار نشده است.
آتش و آب و باد و خاک و سکون همه در امر قدرتت بی چون
( سنایی ، بی تا ، ص ۷۰۶)
وقتی به آفریده های خدا نظر می افکنیم خود را در برابر آن چنان نیروی عظیم می بینیم که
نمی توان برای آن حدی تصور کرد ، بازگشت به مصنوع میلیون ها حقایقی که در عجایب طبیعت و اعماق نفس انسان به امانت نهاده شده ، برای به دست آوردن میزان توانایی پدید آرنده آن ها ، روشن ترین برهان است، و جز از این طریق، چنین نظامی قابل تغییر و تعلیل نیست . ( موسوی لاری ، ۱۳۶۰هـ ، ص ۱۸۹)
توانایی بی مانند او است که عقل در برابر آفریننده این دستگاه عظیم به خضوع وا می دارد ، و هیچ واژه ای نمی تواند ابعاد این قدرت را مشخص سازد ، آن ذات بی همتا آن چنان توانا و مسلط است که به محض این که اراده کند چیزی به وجود آید ، کافی است که فرمان « شو » از سوی او صادر گردد و بلافاصله « خواهد » شد . ( همان )
صبری در ادامه ابیات این چنین می سراید که :
لم یَــدَع ذَرَّهً علی الارضِ إلا ضَـمَّها عِلـمُهُ بأجلَی بیانِ
مَــالِکُ المُلکِ نافِذُ الامِرَفردٌ کلَّ یـومٍ سلطانُهُ فی شَانِ
خَلَقَ الموتَ و الحیاهَ لِتُجزَی طَیِّباتُ الأعمالِ بالإحسانِ
( صبری ، بی تا ، ص ۵۹ )
هیچ ذره ای بر روی زمین نیست مگر این که علم خداوند به آشکارترین شکل آن را در بر گیرد .
هاتف اصفهانی در رابطه با همین مضمون می گوید :
دل هر ذره ای را بشکافی آفتابیش را در میان بینی
( اصفهانی ، ۱۳۴۵ هـ ، ص ۸۹۸)
او مالک هستی است که دستورش اجرا می شود و یکتاست و در هر روز ، به شأن کاری می پردازد.
و این بیت اشاره ای است به آیه قرآن کریم [ کُلَّ یَومٍ هُوَ فی شَأنٍ ^[۲۱] ] ( قرآن کریم ، الرحمن ۵۵/۲۹)
او مرگ و زندگی را خلق کرد تا کارهای خوب را با نیکی پاداش دهد .
و چه زیبا شاعر در این بیت از آیه قرآن کریم استعانت جسته : [ اَلَّذی خَلَقَ الموتَ وَ الحَیوه لیَبلُوَکمُ اَیُّکُم اَحسَنُ عَملاً ^[۲۲] ] ( قرآن کریم ، الملک ۶۷/۲)
خداوند متعال می فرماید : « هر موجودی که در آسمان ها و زمین است ، از فرشته و آدمی و جن و سایر موجودات دیگر ، همه حوائح خود را از او می طلبند و او هر روز در شأن و کاری است . » حضرت رضا (ع) فرمود : « از کار پروردگار آن است که زنده می کند و می میراند و روزی می دهد و کم و زیاد می گرداند و درجات بندگان را رفیع یا خوار و پست می کند . »( بروجردی ، ۱۳۸۰ هـ ، ۷/۳۸-۳۹)
سعدی شیرین سخن نیز چنین سروده است :