این بهترین فرصت برای ایران است که بازار خود را به شیوه مطلوبی در افغانستان گسترش دهد. به ویژه کنترل دولت بر کیفیت کالاهای صادراتی ایران به افغانستان، توانمندی رقابت کالاهای مشابه صادره از سایر کشورها را افزایش خواهد داد. آزاد سازی انواع کالاها جهت صادرات به افغانستان به شرط کنترل کیفی بر آن موجب رشد اقتصادی ایرانیان به ویژه در نقاط محروم خراسان و سیستان و بلوچستان خواهد شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در گذشته، نفت، گاز و بنزین ایران نظر به نبود قراردادهای تجاری مطلوب بین دو کشور به صورت قاچاق به افغانستان منتقل می شد. این کار در کنار سوء استفاده قاچاقچیان از تسهیلات دولتی و سوبسید ارائه شده برای مصرف داخلی این مواد سوختنی، موجب طرح برخی پرونده های فساد مالی و قاچاق در شعبات توزیع عمده مواد سوختنی ایران شده بود. حالا بهترین فرصتی است که ایران جهت فروش قانونی نفت سفید و گاز به قسمت جهانی آن با دولت افغانستان و شرکت های خصوصی این کشور وارد معاملات بزرگ شود.
بازگشت کارگران فنی مهاجر که با تجهیزات صنعتی و فنی ایرانی آشنایی دارند، موجب شد تا خطوط تولید ایجاد شده توسط این کارگران در افغانستان مشابهت زیادی با خط تولید در ایران داشته باشد. این امر میزان وابستگی خط تولید در افغانستان را به تجهیزات صنعتی، ماشین آلات سبک و سنگین و تکنسین های ایرانی افزایش خواهد داد و حضور موثر ایران در اقتصاد افغانستان را در پی خواهد داشت.
ثبات در افغانستان، زمینه بازگشت مهاجرین افغان به کشورشان را فراهم خواهد ساخت. هم اکنون طبق آمار وزارت کشور حدود یک میلیون مهاجر قانونی و کمتر از یک میلیون مهاجر غیر قانونی افغان در ایران حضور دارند بازگشت تدریجی این تعداد مهاجر، روند بازسازی افغانستان را تسریع خواهد بخشید( همان ، ۲۳ – ۲۲).
۴-۵-۳- فرصتهای فرهنگی – اجتماعی
در میان تمام کشورهای جهان افغانستان تنها کشوری است که قوی ترین مولفه های قرابت فرهنگی و زبانی را با ایران داراست. از این رو فرصت های ایجاد شده در عرصه های فرهنگی – اجتماعی برای ایران که موجب پایایی و ماندگاری تمدن و فرهنگ مشترک خواهد شد، میتواند میراث گرانبهای دانش، عرفان و مدنیت مورد توجه مسئولین فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را غنا بخشد. (احمدی پور، ۱۳۹۰)
در حال حاضر بیش از ۳۰۰۰ دانشجو و بیشتر از ۷۰۰۰ طلبه افغان در سطوح مختلف تحصیلات تا مقطع دکتری در ایران مشغول به تحصیلند. بازگشت این گروه با توجه به نیاز جامعه افغانستان به نیروهای متخصص و نقش گرفتن آنها در ساختار سیاسی – اجتماعی کشورشان یک فرصت راهبردی برای ایران در افغانستان است و هیچ کشور دیگری در جهان در این فاکتور توان رقابت با ایران را در افغانستان ندارد.
گسترش شبکه های رادیویی و تلویزیونی خصوصی فارسی زبان در افغانستان به تقویت هر چه بیشتر زبان و ارزشهای مشترک فرهنگی منجر خواهد شد هم اینک فناوری رسانه ای افغانستان (رادیو ،تلویزیون،روزنامه ،تئاتر وسینما) به میزان قابل توجهی با زبان فارسی دری پیوند دارد.
حمایت از این رسانه ها و تقویت آنها بدون در نظر داشتن ملحوظات ایدئولوژیک به گسترده شدن فرهنگ و نگرش تمدنی مشترک مبتنی بر حفظ و گسترش زبان فارسی دری در افغانستان می انجامد. همکاری جداگانه با شبکه های دینی و مذهبی افغانستان نیز هیچ مغایرتی با این امر ندارد. این گونه فرصت های فرهنگی در افغانستان هیچ گاه بدین گستردگی برای ایران مساعد نبوده است.
به دلیل فقدان تجهیزات مدرن چاپ کتاب درافغانستان،‌ این فرصت مساعدی برای اصحاب فرهنگ و ناشران ایرانی است که کتب و تالیفات نویسندگان افغان و همچنین برخی از کتب تاریخی موجود در کتابخانه های افغانستان را تجدید چاپ نمایند.
این امر از این جهت برای غنای فرهنگ مشترک اهمیت دارد که اکثر متفکرین،عرفا ،دانشمندان و شاعران فارسی زبان، در محدوده جغرافیایی افغانستان امروز می زیسته و آثار خود را در این حوزه نگاشته اند.
تصحیح برخی متون و کتیبه های کهن تاریخی موجود در کتابخانه های افغانستان و موزه های این کشور فراهم آوری زمینه دسترسی دانشمندان و نویسندگان ایرانی به این آثار برای تقویت مطالعات فرهنگی - ادبی در ایران مفید خواهد بود. (احمدی پور، ۱۳۹۰)
تدریس در اکثر دانشگاه های افغانستان به زبان فارسی دری است و کتب مطالعاتی دانشجویان نیز به این زبان می باشد. این کتب بیشتر چاپ ایران و تالیف نویسندگان ایرانی است.
این مولفه می تواند به تقویت جایگاه علمی ایران در عرصه های دانشگاهی افغانستان و مراکز علمی محدود
در کشورهایی همچون افغانستان توانمندی جذب فراورده های علمی و فناوری برای ایران را دارند، این فرصت می تواند در دراز مدت همبستگی علمی دانشگاهی افغانستان و نهادهای علمی این کشور را با نهاد های مشابه علمی در ایران در پی داشته باشد.
بازار کتاب افغانستان مملو از کتب ایرانی است. این امر به عنوان یک واقعیت مثبت، منافع بزرگی برای ایران دارد (نشر و حفظ بدون پرداخت هزینه).
لذا نباید این فرصت خداداد با تصمیم گیریهای نادرست برخی از دستگاه های دولتی مبنی بر ارسال کتب
مذهبی و ایدئولوژیک به این کشور پایمال گردد. مردم افغانستان شدیداً تعصب قومی – مذهبی دارند و از هر آنچه تصور نمایند در راستای القای تفکراتی مغایر با باورهای مذهبی و فرهنگی شان به آنهاست به شدت
دوری می گزینند.
در صورت بروز جو بی اعتمادی در مورد فعالیتهای فرهنگی ایران در افغانستان صدمات جبران ناپذیری در عرصه فرهنگ متوجه ایران خواهد شد. اگر هدف تعامل و ارتقای روابط فرهنگی و حفظ گسترش فرهنگ مدنیت ایرانی – آریایی و زبان فارسی باشد.
افغانستان بهترین بسترها را دارد می بایست به این موقعیت ممتاز و بی نظیر ارج نهاد، برگزاری نمایشگاههای محصولات فرهنگی ایران با در نظر داشتن حساسیت های مذهبی و فرهنگی مردمان سنتی افغانستان و جو سیاسی حاکم بر این کشور می تواند در این راستا مفید و کار آمد باشد ( همان، ۲۶-۲۳).
به­ طور خلاصه فرصت­های به دست آمده در ژئوپولتیک ایران و افغانستان به­واسطه حضور آمریکا بدین­شرح­است:
۱ . گره خوردن سرنوشت سیاسی پاکستان به عدم نفوذ کامل در افغانستان که می تواند به منزله شکل گیری یک توازن قدرت در شرق ایران، آن هم در راستای منافع ایران باشد
۲ . فشار آمریکا به پاکستان جهت کنترل گروه های بنیاد گرا که اغلب مخالف شیعیان و ایران هستند و وهابی گری را تبلیغ میکنند
۳ . شکل گیری یک دولت در افغانستان که حتی با حداقل میزان پایبندی به حقوق بین الملل می تواند موجب قاعده مند شدن روابط ایران و افغانستان شود. استفاده ایران از آب رودخانه هیرمند را می توان یکی از نتایج این امر دانست
۴ . کنترل و حتی کاهش میزان کشت مواد مخدر در افغانستان که همواره به عنوان یک معضل امنیتی برای ایران مطرح بوده است
۵ . کاهش فشار بر شیعیان افغانستان به واسطه شکل گیری یک دولت موقت
۶ . کاهش نفوذ امارات و عربستان در افغانستان
۷ . بازگشت شمار قابل توجهی از مهاجران افغانی به کشورشان و کاسته شدن از هزینه هایی که در این مورد بر ایران تحمیل می شد
۸ . امن شدن مرزهای شمال شرق کشور و کاسته شدن از میزان غارتگری و تهاجم در مناطق مرزی ایران
۹ . شکست خوردن طالبان به عنوان اصلی ترین رقیب ایدئولوژیک ایران در منطقه که می توانست موقعیت ایران را در جهان اسلام به شدت تضعیف کند
۱۰ . کاستن از فشارهای واره به ایران در مورد حمایت از گروه های داخلی در افغانستان
۱۱ . افزایش فرصت حضور اقتصادی ایران در افغانستان و کمک به اقتصاد ایران و نیز تقویت بخش خصوصی
۱۲ . ظهور نوع جدیدی از اسلام گرایی به رهبری القاعده که فضای نظام بین الملل را برای حضور ایران
مساعد تر می کند
۱۳ . قدرت قابل توجه تاجیک ها در دولت افغانستان که در عمل می تواند به تداوم فرهنگ حوزه تمدن
ایرانی کمک کند
۱۴ . بازگشت نخبگان افغانی ساکن در ایران که می تواند در نظام سیاسی آینده افغانستان به مثابه یک لابی برای ایران عمل کند
۱۵ . افزایش همکاری ایران و ترکیه در افغانستان که می تواند زمینه بهبود روابط میان دو کشور را در آینده فراهم کند
شکی نیست که بهره برداری از این فرصتها مستلزم داشتن یک برنامه کاری مشخص از سوی ایران است. اگر نظام تصمیم گیری ایران بتواند از افغانستان به عنوان سکوی اعمال واقع گرایی در سیاست خارجی استفاده کند، میتوان امیدوار بود که بحران های بعدی را نیز پشت سر بگذراند و حتی بتواند از آنها فرصت نیز بسازد.
(احمدی پور، ۱۳۹۰)
فصل پنجم : نتیجه گیری
فصل پنجم
نتیجه گیری
۵-۱- جمع بندی