جدول شماره ۱-۱- معرفی متغیرهای مورد بررسی پژوهش

نحوه اندازه گیری
علامت اختصاری
نام متغیر
متغیر

تأخیر گزارشگری از تاریخ پایان سال مالی تا تاریخ مجمع عمومی صاحبان سهام

Rep_lag

به موقع بودن سود

مستقل

SPREAD _it = *۱۰۰

I A

عدم تقارن اطلاعاتی

وابسته

GROWOP = P_ij / BV_ij

G

فرصت رشد

تعدیل گر

فصل دوم

پیشینه تحقیق

۲-۱- مقدمه

هر تحقیق و پژوهش علمی‌ که صورت می‌گیرد، بر پایه ها، ارکان و نتایج مطالعات و تحقیقات پیشین استوار است، این فصل مشتمل بر اطلاعات مهم و مربوط به تحقیق است که خواننده را با مطالعات، تحقیقات و نوشته های دیگران در این زمینه آشنا می‌کند و ابعاد جدیدی برای گسترش مطالعات و تحقیقات بعدی فراهم می‌سازد و از آنجا که اساس یک تحقیق علمی به فراهم سازی هر گونه آگاهی در حوزه موضوع تحقیق استوار است لذا فصل مذکور نشانه‌ای از چگونگی مهارت و احاطه دانش محقق از موضوع مورد مطالعه است (خاکی ۱۳۸۸، ۱۶۵). به موقع بودن یکی از مهمترین ویژگی‌های کیفی اطلاعات مالی محسوب می شود. به موقع بودن ‌به این مفهوم است که اطلاعات باید در کوتاه ترین زمان و به سریع ترین شکل ممکن در دسترس استفاده کنندگان قرارگیرد. هر چه فاصله زمانی بین پایان سال مالی و تاریخ انتشار صورت‌های مالی واحدهای تجاری کوتاه‌تر باشد، سودمندی حاصل از صورت‌های مالی حسابرسی شده سالانه واحدهای تجاری افزایش می‌یابد. افزایش فاصله زمانی بین پایان سال مالی و تاریخ انتشار صورت‌های مالی، احتمال فاش شدن اطلاعات به نفع گروهی از استفاده کنندگان و به زیان سایرین را افزایش می‌دهد.

۲-۲- مفهوم سود

مقوله سود در مباحث حسابداری و مالی با توجه به بحث کیفی آن و همچنین به ‌عنوان ابزاری برای تصمیم‌ گیری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است همچنین با مروری بر تاریخچه و ادبیات کهن دانش حسابداری در می‌یابیم که کمتر مفهوم یا پدیده‌ای، همانند سود مورد بحث و منازعه فراگیر بین تئوریسین‌ها و متفکران حسابداری و طبقات مختلف حرفه حسابداری و مالی قرار گرفته است. اگر چه مفهوم تعهدی سود به عنوان یک ابزار بنیادی با انتقادهایی مواجه است اما از دیدگاه اطلاعاتی، این مفهوم بیانگر نتیجه فعالیت یک شرکت از دیدگاه حسابداری و مالی می‌باشد. بر اساس فرضیات «بازار کارا»^[۱۴] و همچنین تحقیقات انجام شده مشاهده می‌شود که سود حسابداری بار و محتوای اطلاعاتی دارد. محاسبه سود حسابداری به ‌عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها و یا اطلاعاتی که در محاسبه آن لحاظ می‌شود، توسط حسابداران حرفه‌ای و تحلیل‌گران و مفسران مالی همواره مورد تأکید قرار داشته است.

اهداف مشخص گزارشگری سود را به شرح زیر می‌توان برشمرد:

1. 1. استفاده از سود به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری کارایی مدیریت.

1. 1. استفاده از مبالغ تاریخی سود (بنا به اصل بهای تمام شده) برای پیش‌بینی‌های آتی سود شرکت و توزیع سود سهام درآینده.

1. 1. استفاده از سود به ‌عنوان معیاری برای اندازه‌گیری دستاوردها و همچنین نشانه‌ای از تصمیمات آتی مدیریت.

1. 1. استفاده از سود به ‌عنوان مبنایی برای تشخیص مالیات.

1. 1. استفاده از سود برای بررسی و ارزیابی قیمت محصولات واحدهایی که مشمول قیمت‌گذاری می‌باشند.

1. استفاده از سود جهت تخصیص منابع توسط اقتصاددانان .

پژوهشگران و محققین حسابداری اظهار ‌داشته‌اند که «سود حسابداری» مبتنی بر میثاق‌ها و قواعدی است که بایست منطقی و با یکدیگر هماهنگ باشد. اگر چه این قواعد و میثاق‌ها احتمالاً انعکاسی از مفهوم «سود اقتصادی» نباشد. به هر صورت مفاهیمی نظیر «تحقق درآمد»، «تطابق» ،«حسابداری تعهدی» و «تخصیص بهای تمام شده» را تنها می‌توان بر اساس قواعد دقیق تعریف کرد زیرا این مفاهیم در دنیای واقعی همتایی ندارند و درک شواهد غیرعینی نیز کار دشواری است .

در بیانیه شماره یک هئیت استانداردهای حسابداری مالی (FASB.1)^[15] فرض شده‌است که سود حسابداری معیار خوبی برای ارزیابی عملکرد واحد انتفاعی است و می‌تواند برای پیش‌بینی گزارشات آتی مورد استفاده قرار گیرد. دیگر صاحب‌نظران بر این اعتقادند که سود حسابداری از لحاظ کلی، اطلاعاتی مربوط درباره مدل‌های تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان محسوب می‌شوند .

طبق رویکرد سنتی ارزشیابی دارایی‌ها و بدهی‌ها تنها در صورتی که منتج از معاملات، عملیات و سایر رویدادهای مالی باشد مبنای ثبت قرار می‌گیرد. در سطح معانی، سود به ‌عنوان معیار کارایی شرکت محسوب می‌شود. همچنین با مباحث مطرح شده در رابطه با مفهوم سود در سطح ساختاری و معانی و رفتاری آشنا خواهیم شد. لازم به ذکر است که هنوز متفکران حسابداری به تعریف جامعی که مورد توافق همگان باشد نرسیده‌اند. در زیر مفاهیم متفاوت سود در سه سطح مورد بررسی قرار می‌دهیم:

۲-۲-۱ مفهوم سود در سطح ساختار (قواعد و تعاریف)^[۱۶]

حسابداران سود حسابداری را معیاری برای تفسیر رویدادهای دنیای واقعی(سود اقتصادی) می‌دانند اما معمولاً اصول و قواعد حسابداری بر مفروضاتی بنا شده‌اند که ممکن است با پدیده‌های دنیای واقعی یا با آثار رفتاری مرتبط نباشد. پس سود گزارش شده توسط شرکت‌ها محصول نهایی استفاده از روش‌های متفاوت حسابداری می‌باشد که بیانگر نتیجه فعالیت‌های شرکت می‌باشد. برخی از پژوهشگران بر این عقیده‌اند که استفاده‌ کنندگان از گزارش سود بایست توجه داشته باشند که تنها در صورتی سود حسابداری قابل درک و استفاده است که نحوه اندازه‌گیری و قواعد عملیاتی مربوط به آن نیز روشن باشد.

۲-۲-۲ مفهوم سود در سطح معانی ( ارتباط با واقعیت های اقتصادی)^[۱۷]

طبق این سطح، سود یکی از مفاهیم اقتصادی است که حداکثر کردن آن تحت شرایط معین ساختار بازار، تقاضا برای محصول و اقلام بهای تمام شده ورودی مورد بحث قرار می‌گیرد. در این جا سود به عنوان معیار کارایی در نظر گرفته می‌شود. عملیات کارآمد واحد انتفاعی بر جریان جاری سود سهام و همچنین بر به کارگیری سرمایه برای تامین جریان آتی سود سهام اثر می‌گذارد. ‌بنابرین‏ تمام سهام‌داران به ویژه سهام‌داران عادی به کارایی مدیریت علاقه‌مند می‌باشند. هدف اندازه‌گیری کارایی واحد انتفاعی در بیانیه شماره یک هیئت استانداردهای حسابداری مالی به شرح زیر انعکاس یافته است: «گزارشگری مالی باید اطلاعاتی را درباره عملکرد مالی واحد انتفاعی طی دوره مالی ارائه کند». یکی از مفاهیم تفسیر شده از واژه کارایی معرف توان نسبی واحد انتفاعی در به دست آوردن حداکثر محصول از مصرف مقدار معینی از منابع و یا تحصیل مقدار معینی محصول از مصرف حداقل منابع و یا ترکیب بهینه منابع در قبال تقاضا و قیمت معین برای محصولات به نحوی است که موجب تحصیل حداکثر بازده برای مالکان شود، می‌باشد. ضمناً کارایی به هدف واحد انتفاعی نیز بستگی دارد.

۲-۲-۳ مفهوم سود در سطح عمل (نحوه استفاده از آن توسط استفاده کنندگان)