الف – دیدگاه احساس بی کفایتی اجتماعی در خانواده و شرایط محیطی خارج از خانه که رفتار بزهکارانه را تقویت می‌کند . پیروان این نظریه در این زمینه توافق کلی را دارند که نوجوان بزهکار و ناسازگار در معرض آن گونه از رفتارهای اجتماعی قرار دارند که از ویژگی‌های آن به عنوان رابطه و پیوند نزدیک و صمیمانه بین پدر و مادر .و فرزند است که به تدریج کیفیت این رابطه در رفتار آنان نسبت به دیگران بویژه بزرگسالان اثر می‌گذارد مک کسیاک (۱۹۷۵ ) پیشنهاد می‌کند که این گونه کودکان احتمالاَ والدین خود را به عنوان الگو برای همانند سازی قبول ندارند و آنان را ترد می‌کنند و احتمالاَ به رفتارهای نمایشی بدون توجه و آگاهی به نتایج اعمالشان اقدام خواهند کرد . طرفداران این نظریه معتقدند که بخشی از تجارب اولیه کودک در معرض نیروهای مشوق ناسازگاری در جامعه مثل اثرات ‌گروه‌های همسن و سال و ضد اجتماعی قرار گیرند و آمادگی بالقوه در او به فعل و عمل در آید . نکته ی مشترک در همه تحقیقات نظریه روانی – اجتماعی این فرضیه است که نوجوان ناسازگار ، متعلق به خانواده هایی است که الگوی رفتاری غلط ، نظام ارزشی نادرست و ناهمگن و عملکرد نامناسب از ویژگی‌های آن ها‌ است . تنش ها و فشارهای درونی این خانواده ها ، خود محیط نا مطبوعی را ایجاد می‌کند که ارضای نیازهای نوجوان را در جمع خانوادگی دشواری سازد و آنان را بر می انگیزد تا برای نیازهای خود مکان ها و موقعیت های دیگر جستجو کنند ( همان منبع ، ص ۸۵ )

1. نظریه روان پویایی سازگاری :

پیروان این نظریه به تجربیات دوره کودکی اهمیت بسیاری می‌دهند و معتقدند اختلالات رفتاری ، نشانه های برخی آسیب های نهفته در این دوره می‌باشند که باید قبل از تغییر رفتار درمان شود یعنی به عبارت دیگر لازمه تغییر رفتار ، درمان و بهبود این آسیب های دوران کودکی است .

1. نظریه بین فردی سالیوان :

سالیوان ( ۱۹۵۶ ) نقش مادر و محیط پرورش کودکان نسبت به واکنش در مقابل فشار روانی در آینده مورد تأکید قرار داده است . او نیز به اهمیت قدرت مادر در تغذیه و بر آوردن نیازهای شیر خوار ، کاهش تدریجی مسئولیت ها ضمن اینکه کودک استقلال و کنترل را در زندگی خود به دست می آورد تأکید می‌کند . به نظر او ، مادری که اجازه استقلال و کنترل به کودک خود نمی دهد در آینده دچار مشکلاتی در رابطه با سازش با مسائل زندگی خواهد شد ( اسلامی نسب ، ۱۳۷۳ ، ص ۷۴ )

1. 1. نظریه یاد گیری : این نظریه به تأثیر حوادث و اتفاقات محیطی در بروز رفتار تأکید دارد ترفداران این نظریه معتقدند که ناسازگاری ، یک پاسخ غلط آموخته شده بر اساس انواع شرطی شدن است . آن ها معتقدند که شخصیت یک تاریخچه از انواع شرطی شدن هاست به نظر ساتر(۱۹۶۱ ) ، ناسازگاری یعنی شرطی شدن غلط و روان درمانی یعنی دوباره شرطی شدن ( فری هیل ، ۱۹۷۳ )

1. نظریه یادگیری اجتماعی :

بندورا و والترز ، یک سری آزمایش های تجربی شرایطی را نشان داده‌اند که تحت آن شرایط کودکان رفتار مدل های مختلف را تقلید می‌کنند . آنان با بررسی کودکان سازگار پی به وجود مدل های ناسازگار مورد تقلید این کودکان در خانه و محیط اطراف برده اند . به گفته این پژوهشگران ، کودکان رفتارهای تهاجمی و یا مطیع آنه را از مدل های خود می آموزند . این نظریه نشان می‌دهد که رفتارهای قابل قبول و یاد گرفته شده چگونه از طریق تشویق ، تقویت می‌شوند . چنانچه رفتارهای نا پسندی به صورت ملایم وجود داشته باشند می توان از آن ها صرف نظر کرد اما اگر این رفتارها به صورت دائمی و شدید در آیند می توان از طریق تقویت منفی آن ها را تعدیل نمود و جای سازگاری را گرفت ( لسلت ، ۱۹۸۵ )

عواملی که سازگاری را به خطر می اندازد :

رفتارهای ناسازگاری را اختلالات رفتاری می‌گویند در زندگی روزمره در اثر شرایط محیطی یا نیازهای فردی تعادل روانی افراد دست خوش تغییرات می شود و سازگاری ها در معرض تهدید یا احتمالاَ تقویت واقع می‌شوند که این عوامل عبارت اند از : ناکامی ، تعارض ، فشار روانی و استرس که در ذیل هرکدام از آن ها را توضیح می‌دهیم :

1. 1. ناکامی : هنگامی که رسیدن به یک هدف خواستنی یا ارضا یک نیاز به تأخیر افتاده یا نا ممکن می شود ناکامی پیش می‌آید که به علل درونی یا بیرونی می‌باشد . معلولیت هی جسمی و نداشتن بعضی توانایی ها ، ممکن است به عنوان علل درونی ، انسان را از رسیدن به هدف باز دارد ، گاهی نیز محرومیت و ناکامی ناشی از عوامل محیطی مثل مرگ عزیزان ، جنگ و … پیش می‌آید . البته افراد از نظر روش مقابله با ناکامی ها متفاوت اند بعضی تسلیم می‌شوند ، برخی به کوشش خود ادامه می‌دهند و عده ای زیر فشار آن خرد می‌شوند ( احمد وند ، ۱۳۸۲ ، ص ۸۲ )

1. 1. تعارض : در حالت تعارض ، شخص به صورت همزمان تحت تأثیر دو هدف یا انگیزه متضاد یا جذاب که از لحاظ قدرت و کشش یکسان هستند قرار می‌گیرد به نحوی انتخاب هر هدف یا انگیزه لزوماًَ محرومیت از دیگری را به دنبال دارد . موقعیت های زیادی مانند انتخاب شغل که مورد علاقه نیست یا تحمل بیکاری که نا مطلوب می‌باشد تعارض ایجاد می‌کند ( همان منبع ، ص ۹۸ )

1. 1. فشار روانی : وقتی در راه رسیدن به هدف به مانع بر می خوریم چون ظرفیت سازگاری ، به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد دچار فشار روانی می‌شویم .

1. استرس : استرس عبارت است از فشارهای وارد شده که بر توانایی‌های فرد تأثیر می‌گذارد و سازگاری او را تحت تأثیر قرار می‌دهد ( کلمن ، ۱۳۷۳ ، ص ۴۹۶ )

سازگاری از دیدگاه حضرت علی (ع) :

امام علی (ع) در قسمتی از نهج البلاغه می فرماید : دل های مردم رمنده است و وحشی از عموم می هراسد و با همه انس نمی گیرد و ‌آنان که دل مردم را به دست می آورند . دل ها ، رام او گشته و به او روی می آورند و خدای بزرگ هم او را در آخرت مورد عفو قرار می‌دهد ؛ زیرا آنکس که با مردم مهربان باشد و دل به دست آورد ، بیرحم و ظالم نبوده و کسی از او نرنجد و لعنتش نکند و خداوند بارها در قران فرموده : دل به دست آوردن درهای بهشت را به شخص می گشاید .

ایشان در قسمتی دیگر این چنین می فرماید : ای مؤمن بکوش تا دلی را از خویش شاد نمایی و میازار کسی را ، که فردای قیامت خداوند متعال از گناهان تو در گذرد و بر تو امان دهد و چون مؤمنان راهی بهشت گردی و اجر نیکی و سازگاری با مردم را ببری . پس نیکو و خوب است اگر کسی را از خویشتن شاد گردانی و آزاد کنی دلی را که به غم افسرده است . و نرنجانی مردم را و تو همان که چنین کنی بدان مردمان بر تو روی آورند و یارت گردند و در همه حال تورا نیک خوانند که از عمل نیک خود مردم را دار بوده و با ایشان سازگاری نموده ای که خداوند تو را دوست بدارد و چون بندگان پاک و عفیف بهشت سرایت گردد ( اینترنت )

پیشینه خارجی :

۱) نانگل و آردلی ( ۱۹۸۸ ) پژوهشی با عنوان بررسی سازگاری دختران دانشجوی دارای تیپ شخصیتی A و B بر روی ۱۲۰ دانشجوی دختر مقطع کارشناسی اجرا کردند . نتیجه آزمونt بررسی میانگین نمرات سازگاری دختران در دو تیپ شخصیتی A و B در سطح آلفای نیم معنا دار بود . میانگین نمرات سازگاری آزمودنیهای دارای تیپ B بالاتر بود .