در ابتدای دهه ۱۳۴۰ خورشیدی، افزایش حجم واردات کالا به ایران و ورود و خروج بی‌رویه کشتی‌های خارجی در بنادر داخلی، از گذشته موجب بروز حساسیت در کشور می‌شد. بدین ترتیب اندیشه تأسيس یک شرکت مستقل کشتیرانی در محافل بانکی و بازرگانی کشور قوت گرفت و برخی از مسئولان را به مطالعه و بررسی طرح تأسيس نخستین شرکت کشتیرانی ایرانی واداشت.

در سال ۱۳۴۶ که کشتیرانی آریا با بهره گرفتن از دو فروند کشتی کوچک با ظرفیت های ۱۰۰۰ و ۱۵۰۰ تن در خلیج فارس و ۴ فروند کشتی اقیانوس پیما با مجموع ظرفیت ۴۰ هزار تن شکل گرفت. نیاز به تأسیس شرکت

و مؤسسات خدماتی نوین که بتوانند تمام یا بخشی از نیازمندی های ناوگان را تأمین کنند به خوبی احساس شد. از این رو تأسیس و راه اندازی واحدهای خدماتی انجام شد که تعدادی از آن ها در زمینه امور نمایندگی خطوط کشتیرانی و برخی در امر انجام تعمیرات جزئی و برخی دیگر نیز در زمینه تأمین مایحتاج شناورها به خصوص تدارک و تحویل مواد غذایی شروع به فعالیت کردند. در این میان سازمان هایی نیز به ارائه خدمات در زمینه تخلیه و بارگیری کشتی ها پرداختند.( آتی نگر، ۱۳۸۷)

با افزایش روند رو به رشد ظرفیت سازی ناوگان ملی کشتیرانی و چند برابر شدن تعداد کشتی های دولتی و بالا رفتن آمار تردد کشتی های اجاره ای خارجی به ویژه در بنادر جنوبی کشور، عملاً ایجاد موازنه معقول و هم سطح در امر تأمین و تدارک خدمات متناسب با کشتی ها بیش از پیش احساس شد. (‌روشن‌دلی، ۱۳۸۳)

فعالیت کشتیرانی آریا در سال ۱۳۴۷ با دو فروند کشتی کوچک، با ظرفیت‌های هزار و یک هزار و ۵۵۰ تن، در حوزه خلیج فارس و ۴ فروند کشتی اقیانوس پیما با نام‌های آریاسپ، آریافر، آریاناز و آریاگام با ظرفیت ۶۱ هزار و ۲۵۲ تن در مسیر خلیج فارس – اروپا، خلیج فارس – آسیا و خلیج فارس – آمریکا و بالعکس شروع شد. تا پایان سال ۱۳۵۶ تعداد کشتی‌های ناوگان آریا به ۴۲ فروند و به ظرفیت کل ۵۲۵ هزار تن افزایش یافت.

با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران و تغییر ساختار اقتصادی و سیاسی کشور در ۱۵ دی ماه ۱۳۵۸، شرکت کشتیرانی آریا، به شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، تغییر نام یافت و به عنوان یکی از شرکت‌های وابسته به وزارت بازرگانی به فعالیت تجاری خود ادامه داد. (همشهری، ۱۳۸۶)

در آغاز جنگ ایران و عراق در حدود ۱۶ فروند از ناوگان این شرکت از قبیل آریابوم، آریاجهان، آریاشاد و آریاامید مورد اصابت قرار گرفت و خسارات عمده‌ای به ناوگان عملیاتی این شرکت، وارد شد.

هم اکنون شرکت کشتیرانی ایران، دارای ۱۱۵ فروند کشتی با ظرفیت بالغ بر ۳٫۳ میلیون DWT است، که با بهره‌گیری از ۶ هزار نفر کادر دریایی و هزار نفر پرسنل بخش خشکی موجبات حمل بیش از ۲۲ میلیون تن کالا در سال را فراهم ‌کرده‌است. با احتساب ناوگان‌های شرکت‌های تابعه و زیرمجموعه شرکت کشتیرانی ایران، در سال ۱۳۹۲ دارای ۱۷۰ کشتی در کلاس‌های مختلف می‌باشد.

• شرکت های تابعه

شناور متعلق به کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در آبهای آلمان

• • شرکت کشتیرانی جنوب

• • شرکت کشتیرانی والفجر

• • شرکت کشتیرانی دریای خزر

• • شرکت کشتیرانی ایران و هند

• • شرکت کشتیرانی ایران و مصر

• • شرکت اوسیس فریت

• • شرکت ایرینوست شیپ

• • شرکت خدمات دریایی و مهندسی کشتیرانی

• • شرکت ایرایتال

• • شرکت حمل و نقل ریلی

• • شرکت خدمات ماشینی کشتیرانی

• • شرکت حمل و نقل ترکیبی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران

• • مؤسسه‌ آموزشی کشتیرانی

• • مؤسسه‌ خدمات رفاهی کشتیرانی

• • شرکت سرمایه‌گذاری کشتیرانی

• برنامه ریزی استراتژیک در شرکت های کشتیرانی

فرآیندی است که بندر را ملزم می‌کند وظایفش را مشخص، خود و محیطش را مطالعه و شناسایی، اهداف را تعریف و اولویت بندی و برنامه استراتژیک را اجرا کند. برنامه ریزی استراتژیک فرآیندی است که به سازمان امکان می‌دهد تا دستور العمل هایی را برای تخصیص منابع (زمین، نیروی کار، سرمایه) تنظیم نماید.

فرایند برنامه ریزی استراتژیک مشابه اغلب فرآیندهای تصمیم گیری است. فرایند تصمیم گیری است. فرایند تصمیم گیری معمولاً از مراحل زیر تشکیل شده است.

1. تعریف و درک مشکل. ۲٫ جست و جوی راه حل ها. ۳٫ ارزیابی راه حل. ۴٫ انتخاب یک راه حل و اجرای آن. ۵٫ کنترل نتایج. ۶٫ در صورت لزوم بازگشت به مرحله ۳٫

محصول اصلی برنامه استراتژیک درک بیشتر نکات قوت و ضعف، فرصت و چالش هایی است که کشتیرانی با آن مواجه می‌باشد.

سرفصل های مربوط به تحقق اهداف در بازار حمل و نقل دریایی

شناسایی نقاط قوت و ضعف رقبای منطقه

شناسایی موانع سهم ممکن در بازار منطقه

شناسایی راه های عملی رفع موانع

شناسایی راه های تسهیل تحقق سهم ممکن در بازار منطقه

تجهیزات و امکانات بندری

شبکه ارتباطی جاده ای و ریلی

شبکه ارتباطی و مخابراتی

زیر ساخت های بندری

تهیه الگوی پویای تعیین قیمت خدمات بندری و هزینه حمل در راستای تحقق اهداف

تهیه الگوی پویای آموزش نیروی کار کیفی و متناسب با بازار رقابتی

تعیین سازمان مطلوب مدیریت بازاریابی متناسب با بازار رقابتی

• 1. تحقیقات انجام شده

برنت و وود (۱۹۷۵) در مقاله خود تابع هزینه ای با چهار نهاده نیروی انسانی، سرمایه، انرژی و مواد اولیه را برآورد می‌کنند.

در پژوهشی که توسط بالکریشنان (۱۹۹۶) انجام گردید با بررسی ۱۵۴ بیمارستان عنوان می‌کند که هرچه دپارتمان های یک بیمارستان خدمات ‌پیچیده تری ارائه دهند، میزان هزینه های عملیاتی آن ها بیشتر می شود. اما با افزایش تعداد مراجعان به بیمارستان تغییر چندانی در هزینه های عملیاتی ایجاد نمی شود. در واقع این تحقیق تأثیر پیچیدگی خدمات ارائه شده توسط سازمان را بر روی هزینه ها نشان می‌دهد.

چوآ (۲۰۰۳) در پژوهشی بیان می‌دارد که اتحاد شرکت های هواپیمایی باعث کاهش هزینه های این شرکت ها می شود اما این کاهش اندک می‌باشد. این پژوهش تأثیر شرکت های هواپیمایی را بر هزینه های این شرکت ها بررسی می‌کند.

کوهن (۲۰۰۴) عنوان می‌کند که متوسط هزینه های مؤسسات بزرگ پستی با کاهش سطح فعالیت ها افزایش چندانی ندارد اما در مؤسسات کوچک پستی با کاهش سطح فعالیت ها متوسط هزینه ها افزایش می‌یابد.

فریدن بری (۲۰۰۴) در مقاله خود بیان می‌کند که هزینه های نیروی کار عنصر اساسی در فرایند کشتیرانی می‌باشد و این هزینه ها را به دو بخش هزینه های نیروی کار مستقیم و غیر مستقیم تحت بکارگماری دائم یا موقت و یا زیر پیمانکاری تقسیم می‌کند و بیان می‌دارد، مجموعاً دو عامل تعیین کننده هزینه نیروی زمان در کشتیرانی وجود دارد: هزینه واحد کار و بهره وری نیروی کار.