تردیدهای فوق باعث می شود که حداقل مشاوره با روانشناس و مطالعه پرونده بالینی هر بیمار و تشکیل جلسات توجیه اموری ضروری جهت احراز ضرورت انجام عمل جراحی پلاستیک و صحت رضایت آگاهانه باشند.

۱-۴-۳-۲ ادله جامعه شناختی

زیبایی در ارزش اجتماعی انسان معتبر بوده و از آن به عنوان موهبتی خدادادی یاد می‌گردد. بعد اجتماعی زیبایی بر هیچ کس پوشیده نیست، به سبب اینکه مظهر خارجی انسان از حیث تناسب اعضا و جوارح و اندام در نتیجه موجب جذابیت و مورد توجه قرار گرفتن فرد در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی می شود که این خود می‌تواند آثار مستقیم و غیر مستقیم داشته باشد. از جمله این آثار می توان به شانس موفقیت شغلی خاصه در مشاغلی که عامل زیبایی و جذابیت از اهمیت برخوردار است، افزایش احترام اجتماعی،کامیابی بیشتر در ارتباطات دوستانه و نیز شانس بالای ازدواج با فرد دلخواه و حتی شرکت موفق در انتخابات و… را نام برد. در مواردی جراحیان نیز در مقام دفاع و تبیین ضرورت جراحی زیبایی به اهمیت اجتماعی عامل زیبایی درجدال بی رحمانه برای بقا در عصر حاضر، خصوصاًً برای خانم ها استناد نموده اند .(Comiskey 2004, p30)

هرچند در پاسخ می توان گفت: این ضرورت های اجتماعی (همچون ضرورت های روانی) تا حدی ناشی از نگاه افراطی بشر قرن ۲۱ است که نگاهی مادی گرایانه بوده و ظواهر و تجملات را بسیار مورد توجه خویش قرار می‌دهد؛ لذا بعضی آن را به باد انتقاد گرفته اند و این دلایل را برای قبول مشروعیت عمل جراحی مورد پذیرش قرار نداد هاند. گاه بشر با دوری از معنویت و اخلاق حقیقی، خویش را در گردابی می‌یابد که در آن ممکن است خیلی از مسائل ضروری بنمایند؛ لذا روند زندگی جوامع بشری و عرف غالب آمیخته با تمنّیات نفسانی اموری را ضروری نموده که ممکن بود اگر جامعه در یک سلامت روانی و ‌بر اساس معیارهای والای انسانی رشد می نمود نیازی بدان امور نبود(السباعی،۱۴۱۳ه.ق، ص۷۶).

۱-۵ جراحی های زیبایی و ترمیمی از منظر فقها

با توجه به رواج جراحی های زیبایی و تردیدهایی که ‌در مورد صحت شرعی آن شده است، استفتائات و نظریاتی بالاخص در دهه های اخیر از فقها ذکر گردیده که شاید گنجاندن آن ها در قالب چند دسته منسجم کار دشواری باشد. این امر بدین علت است که« نظرات فقها و اهل شریعت به جهات گوناگون متنوع است و این اختلاف (تا حدی) ناشی از قرائت های مختلف آنان از متون شرع می‌باشد و این برداشت هاست که ادله را برای تحریم یا جواز اعمال زیبایی و یا حدود تحریم تبیین و تشریح می کند(الحسینی،محمد، ص۹۱).

در اینجا پیش از تقسیم بندی نظرات فقها به برخی از نصوص شرعی که مبنای فتاوی ایشان قرار گرفته، اشاره می‌کنیم. از این رهگذر خاصه روایاتی که اهل سنت و شیعیان نقل کرده‌اند،تعارض هایی با یکدیگر دارند تا آنجا که به طور کلی مبنای فتوای فقهای شیعه و سنّی از یکدیگر فاصله گرفته است. متون شرعی مستند در نزد فقها بر دو نوع است یکی آیات و دیگری روایات،از جمله آیاتی که در این زمینه مورد استناد قرار گرفته اند: آیه ۱۱۹ سوره نساء و آیه ۱۳۸ سوره بقره می‌باشد که اولی تغییر در خلقت خدا را منتسب به وسوسه شیطان می‌داند و دیگری رنگ آمیزی الهی(ایمان به خدا یا آفرینش او) را بهترین معرفی می‌کند که گویی بایستی از دخل و تصرف آدمی در امان باشد و در سویی دیگر از آیاتی که به جمال و زیبایی و اباحه و استحباب آن اشاره داشته اند؛ از جمله آیات ۳۱ و ۳۲ از سوره اعراف می توان یاد کرد(السلمی،۱۴۲۸ه.ق، ص۳۷).

همچنین از جمله روایاتی که در کتب شیعه وارد گردیده می توان به چند مورد ذیل اشاره نمود: امام جعفر صادق (ع) فرمود: زنی مشاطه(آرایشگر) بر رسول خدا وارد شد، رسول اکرم(ص) به او فرمود: آیا شغلت را ترک کرده ای یا هنوز به آن ادامه می دهی؟ زن گفت: یا رسول الله تا زمانی که مرا ازآن نهی نکنی آن را انجام می دهم، رسول خدا (ص) فرمود: ادامه بده، اما اگر مبادرت ‌به این کار نمودی صورت را خراش مده و مو را با مو گره نزن (وصل نکن)( الحر العاملی، ج ۱۷ ، ص ۱۳۲).

از حضرت جعفر بن محمد که از پدرانش نقل فرموده اند: رسول خدا (ص) زنی که موی (صورت یا ابرو) را می چیند یا آن که درخواست چیدن آن را می‌کند و نیز زنی که دندانها را باریک و ظریف می‌کند و آنکه می‌خواهد این کار بر او انجام شود و همچنین زن واصله و مستوصله و نیز زنی که خالکوبی می‌کند یا آنکه می‌خواهد بر بدنش خالکوبی کنند، را لعنت ‌کرده‌است(همان، ص۱۳۳).

از علی بن جعفر نقل شده که ایشان از برادرش موسی بن جعفر(ع) پرسیدند: درمورد زنی که از صورت خود مو بردارد، ‌فرمودند«اشکالی ندارد»(همان). از سعد اسکاف از ابی جعفر (ع): نقل شده که از ایشان ‌در مورد مویی که زنان درست می‌کنند و روی سرهایشان قرار می‌دهند و با آن موهای خود را می بندند سوال شد فرمودند: اشکالی ندارد که زن برای همسرش خود را بیاراید. گفت: گفتم به ما خبر رسیده که رسول خدا زن واصله وموصله را لعنت کرده، فرمود: نه چنین نیست. رسول خدا (ص) واصله و موصول های را لعنت کرده که در جوانی زنا کرده و چون پا به سن گذارد واسط های بین زنان ومردان می شود و این معنای واصله و موصله است(همان، ص ۱۸۷).

و همچنین از ابی بصیر نقل شده: از ایشان ‌در مورد موضوع موی جلوی سر پرسیدم که زن بخواهد برای همسرش خود را بیاراید و نیز ‌در مورد مو برداشتن و استفاده از موی مصنوعی و مانند این ها، فرمود: هیچ یک از این موارد اشکال ندارد(همان، ص ۱۸۹).

و اما برخی از روایاتی که از اهل سنّت نقل گردیده است: از عایشه نقل شده که زنی از انصار ازدواج کرد ومریض شد طوری که موهایش ریخت، پس خواستند موی دیگری را به او گره زنند، از پیامبر (ص) سؤال شد، ایشان فرمودند: خداوند واصله و مستوصله را لعنت ‌کرده‌است(البخاری، محمدبن اسماعیل، ص ۱۶۵). از ابن عمر نقل شده که رسول خدا(ص) فرمود: خداوند زنی را که موی گره می زند (یا وصل می‌کند) یا آن که خواستار چنین عملی می شود و نیز زنی که خالکوبی می‌کند یا آنکه می‌خواهد برای او خالکوبی کنند را لعنت ‌کرده‌است(همان). همچنین دکتر عبدالکریم زیدان نمونه ای از جراحی زیبایی و ترمیمی را که در زمان رسول خدا رخ داده، از کتاب «عون المعبود شرح سنن ابی داود» نقل نموده است: در حدیث شریف نبوی آمده است که عرفجه پسر اسعد، بینی اش در جنگ گلاب قطع شد و آن را از نقره ساخت. اما چون عفونت کرد رسول خدا (ص) به او دستور داد بینی اش را از طلا بسازد(محمودیان، مصطفی، ۱۳۸۵، ص۴۰۹).