-آفرینش یک دانش تازه برای خلق تکنولوژی جدید لازم است، اگر چه کافی نیست.

– در حالی که فعالیت‏های علمی معمولاً بر اساس ارزش ذاتی آن ها ارزیابی می‏ نمایند، تکنولوژی با توجه به کمک‏های آن به اهداف مورد نظر اقتصادی و اجتماعی یک کشور ارزیابی می‏ شود.

نتیجه آن که امروزه علم و تکنولوژی به نحو غیر قابل تفکیکی با یکدیگر در آمیخته و نقش هدایت‏کننده‏ای را در توسعه فراگردهای جدید اقتصادی عهده‏دار گردیده‏اند (حاج فتحعلی‏ها، ۱۳۸۳)

۲-۱-۵ تعاریف توصیفی از اصطلاحات تکنولوژی

-پیچیدگی تکنولوژی^[۸]

استفاده مؤثر از اجزاء چهارگانه تکنولوژی در یک کارخانه یا صنعت به ایجاد شرایط خاص حداقلی نیازمند است (رحمانیان، ۱۳۷۹).

-کمک فنی تکنولوژی

کمک مشترک چهار جزء تکنولوژی به ویژگی‏های فرایند تبدیل را کمک فنی آن ها به عملیات تبدیلی (تولید) می‏نامند (رحمانیان، ۱۳۷۹).

-حداقل پیچیدگی تکنولوژی

در رابطه با تولید هر نوع کالا حداقلی از درجه پیچیدگی ‌در مورد هر یک از اجزاء تکنولوژی را میتوان یافت که تولید کالا در سطح تکنولوژی امکان‏پذیر است (دیرمینا، ۱۳۸۲).

-حداکثر پیچیدگی تکنولوژی

جهت تولید هر نوع کالا حداکثر پیچیدگی و یا وضعیت ایده‏آل جهانی در رابطه با هر یک از اجزاء تکنولوژی قابل شناسایی است که به آن حداکثر پیچیدگی تکنولوژی می‏گویند (رحمانیان، ۱۳۷۹).

-استراتژی تکنولوژی

استراتژی تکنولوژی در سطح بنگاه را می‏توان طراحی تصویری جامع از آینده که جهت ایجاد و توسعه واحدهای لازم برای تشویق، خلق، انتقال و توسعه تکنولوژی و تولید دانش برای تکنولوژی در جهت حل تأمین و تحقق اهداف تعریف نمود. استراتژی توسعه تکنولوژی موجب می‏ شود که برنامه‏ ریزی تکنولوژی مناسب با اهداف بنگاه شکل بگیرد.

– تکنولوژی مناسب

تکنولوژی مناسب عبارت است از یک مفهوم از اندیشه‏ها با چهارچوبی که در قالب آن برای توسعه جامعه اندیشه و عمل شود (محنک، ۱۳۷۳).

-تکنولوژی بومی

پس از جذب یک تکنولوژی در صورتی که شرایط مساعد تبلور آن ایجاد شده باشد، تکنولوژی به سطوح بالاتر از آنچه که جلب تکنولوژی می‏نامیم، انتقال خواهد یافت. در این سطوح گیرنده تکنولوژی با کسب آمادگی‏های لازم و ایجاد توانایی‏های طراحی قادر به انطباق تکنولوژی وارداتی با شرایط بومی و تغییر و تطابق فرآیندهای تولید و محصول اطلاعات دانش فنی و مدیریت سازماندهی یا شرایط جدید خواهد شد (آذری، ۱۳۷۹).

-رانش تکنولوژی^[۹]

یک نوآوری نتیجه تلافی یک فکر جدید تکنیکی با یک فرصت در بازار است. کنش از اینجا آغاز می‏ شود که بازار تا چه اندازه به آن نوآوری تمایل دارد (براون، ۱۳۷۹).

-تکنولوژی تولید مدرن

به مجموعه‏ای پیچیده از کنترل‏های کامپیوتری، ماشین‏های اتوماتیک، شبکه‏ای از تأمین ‏کنندگان، نیروی انسانی چند مهارتی، کنترل کیفیت و سازمان‏های خوب طراحی شده اطلاق می‏ شود (دیرمینا، ۱۳۸۲).

-تکنولوژی‏های زیرساختی و یاری‏دهنده

این نوع تکنولوژی برای شرکت تولیدی مهم هستند و منظور از این تکنولوژی‏ها چیزهایی از قبیل تهویه مطبوع، حمل و نقل داخلی، ارتباطات داخلی و خارجی، تکنولوژی تأمین ‏کنندگان انرژی آب و فاضلاب و مانند آن ها است (براون، ۱۳۷۹).

-تکنولوژی گروهی^[۱۰]

تکنولوژی گروهی به عمل تولیدی دسته ‏بندی قطعات مشابه در هر خانواده از قطعات اشاره دارد. این مطلب بر سازماندهی کارخانه ها در واحدهای تکی (سلولی) ماشین‏آلات دلالت دارد (سترج، ۱۳۷۸).

-تکنولوژی اطلاعات^[۱۱]

عبارت است از شبکه‏های پیچیده‏ای از یارانه‏ها، سیستم‏های ارتباطات از راه دور و دستگاه‏های کنترل که به افراد و سازمان‏ها در گردآوری، انتقال، پردازش و بازیابی داده ها و اطلاعات کمک می ‏کند (دیرمینا، ۱۳۸۲).

-تکنولوژی اطلاعاتی پیشرفته

نه فقط در فراهم نمودن خدمات مشارکت دارند، بلکه در استفاده مؤثر از تکنولوژی پیشرفته تولید دارای نقش اساسی می‏ باشند (عسگری، ۱۳۸۳).

-نگهبان تکنولوژی

شخصی با مهارت‏های پیشرفته فنی که ‌در مورد دستاوردهای فنی به روز باشد. او مولد ایده را از طریق تهیه اطلاعات پیشرفت‏های فنی، فرصت‏ها و محدودیت‏ها حمایت می ‏کند (جعفرنژاد، ۱۳۷۸).

۲-۱-۶ پیشینه تاریخی

زمانی که انسان اولیه از شاخه درخت برای رسیدن به میوه درختان یا از شکل دادن به سنگ‏ها برای ساخت سلاح استفاده می‏کرد، تکنولوژی لازم برای بقای خود را توسعه می‏داد، سال‏ها سعی و خطا، خلاقیت و تلاش صورت گرفت تا ابزار مورد نیاز ساخته شد، دانش لازم برای ساختن شهرها و بناها کسب و دانش فنی لازم برای کشاورزی و شهرسازی به دست آمد و روش‏های حمل و نقل مواد و محصولات بهبود یافته و روش‏های مختلف کشورداری در عمل پیاده شد. خلاصه، این تکنولوژی بود که پیشرفت را محقق کرد.

مصری‏های باستان توانستند با بهره گرفتن از تکنولوژی کشاورزی و ‌ذخیره‌سازی غلات به ثروت عظیمی دست یابند. آن ها از تکنولوژی و دانش و هوش خود استفاده کردند تا شهرهای بزرگ مقبره‏های عظیم و ساختمان‏های باشکوهی بنا کنند. چینی‏ها کوزه و شمشیرهای فلزی ساختند و برای دفاع از تمدن خود، دیوارهایی عظیم بنا نهادند. پادشاهان، فراعنه، امپراطورها و سلاطین، از نیروی انسانی و دانش مردم خود جهت کسب ثروت و قدرت استفاده کردند. تکنولوژی‏هایی همچون تیر چرخ، تیر و کمان، شمشیر و درشکه به جوامع کمک کردند تا منابع طبیعی خود را جهت ارضای نیازها و خواسته های مردم استفاده کنند. همزمان از این ابزارها جهت دفاع از آبادی‏ها و دارایی‏ها در برابر متجاوزین و کسب ثروت و قدرت بیشتر استفاده می‏ شد. هنگامی که نیازهای اولیه زندگی انسان مرتفع گردید، صنعتگران صنایع دستی و محصولاتی ساده ساختند و به دادوستد آن ها در بازار آزاد پرداختند. روش‏های اولیه کسب و کار در جوامع مختلف شکل گرفت، به نحوی که هر فرد خدمات و کالاهایی ارائه می‏کرد که دیگری به آن احتیاج داشت و هر کس مشتری دیگری بود.

تمام محصولات ابتدایی ساخته دست انسان بودند و ابزارهای بسیار ساده‏ای برای کمک به کارگران و افزایش دقت و کارایی آن ها اختراع شده بود. این فرایند هزاران سال به طور انجامید و نوآوری‏های موردی نیز در این دوره صورت گرفته است (خلیل، ۱۳۸۳).

۲-۱-۷ تکنولوژی و جامعه

در طی تاریخ، تکنولوژی تأثیر عمیقی بر توسعه انسانی و تمدن بشری داشته است. حدود دو میلیون سال طول کشید تا انسان‏ها از حالت قبایل سرگردان قسمت‏های شرقی و مرکزی آفریقا که همواره در جستجوی غذا بودند به کشاورزانی تبدیل شوند که توانایی استفاده از ابزار و حیوانات اهلی را داشته باشند.

این توسعه چشمگیر با طلوع تمدن بشری مقارن بود. در طول هزاران سال بعد ما شاهد ساخت چرخ، درشکه، چرخ آبی و وسایل مکانیکی بودیم. تنها کمتر از دو قرن از اختراع موتور بخار و سیستم کارخانه‏ای می‏گذرد. تحولی که ابتدای انقلاب صنعتی بود، انرژی تولید شده از آب و منابع مکانیکی الکتریکی و هسته‏ای به انسان امکان داد تا در نحوه زندگی خود تحولی بی‏سابقه به وجود آورد.