افکار مربوط به دنیا در زمینه یک پاسخ همه یا هیچ ‌در مورد اینترنت است که در آن فرد فکر می‌کند که تنها دوست او اینترنت است و بنا بر این با آن بودن همه چیز به همراه خواهد داشت در حالی که بدون آن هیچ کس او را دوست نخواهد داشت . به نظر دیویس شناخت غیر سازشی، به عنوان علت کافی ابتدایی نشانگان اختلال اینترنت در نظر گرفته می شود. از طرف دیگر آسیب شناسی روانی افسردگی، اضطراب اجتماعی، وابستگی به مواد و مانند آن علت لازم پایانی اختلال هستند، بدین معنی که آسب شناسی روانی باید وجود داشته باشد تا نشانگان رخ دهد و توجه داشته باشیم که این آسب شناسی روانی به خودی خود منجر به اختلال نمی شود، اما بای آن لازم است . ‌بنابرین‏ استفاده مرضی ویژه از اینترنت، استفاده بیش از اندازه از اینترنت است و نتیجه آسیب شناسی روانی قبلی فرد می‌باشد که در اثر عاملی که از اینترنت دریافت می‌کند در فرد باقی می ماند. اما استفادته مرضی عمومی از اینترنت( CPlU ) کاملاً متفاوت است و عامل اصلی بافت اجتماعی فرد است .

۲-۱۵-۶ نظریه های اجتماعی – فرهنگی

از جهت اینکه اعتیاد در رابطه با سن، جنسیت، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، نژاد، مذهب و ملیت فرق می‌کند، انواع معین تر اعتیاد در ‌گروه‌های عینی بیشتر از ‌گروه‌های دیگر است. ‌بنابرین‏ بر اساس این نظریه می توان چنین پنداشت که اعتیاد به اینترنت هم در ‌گروه‌های معینی شیوع بیشتری دارد، اما جهت اینکه تحقیقات موجود در این زمینه هنوز به اندازه کافی نیست نمی توان به درستی روشن کرد که کدام گروه ها آسیب پذیری بیشتری به اینترنت دارند. دو نظریه عمده از بین نظریه های اجتماعی – فرهنگی ، نظریه «بوم شناختی»^[۳۷] و نظریه« کنترل اجتماعی»^[۳۸] است .

۲-۱۵-۶-۱ نظریه بوم شناختی یوری یران فن برونر

یوری بران فن برونر^[۳۹] ۱۹۸۶؛ بران فن برونر و موریس^[۴۰]. ۱۹۹۸) می‌گوید: ما می‌توانیم زمینه‌های زندگی نوجوانان و جوانان، یعنی طیف وسیعی از وضعیت ها و زمینه هایی که هر نوجوان یا جوان با آن مواجه است و همچنین نگرش نوجوانان و جوانان ‌در مورد نقش هایی که ایفا می‌کنند و رابطه ها و درک و دریافت هایی که در محیط فرهنگی – اجتماعی دارد، مورد بررسی قرار دهیم(کاپلان ۲۰۰۰) .

بران فن برونر( ۱۹۸۶) برای بیان منظورش، به گردونه های روسی اشاره می‌کند که درون یکدیگر قرار گرفته‌اند. در نظریه بوم شناختی، این محیطی به طور نظام مند به یکدیگر متصل هستند و به طرز کارو تاثیر آنه بر یکدیگر اشاره می شود. در این نظریه چهار نظام محیطی و فرهنگی اجتماعی است که آن ها را می توان در حوزه های مطالعاتی زیر بررسی کرد:

الف) حوزه های مربوط به وضعیت فردی در نظام کوچک^[۴۱]: شامل تعاملات بی واسطه شخص و محیط، ویژگی های روانی و اجتماعی و هویت نوجوانان و جوانان است.

ب) حوزه مربوط به نظام میانی^[۴۲]: شامل روابط متقابل موقعیت هایی است که افراد در آن ها مشارکت فعال دارند. برای مثال شامل : خانواده، محیط آموزشی، دوستان، محله، وضعیت شغلی، ازدواج، مکان های مذهبی، نیازها و انتظارات، مشکلات و ‌نابهنجاری‌ها.

ج) حوزه های مربوط به نظام بیرونی^[۴۳]: شامل موقعیت هایی می شود که فرد حداقل فعلاً درگیری فعال در آن ها ندارد، اما بر خانواده و فرد تاثیر می‌گذارند، برای مثال محل کار والدین، آموزش و پرورش، عالی، رسانه های گروهی، محیط های ورزشی و فراغتی، فرهنگ عمومی، فضای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه.

د) حوزه های مربوط به نظام بزرگ^[۴۴]: شامل ایدئولوژی یا نظام اعتقادی مستتر در نهادهای اجتماعی است از جمله عوامل فومی، فرهنگ، وضعیت و هویت ملی و …

۲-۱۵-۶-۲ نظریه کنترل اجتماعی هیرشی

بر اساس نظریه کنترل اجتماعی، عاملی که باعث جلوگیری از رفتارهای انحرافی نوجوانان می‌گردد « پیوند اجتماعی» است به اعتقاد هیرشی ( نقل از سیگل و سنا ۱۹۹۷) «دلبستگی به دیگران» یکی از عومل مهم در ایجاد پیوند اجتماعی است، کسانی که دلبستگی به دیگران داشته باشند به احتمال زیاد، کمتر مرتکب اعمال انحرافی خواهند شد. هیرشی معتقد است که قیود، دلبستگی ها و پیوندهای اجتماعی دارای چهار عنصر اصلی است :

الف) دلبستگی : کسانی که به دیگران علاقه، دلبستگی و توجه دارند، رفاه و احساسات این گونه مردمان را در نظر می گیرند و لذا مایلند با مسئولیت عمل کنند بر عکس کسانی که چنین دلبستگی و علاقه ای ندارند نگران این نیستند که روابط اجتماعی خود را به خطر اندازند و لذا بیشتر احتمال دارد که مرتکب رفتار انحرافی گردند.

ب) تعهد: یا دینی که مردم نسبت به جامعه دارند. هر چقدر میزان تعهد فرد نسبت به خانواده، شغل، دوستان و غیره بیشتر باشد احتمال ارتکاب رفتار انحرافی کمتر و بر عکس هر چه میزان تعهد کمتر باشد ارتکاب رفتار انحرافی بیشتر خواهد بود.

ج) درگیری ( مشغولیت): مشارکت مداوم در فعالیت های زندگی، کار، خانوادگی و غیره فرصت کمی برای مشارکت در رفتارهای انحرافی ایجاد می‌کند، بر عکس کسانی که بیکارند یا در فعالیت های مرسوم دیگر مشغول و سرگرم نیستند، فرصت بیشتری برای انحراف دارند.

د) باور و اعتقاد: وفاداری فرد به ارزش ها و اصول اخلاقی یک گروه است. اگر فرد قوی باشد که برخی اعمال انحرافی غلط است، مشارکت جستن در آن ها برایش دور از تصور خواهد بود.

جامعه ی اطلاعاتی باعث تحولات گسترده از جمله تحول در مفهوم زمان و مکان شده است. فراهم آمدن منابع و مراجع جدید، ذهنیت و هویت افراد را دچار دگرگونی ‌کرده‌است و این مسئله به منطقه یا کشورخاصی محدود نمی شود بلکه تمام جوامع را کم و بیش در بر گرفته است. جامعه ی ما نیز چون دیگر جوامع، در معرض تغییر و دگرگونی قرار گرفته است و آثار و پیامدهای آن را نیز تجربه می‌کند. وصل شدن رایانه ها به خطوط تلفن و دسترسی آسان و نسبتاً کم هزینه به اینترنت، افراد را به اطلاعات انبوه و جهانی متصل ساخته و این همه، جنبه‌های مختلف زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از جنبه‌های مهمی که از فناوری اطلاعاتی و ارتباطی جامعه ی اطلاعاتی تاثیر می پذیرد، هویت است .

همچنان که افراد با رسانه ها بیشتر احاطه می‌شوند، این امکان را هم به دست می آورند که از محتوای نمادین تعامل رو در رو و اشکال اقتدار که بر صحنه های رویداد زندگی روزمره غلبه دارد، فاصله بگیرند. افراد به منظور تشکیل حس و درکی از خویشتن و استفاده از امکاناتی که در برابرشان قرار دارد، به مواد نمادین انتقال یافته از طریق تعامل رو در رو و اشکال اقتدار محدود به مکانی خاص، اتکای کمتری نشان می‌دهند. فرایند ساخته شدن هویت انعکاس پذیر و بازتر می شود به طوری که افراد بیش از پیش به منابع و امکانات خودشان و به مواد نمادین انتقال یافته از طریق رسانه ها جهت ساخت هویت برای خویشتن متوسل می‌شوند. در نتیجه فرد از طریق مواجهه با رسانه ها آزادتر، تقیدش به پیشینه های سنت کمتر و در برابر تجربه و جستجو برای فرصت های تازه و شیوه های جدید زندگی بازتر می شود( تامیسون ۱۳۸۰)

بخش سوم : خود کنترلی

۲-۱۷- خود کنترلی^[۴۵]