گفتاردوم:حقوق سیاسی

بند اول:آزادی عقیده وبیان

مستخدم عمومی کاملا آزاد است که عقیده مذهبی وفلسفی وسیاسی خود را داشته باشد اما تا زمانی برای اداره قابل احترام است که ابراز ان باعث ازهم‌پاشیدگی انضباط اداری نگردد.اگرچه عقاید مستخدم محترم است ولی هرگز نمی‌تواند شغل اداری خود را وسیله تبلیغ عقایدسیاسی خود قرار دهد وباید کاملا اصل بی طرفی را درارتباط با مردم ودیگرمستخدمین اداره رعایت کند.البته آزادی مستخدم در خارج ازمحیط اداری بیشتر است وحق هر گونه فعالیت سیاسی را دارا می‌باشد.درعین حال بعضی مستخدمان که نمود عینی حکومت می‌باشند،مانند وزیر، سفیر…باید صمیمیت و وفاداری بیشتری از خود نشان دهند ‌و ازجمله تکالیف اساسی این مستخدمان می‌باشد.

در حقوق اداری ایران محدودیت‌های اساسی وعام الشمول ‌بر آزادی‌های همه مستخدمان وارد شده‌است؛همانند اینکه مستخدم قانونا حق نداردمسلک اشتراکی یا الحادی داشته باشد یا قضات وافسران ارتش نمی‌توانند عضویت احزاب سیاسی را بپذیرند یا مستخدمین دولت مادام که ‌شاغل‌اند حق داشتن امتیاز وانتشار روزنامه یا مجله راندارند.(طباطبایی موتمنی، ۱۳۸۹، ص۲۳۶)

بند دوم:حق تشکل کارمندی

‌با اینکه قانون کار به کارگران حق تشکیل سندیکا ‌و اتحادیه رادارند،ولی قانون استخدام درمورد کارمندان،ساکت است.اما به ‌نظر می‌رسد مستخدمان بتوانند برطبق اصل آزادی انجمن‌ها واجتماعات،برای دفاع از حقوق صنفی و حرفه‌ای خود سندیکا یا اتحادیه تشکیل بدهند. درمورد اعتصاب ویا تعطیلی دسته‌جمعی برای ابراز مطالبات صنفی خود قانون‌گذار مقرره‌ایی وضع ننموده‌است اما در ماده۵۵ قانون استخدام کشوری مقرر کرده‌است:اعتصاب وتعطیلی دسته جمعی کار ‌و اقدام به هرنوع عملی که موجب ایجاد وقفه ‌در مورد اداره کشور شود برای کارمندان ممنوع است.تنها توجیه که قانوگذاران در منع اعتصاب کارمندان دولتی می‌آورند؛مغایرت اعتصاب با اصل ثبات اداره امورعمومی وفلج شدن فعالیت‌های دولتی است.

گفتارسوم:حق حمایت قضایی

طبق ماده۸۸ ق.م.خ.ک:”کارمندان دستگاه‌های اجرایی در انجام وطایف ومسئولیت‌های قانونی دربرابر شاکیان مورد حمایت قضایی می‌باشند ‌و دستگاه‌های اجرایی مکلفند به تقاضای کارمندان برای دفاع از انجام وظایف آن‌ ها با بهره گرفتن از کارشناسان حقوقی خود یا گرفتن وکیل از کارمندان حمایت قضایی نمایند.”

گفتار چهارم:حق مرخصی

در قرن نوزدهم باشروع اعتراضات کارگران به سطح پایین زندگی،در عمل صفحه تازه ایی درابرازمطالبات کارگران به وجود آورد.همه‌تسهیلات خواهان ارتقاءزندگی به یک زندگی باهمه جوانب انسانی در سطح متوسطی از رفاه بود تا از شانیت انسانی فرد دفاع شود.یکی ازین مطالبات که به حق قانونی وانکارناپذیر کارمندان تبدیل شد،حق مرخصی می‌باشد.این حق برای تمدید قوای کارمند و یک فرصتی به فرد برای رسیدگی به امور شخصی خود می‌باشد واین حق درکنارمرخصی‌استعلاجی ‌می‌باشد که برای ایام بیماری کارمندان پیش‌بینی شده‌است.

بنداول:مرخصی استحقاقی

مطابق ماده۸۴ ق.م.خ.ک کارمندان دستگاه‌های اجرایی سی روز در سال حق مرخصی با همه حقوق ومزایای‌ مربوط را دارند.استفاده از مرخصی استحقاقی موکول به تقاضای کتبی مستخدم ‌و موافقت رئیس اداره مربوطه می‌باشد واگر بنا به مصالحی موافقت نکند،اعطای ان رابه زمان دیگری موکول می‌کند.اگر کارمند نتواند به مدت ۶ماه از این مرخصی استفاده کند مرخصی مذبور ذخیره خواهد شد.البته بیشتر از۱۵ روز در سال قابل دخیره نیست.اگر کارمند درحین مرخصی استحقاقی بیمار شود،مرخصی استحقاقی قطع می‌شود واز مرخصی استعلاجی استفاده می‌کند.

بند دوم:مرخصی استعلاجی

مطابق تبصره ۲ ماده ۸۴ “کارمندان دستگاه‌های اجرایی طبق گواهی وتاییدپزشک معتمد،حداکثر از چهرماه مرخصی استعلاجی در سال استفاده خواهند نمود.مقررات حاکم بربیماری‌های صعب‌العلاج ازین محدودیت مستثنی است و طبق آیین‌نامه‌ایی مشخص می‌گردد.مرخصی بارداری وزایمان زنان طبق قانون ترویج تغذیه شیر مادروحمایت از مادران در دوران شیرده مصوب۱۳۷۴ تا سه فرزند،شش ماه می‌باشد.

بند سوم:مرخصی بدون حقوق

مطابق تبصره ۱ ماده۸۴ ق.م.خ.ک کارمندان می‌توانند حداکثر تا سه سال از مرخصی بدون حقوق استفاده نمایند واگر این مرخصی برای ادامه تحصیل باشد تامدت دو سال قابل افزایش خواهد بود.این مدت مرخصی از نظر بازنشستگی جزءسوابق خدمتی فرد محسوب نمی‌شود.مگر اینکه تحصیل در رشته‌های موردنیاز دستگاه اجرایی باشد ومنجر به اخذ مدرک تحصیلی بشود.