سبک یادگیری یک روش منحصر به فرد برای بیان کردن فرایند یادگیری است که راهبردهای مشهود برای حل مسئله ، تصمیم گیری و محدودیت‌هایی را شامل است که در موقعیت های یادگیری و واکنش به انتظارات دیگران با آن مواجه می شود. ( کلب وکلب ^[۱۵]، ۲۰۰۳ ص ۲۰۱)

وی سبک های یادگیری را به چهار دسته ی :

الف) سبک همگرا : افراد دارای این سبک اساساً بر شیوه های یادگیری مفهوم سازی انتزاعی و آزمایشگری فعال متکی هستند . این افراد در حل مسئله تصمیم گیری و کاربرد عمل ایده ها موفق ترند .

ب) سبک واگرا : افراد دارای این سبک به شیوه های یادگیری تجربه عینی . مشاهده تأملی تأکید می‌کنند نیرومندترین چهت گیری آن ها توانایی تخیل قوی و آگاهی از ارزش ها و معانی است . رویکرد آن ها برای درک موقعیت ها مشاهده کردن است .

ج) سبک جذب کننده : شیوه های یادگیری مسلط این سبک مفهوم سازی انتزاعی و مشاهده تأملی می‌باشد . نقطه قوت افراد این سبک استدلال استقرایی و توانایی خلق الگوهای نظری و جذب ‌مشاهده‌های ناهمخوان برای ایجاد تبیین های منسجم است .

د) سبک انطباق یابنده : افراد این سبک بر شیوه های یادگیری تجربه عینی و آزمایشگری فعال تأکید می‌کند و برای این افراد انجام کارها و اجرای برنامه ها در اولویت قرار دارد . افراد این سبک دیگر تجارب تازه و دست اول می‌شوند . (کلب ، ۱۹۸۱ ، به نقل از حسینی لرکانی و سیف ، ۱۳۸۰ ، ص ۱۶۴)

۱-۷تعریف عملیاتی مفاهیم

هوشمند سازی مدارس :

در بررسی حاضر هوشمند سازی مدارس از طریق بررسی سوابق مدارس در اداره آموزش و پرورش شهر تهران به دست آمده است .

سبک یادگیری :

در پژوهش حاضر یادگیری به وسیله یک پرسشنامه ۱۲ سوالی کلب ( ۲۰۰۵ ) که از آخرین نمونه بازنگری شده به دست آمده است .

این پرسشنامه چهار سبک یادگیری (همگرا : از ترکیب سوال ۳ و ۴ ، واگرا : از ترکیب سوال ۱ و ۲ ، جذب کننده : از ترکیب سوال ۲و ۳ ، انطباق دهنده : از ترکیب سوال ۱ و ۴ ) را این گونه اندازه گیری نموده است :

این پرسشنامه دارای ۱۲ آیتم می‌باشد و هر آیتم آن دارای ۴ پاسخ است و آزمودنی باید پاسخ های خود را بر حسب میزان شباهت خود در پیوستاری از ۱ تا ۴ نمره گذاری کند . ( ۱ کمترین شباهت و ۴ بیشترین شباهت ) نکته مهم این است که در یک سوال نباید امتیازی یکسان در آیتم در نظر گرفت . از اجرا سه نتیجه به دست می‌آید .

1. 1. حالت های یادگیری : که از جمع چهار بخش هر ۱۲ آیتم به دست می‌آید . ( تجربه عینی^[۱۶] ، مشاهده تاملی ^[۱۷]، مفهوم سازی انتزاعی^[۱۸] و آزمایشگری فعال ) می‌باشد .

1. 1. ترجیحات و شیوه یادگیری : از تفاضل دو به دوی این شیوه ها یعنی از تفاضل نمرات مفهوم سازی انتزاعی و تجربه عینی (AC-CE) و نیز از تفاضل نمرات آزمایشگری فعال و مشاهده تاملی (AE-RO) دو نمره به دست می‌آید.

1. سبک های یادگیری : در این حالت دو نمره به دست آمده را بر روی محور مختصات ( با در نظر گرفتن مثبت یا منفی بودن نمره به دست آمده ) و مقایسه با داده های هنجاری ، چهار شیوه یادگیری همگرا ، واگرا ، انطباق یابنده و جذب کننده که نشان دهنده سبک یادگیری غالب است ، مشخص می شود . ( کلب و کلب ، ۲۰۰۵ )

۱-۸ متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل : در پژوهش حاضر مدارس هوشمند به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شده است .

متغیر وابسته : در پژوهش حاضر سبک های یادگیری کلب به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است .

متغیر تعدیل کننده : در این پژوهش جنسیت به عنوان متغیر تعدیل کننده مد نظر قرارگرفته است .

فصل دوم

پیشینه مطالعاتی

۲-۱- زمینه

نظام آموزشی ما در حال تحولی عظیم و بنیادین است که این تحول با رشد سریع استفاده از فناوری‌های نوین در زندگی بشر همزمان شده است. هوشمندسازی مدارس اگرچه خود یک امر تحولی است و نیازی است که با تغییرات فناوری و تغییر شکل زندگی به تبع آن به نیازی ضروری و حتی فوری برای نظام آموزشی تبدیل شده است اما باید این نکته اساسی را در نظر گرفت برای ایجاد تحول بنیادین و مؤثر در نظام آموزشی، هوشمندسازی نظام آموزشی در سطح بالاتر و مدارس در سطح پایین‌تر لازم و ضروری است. با رعایت موارد ذکر شده که خوشبختانه بخش اعظمی از آن در برنامه های فعلی و آینده وزارت آموزش و پرورش دیده می‌شود می‌توان امیدوار بود که هوشمند سازی مدارس منجر به تحولی بنیادین در عرصه آموزش خواهد شد.

از سویی قرن ۲۱ به سمتی می‌رود که اکثر مشاغل به دانش و مهارت‌های کامپیوتر نیاز خواهند داشت. ورود ‌به این عرصه به نوع جدیدی از آموزش نیاز دارد که با آموزش سنتی همخوانی ندارد. فن‌آوری اطلاعات به عنوان محور تحول و توسعه در جهان منظور شده است و بروز تحولات گسترده در زمینه کامپیوتر و ارتباطات، تغییرات عمده‌ای را در عرصه‌های متفاوت حیات بشری به دنبال داشته است. دنیای ارتباطات و تولید اطلاعات به سرعت در حال تغییر بوده و اطلاعات و داده ها به سرعت و در زمانی غیرقابل تصور به اقصی نقاط جهان منتقل و در دسترس استفاده کنندگان قرار می‌گیرد، جامعه‌ای که در آن دانایی و میزان دسترسی و استفاده از دانش، دارای نقش محوری و تعیین کننده است.

آموزش رکن اصلی در توسعه پایدار هر کشور است و آموزش الکترونیکی، امروزه از جدیدترین ‌و مطمئن‌ترین روش‌ها در توسعه آموزش‌های فردی و سازمانی است و مهم‌ترین دغدغه نظام آموزش و پرورش یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه های فکری در جامعه اطلاعاتی و دانایی محور می‌باشد برای آنکه همه گروه‌های اجتماعی قادر باشند به طور مؤثر در چنین جامعه‌ای مشارکت داشته باشند باید یادگیری پیوسته، خلاقیت ونوآوری را یاد بگیرند. تحقق این امر مستلزم تعریف مجدد و نوینی از نقش ‌و کارکرد مدارس به عنوان اصلی‌ترین نهادهای آموزش در جامعه می‌باشد.

هنگامی که یک معلم، درس را برای یک گروه دانش آموزان ارائه می‌دهد، فرایند آموزش به روش چهره به چهره با تمام مزایای این روش اتفاق می‌افتد، اما به محض آنکه معلم می‌پرسد کسی اشکال یا سوالی ندارد، ابزارهای جدید آموزشی قابلیت خود را به نمایش می‌گذارند. از این پس، دانش آموز قوی‌تر، مبحث بعدی ‌و نکته‌ی جدید می‌خواهد و دانش آموز ضعیف‌تر هنوز در فهم آن چه تدریس شده، مشکل دارد. صرف وقت معلم برای یک گروه با این تنوع در دریافت، نقطه آغازین ضعف نظام آموزشی است پس از رفع اشکال دانش آموزان، نیاز به لوازم کمک آموزشی برای تعمیق در تفهیم ظهور می‌کند و پس از آن، تکرار مطالب برای تثبیت و یا تجربه منجر به پایداری مطالب در ذهن دانش آموزان ضروری می‌شود. به طور کلی، جهت‌گیری مدرسه هوشمند در مسیر تربیت دانش‌آموزانی است که به تدریج به دانشجو بدل شوند، یعنی به جای فراگیری دانش‌های مختلف روش فراگیری دانش‌ها را بیاموزند تا در مواجهه با علوم ومعلومات جدید، دچار ایستایی نشوند. بسیاری از تحقیقات، حوزه «آموختن به کمک رایانه»^[۱۹] یا «آموخت مبتنی بر رایانه»^[۲۰] و همچنین «نرم‌افزارهای آموزشی»^[۲۱] را در بر می‌گیرند. البته حوزه کاربرد فن‌آوری اطلاعات در آموزش، در حال تحولات سریع است. نرم‌افزارهای متعدد برای حوزه آموزش تولید شده است که اکثر آن‌ ها ‌بر اساس مفهوم «تمرین وتکرار» شکل گرفته‌اند. (بروگن^[۲۲]، ۲۰۰۰)