مدل فرایند کار کرد خانواده

این مدل نیز نهایتاًً از طرح طبقات خانوادگی مشتق می­ شود. همان‌ طور که توسط استین هاور^[۹۹] و همکارانش ( ۱۹۸۴) بیان شد این مدل کار کرد خانواده را در طول شش بعد بررسی می­ کند که همه جز یکی شبیه به طبقات مدل مک مستر است .آن ها عبارتند از ( نقل از پور قاسمی،۱۳۸۹).

1. انجام وظیفه که شبیه به حل مسئله مدل مک مستر است.۲- ایفای نقش ۳- ارتباط عاطفی ۴-آمیزش عاطفی

۵ –کنترل ۶ – ارزش­ها وهنجارها.

این کنش­ها در هر یک از دو طرح بالا به طرق مشابهی مورد نظر قرار می­ گیرند. در هر دو فرایند های

زیر باید وجود داشته باشد:

– شناسایی وظایفی که باید انجام گیرند.

– یکی کشف رویکردهای بدیل و انتخاب یکی.

– اقدام.

– ارزشیابی(باسنجش) نتایج و بر قراری سازگاری­های لازم.

مدل مک مستر مرحله­ ای اضافی نیز در فرایند حل مسئله دارد به معنی آگاه کردن هر کس که لازم است از وجود مشکل مطلع شود و راجع به آن نکاتی بداند.

دو مدل وظایف خانواده را به وظایف پایه تحولی و بحرانی تقسیم ‌می‌کنند وظایف پایه شامل اموری هستند مثل تأمین خوراک، پوشاک امنیت و مراقبت بهداشتی یعنی ضروریات به قادر در جامعه .وظایف تحولی وظایفی هستند که باید برای تضمین رشد به موازات باز شدن چرخه زندگی انجام پذیرند بنا بر این مراقبت لازم برای تضمین رشد سالم یک نوزاد کاملاً از آنچه برای یک نو جوان لازم است متفاوت ‌می‌باشد. خانواده­ای با کار کرد خوب نسبت به نیازهایش حساس است و سازگاری­های لازم را به موازات عبور در چرخه­ی زندگی خانوادگی بر قرار می­ کند .

وظایف بحرانی مهارت ­ها و بنه­ی خانواده ­ها را در تنگنا و گاهی اوقات فراتر از قرار می­ دهند ممکن است این وظایف شامل رویارویی با وقایع نامعمول و غیرمنتظر همچون مرگ عضوی از خانواده، بیماری شدید اعضای خانواده، از دست دادن شغل حادثه­ طبیعی از دست دادن خانه به واسطه­ آتش سوزی و…باشد.

مدل مک مستر نیز بین مشکلات ساز و برگی و عاطفی تمیز قائل می­ شود اولی شامل اموری مانند تأمین نا کافی خوراک پوشاک و سر پناه با تأمین ناکافی مخارج خانواده می­ شود، دومی متوجه احساسات است مثلاً ایجاد خصومت جدی یا عدم اطمینان بین اعضای خانواده ( نقل از پور قاسمی،۱۳۸۹).

نقش­ها

نقش­ها در قالب رفتارهای توصیه شده و تکراری موجود در مجموعه ­ای از فعالیت­های دو جانبه با سایر اعضای خانواده تعریف شده است ( استین هاور و همکاران، ۱۹۸۴) انجام وظیفه نیازمند این است که تخصیص نقش مناسبی وجود داشته باشد و اعضای خانواده فعالیت­های خواسته شده را بر اساس تخصیص نقش انجام دهند .نقش­ها باید تخصیص یابند توافق صورت گیرد و به عمل در آیند. همچنین باید با یکدیگر یک پارچه گردند برای این که یک وظیفه به نحو رضایت آمیزی انجام گیرد. باید نقش­ها همه آن چه که باید انجام شود در بر گیرند. در بسیاری از خانواده ­ها نقش­های بسیاری است که باید ایفا گردند اما به شیوه­ای رسمی تخصیص نمی­یابند بلکه بیشتر به صورت الگوهای عادتی برخی از اعضای خانوده در می­آیند. البته گاهی اوقات لازم است افراد خانواده متفق شوند و روی این که چه کسی به خرید برود خانه را تمیز کند چمن بزند گربه را غذا بدهد و هر آنچه باید انجام شود و نمی­ شود توافق حاصل کنند .نقش­ها عبارتند از:

1. سنتی^[۱۰۰]

۲٫ اختصاصی^[۱۰۱]

سنتی زمینه­ای مشابه کارکردهای ضروری خانواده را در بر ‌می‌گیرد که قبلاً ذکر شد. در حالی که نقش­های اختصاصی اغلب جلوه­ای از آسیب ­ناسی فرد و خانوده هستند مؤلفان این مدل نیز نقش سپر بلا را به عنوان یک نقش اختصاصی متذکر می­شوند.

ارتباط

ارتباط^[۱۰۲] بعدی از کار کرد خانواده است که هم مد نظر مدل­های مک مستر و فرایند و هم سایر مدل­هایی که به آن ها خواهیم پرداخت قرار دارد. مؤلفان مک مستر بیشتر ارتباط کلامی را مد نظر قرار می­ دهند. نه ‌به این خاطر اهمیت ارتباط غیر کلامی را نادیده می­ گیرند بلکه به خاطر مشکلات عملی سنجش و جمع‌ آوری داده ­ها در زمینه رفتارهای غیرکلامی. البته مدل فرایند، ارتباط غیرکلامی با آن چه را زمینه ( پنهان) می­داند مورد توجه قرار می­دهد که شامل) ارتباط مجازی^[۱۰۳] (ابراز شده از راه لحن صدا، حالت چهره، تماس یا عدم تماس بصری، اطوار و نوع لغاتی که به کار برده می­شوند می­گردد .

جنبه­ های انتقادی ارتباط چه کلامی و چه غیرکلامی وضوح، صراحت، و کفایت ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر، وجود و پذیرش کسانی که مخاطب قرار می­ گیرند است .ممکن است ارتباطات عاطفی ابراز احساسات وسیله­ای باشد. مربوط به فعالیت­های روزمره یا لازم زندگی روزانه، یا بیان که نه عاطفی نه وسیله­ای باشد. برای مثال بحث از موضوعات سیاسی یا نظرات مربوط به کارهای هنری .

ارتباطات روشن بر خلاف ارتباطات پوشیده عموماً مطلوب هستند حال آن که ارتباطات پوشیده که مبهم، فریبنده و سر در گم کننده هستند احتمال گیجی و تحریف شدن از سوی گیرنده را افزایش می­ دهند و به اضطراب می­انجامند. معمولاً بهتر است ارتباطات به طور مستقیم از فرستنده­ی پیام به گیرنده برسد تا این که از طریق شخص ناشی انجام گیرد .وقتی پیام به طور غیر مستقیم فرستاده شود ممکن است تحریف گردد یا نفر سوم در موقعیتی مشکل قرار گیرد و بین فرستنده و گیرنده در تعارض گیر کند ( نقل از پور قاسمی،۱۳۸۹) .

دخالت عاطفی

دخالت عاطفی به درجه وکیفیت علاقه و نگرانی اعضای خانواده نسبت به هم مربوط است ( استین هاور و همکاران)۱۹۸۴به طور ایده آل خانواده نیازهای هیجانی تمام اعضایش را بر آورده می­ کند تا به مرحله­ ای از رشد برسند .بعضی از این نیازها توسط افراد خارج از خانوده بر آورده می­ شود. این امر به طور فزاینده­ای در دوره­ طبیعی رشد و در مقطع نو جوانی روی می­دهد .

هم مدل مک مستر و هم مدل فرایند انواع دخالت عاطفی را متمایز ساخته­اند و به درجه آمیختگی اعضای خانواده با هم نظر دارند .انواع دخالت عاطفی زیر در هر دو طرح فهرست ‌شده‌اند .

الف) عدم دخالت ) یا فقدان دخالت در مدل مک مستر 🙁 اشاره ‌به این دارد که اعضای خانواده بیشتر مثل غریبه­ها در خانه­ای بزرگ زندگی ‌می‌کنند .آن ها غالباً تنها هستند و کامروا نیستند .

ب (علاقه ) یا دخالت 🙁 از احساسات کاملاً رخت بر می­بندد. در چنین خانواده­هایی به نظر می­رسد آمیختگی اعضای خانواده با یکدیگر از احساس وظیفه، نیازی در یک عضو برای کنترل عضو دیگر یا حس کنجکاوی نشأت ‌می‌گیرد .

ج)آمیختگی خود خواهانه : در این جا به منظور حفظ احساسات ارزشمند خویش با عضو دیگر همراه می­ شود نه به خاطر مراقبت یا نگرانی واقعی نسبت به وی.

د) دخالت دلسوزانه: این امر بر درک واقعی نیاز هایی که فرد با آن ها دست به گریبان است مبتنی است و به پاسخ هایی می‌ انجامد که این نیازها را بر آورده می­سازد.

ه) شبکه: این اصطلاح در مدل فرایند به کار رفته است. هر چند مدل مک مستر حاوی دو طبقه است که مفهوم و مشابهی را توصیف می­ کند )در آمیختگی بیش از حد (و ( در آمیختگی هم زیستی) مفهوم دوم تنها در روابط به شدت مختل دیده می­ شود.