۳-۸- روش تجزیه و تحلیل داده ها

بر اساس طرح تجربی پژوهش، نخست اجزای اصلی تشکیل دهنده صورت جریان وجوه نقد، مطابق با بیانیه شماره ۹۵(FASB)، برحسب « معادله جریان وجوه نقد » بیان می‌شوند، سپس اجزای اصلی تشکیل دهنده صورت جریان وجوه نقد، مطابق با بیانیه شماره دو استاندارد حسابداری مالی ایران ( شکل توسعه یافته معادله جریان وجوه نقد FASB )، دنبـال می شود. لازم به ذکر است که معادله جریان وجوه نقد، کاربرد رگرسیون های طرح تجربی پژوهش را آسان می‌سازد. به همین منظور، ابتدا معادله جریان وجوه نقد بر اساس (FASB) و سپس بر مبنای بیانیه شماره دو استاندارد حسابداری مالی ایران، به ترتیب تشریح می‌شوند.

الف) – معادله جریان وجوه نقد ( مطابق با بیانیه شماره ۹۵ ( FASB

معادله(۱) جریان وجوه نقد عملیاتی = تامین مالی خارجی– سود سهام+ سرمایه گذاری + تغییرات وجوه نقد نگهداری شده

سمت چپ معادله (۱) شامل چهار نوع استفاده از وجوه نقد است. وجوه نقدی که به طور عمده در اضافه کردن مانده وجوه نقد، فعالیت های سرمایه گذاری، پرداخت سود سهام (نقدی) وکاهش تامین مالی خارجی استفاده شده است. و در سمت راست معــادله (۱) جـــریان وجـوه نقد عمـلیاتی (ocf)نشان داده شده است، که به عنوان منبع وجوه نقد مورد توجه قرار می‌گیرد. در این طرح تحقیقاتی، وجوه نقد عملیاتی (ocf) به عنوان منبع وجوه نقد استفاده شده است، زیرا هدف تحقیق، محاسبه انواع تخصیص های شرکت برای وجوه نقد حاصل از تکانه های جریان وجوه نقد، جهت چهار نوع استفاده نشان داده شده در سمت چپ معادله (۱) است [۲۱].

در اولین بررسی سیستم معادلات، تخصیص همزمان چهار نوع استفاده از جریان وجوه نقد به شرح زیر نشان داده می شود.

معادله(۲)

معادله(۳)

معادله(۴)

معادله(۵)

تفسیری که معمولاً ضرایب جریان وجوه نقد عملیاتی دارد، ثبت کردن حساسیت های جریان وجوه نقد در استفاده از وجوه نقد است. حساسیت جریان وجوه نقد، برای تمام متغیرهای سمت چپ نمی توان صفر باشد. به عبارت دیگر مقدار ضرایب ocfیا همان بتاها برای تمام متغیرهای معادلات (۵-۲) صفر نمی باشد. نکته دیگر اینکه مقادیر تمام متغیر های وابسته معادلات (۵-۲) باید از معادله جریان وجوه نقد تبعیت کنند. زیرا تمام داده ها از صورت جریان وجوه نقد هستند [۲۲].

برای آزمون تاثیر تکانه های جریان وجوه نقد، این طرح تجربی شامل رگرسیون های چند متغیره زیر است.

معادله (۶) معادله(۷)

معادله (۸)

معادله ( ۹)

معادله (۱۰)

در اینجا متغیر(های) مستقل اصلی، منابع وجوه نقد عملیاتی و و است، و متغیر (های) وابسته مقادیر سمت چپ معادلات ۱۰- ۶ می‌باشد.

به معادله (۱۰) برای روایی (اعتبار) معادله جریان وجوه نقد نیازی نیست، اما موجب افزایش درک بهتر، نسبت به مخارج سرمایه ای (capex) تخصیص یافته طی دوره مورد پژوهش می شود.

در واقع ضرایب جریان وجوه نقد معادلات (۱۰-۶) بیان کننده این است، که چگونه با وجوه نقد ورودی اضافی این دوره ( ناشی از تکانه وجوه نقد عملیاتی ) برای یک استفاده خاص از جریان وجوه نقد یک و دو سال بعد برخورد می شود، برای مثال معادله (۷) بررسی می شود. ضریب _۲۲β معمولاً به عنوان تاثیر وجوه نقد در سال قبل بر روی سرمایه گذاری این دوره، تفسیر شده است. آن تفسیر می‌تواند این باشد، که اگر شرکت ها وجوه نقد اضافی در این سال داشته باشند، چگونه آن را بر روی سرمایه گذاری سال بعد مصرف می‌کنند. به طور مشابه ضریب _۲۳β به عنوان اینکه چگونه شرکت‌ها، اگر وجوه نقد اضافی در این سال داشته باشند در دو سال بعد بر روی سرمایه گذاری مصرف کنند.

ضرایب _۲jβ و _۳jβ و _۴jβ برای j=2یاj=3 خالص تاثیر وجوه نقد در دوره t-1یا t-2 بر روی سرمایه گذاری، پرداخت سود سهام و کاهش تامین مالی خـــارجی به ترتیب در دوره t ثبت می شود.

برای مثال اگر جریان نقدی ورودی در دوره t-1منتهی به افزایش بدهی تامین مالی خارجی برای مسیر های بالا در دوره tشود، پس ضریب۰ >₄₂β است.

سرانجام، توجه کردن به علامت منفی برای ضرایب _۱۲β و_۱۳ β در معادله وجوه نقد نگهداری شده (معادله۶) دلالت بر رفتار پس انداز نکردن و تخصیص زودگذر مانده وجوه نقد هستند. اگر وجوه نقد اضافی در t-1یا t-2باعث افزایش خـــالص در ترکیــب مصرف بر روی سرمایه گذاری، سود سهام و کاهش تامین مالی خارجی در دورهt شود، شرکت نباید پس انداز نماید، زیرا وجوه نقد نگهداری شده را باید برای تخصیص های ذکر شده مصرف نماید [۲۲].

علاوه بر این تحقیق، تامین مالی خارجی را به تامین مالی بدهی ‌( تامین مالی از طریق استقراض ) و تامین مالی حقوق صاحبـان سهام ( تامیـن مالی از طریق افزایش سهام سرمایه مالکانه ) تقسیم ‌کرده‌است ، که معادلات آن ها به ترتیب عبارتند از:

ب)- معادله جریان وجه نقد( مطابق با بیانیه شماره ۹۵ استاندارد حسابداری ایران )

معادله (۱۱)

+ تامین مالی از منابع خارجی – سودسهام + سرمایه گذاری + تغییرات وجوه نقد نگهداری شده

جریان وجوه نقدعملیاتی= مالیات بر درآمد + بازده سرمایه گذاریها و سود پرداختی بابت تامین مالی

همان‌ طور که ملاحظه می شود، معادله (۱۱) در واقع شکل توسعه یافته معادله (۱) جریان وجوه نقد بیانیه شماره ۹۵ (FASB)می‌باشد، که دلیل آن سه بخشی بودن صورت جریان وجوه نقد، طبق استانـدارد FASB و پنچ بخشی بودن صورت جریان وجوه نقد، مطابق با استاندارد حسابداری ایران است. در این راستا، چهار مدل رگرسیون از معادله جریان وجوه نقد (معادله۹- ۶) به انضمام مدل رگرسیون مخارج سرمایه ای (معادله۱۰) ایران، مشابه مدل های رگرسیون معادله جریان وجوه نقد(FASB) می‌باشد. دو مدل باقیمانده نیز به شرح زیر ( معادلات ۱۲و۱۳ ) طراحی شده است.

معادله (۱۲)

معادله (۱۳)

به کمک هر یک از مدل های رگرسیون (۱۳- ۶) و بر مبنای پنج بخشی بودن صورت جریان وجوه نقد بر اساس استاندارد ایران و مطابق با سه بخشی بودن صورت جریان وجوه نقد (FASB) می توان تاثیر تکانه های جریان وجوه نقد بر روی ساختار سرمایه و دارایی را مورد آزمون قرار داد.

به منظور آزمون فرضیه های تحقیق مراحل زیر اجرا خواهد گردید.

1. 1. تکانه های جریان وجه نقد ( تغییرات در وجه نقد عملیاتی ) به عنوان متغیر ( های) مستقل (ocf_t-2 ,ocf _t-1,ocf_t) و وجوه نگهداری شده، سرمایه گذاری، سود سهام، تأمین مالی خارجی، بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تامین مالی ومالیات بر درآمد به عنوان متغییر(های) وابسته در فاصله زمانی ( ۱۳۸۶ – ۱۳۸۴) در نظر گرفته شده است.

1. مشخص نمودن تأثیر تکانه های جریان وجوه نقد بر ساختار دارایی و سرمایه با توجه به ضریب β محاسبه شده در معادله رگرسیون چند متغییره در دوره های کوتاه مدت و بلند مدت بر حسب نمونه کلی و نمونه های جزیی در شرایط محدودیت مالی و عدم محدودیت مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره های زمانی ۱۳۸۴ – ۱۳۸۶ و استخراج نتایج آزمون تجربی داده ها، و ارائه یافته ها در قالب جداولی که شرح آن بعداً به دنبال خواهد آمد.

۳-۹- آماره های آزمون فرضیه‌ها