اهم یافته های این تحقیق :

الف – استفاده کنندگان اطلاعات مالی از ارتباط گزارشگری اجزای تشکیل دهنده سود بر ارزیابی کیفیت سود خالص آگاه هستند .

ب – عوامل سیاسی و اقتصادی جامعه بر گزارشگری اجزای تشکیل دهده سود و در نتیجه با ارزیابی کیفیت سود مرتبط می‌باشند .

ج – گزارشگری اطلاعات مربوط به اجزای سود ناخالص و هزینه های عمومی یا اداری و اطلاعات مربوط به هزینه استهلاک ، هزینه استقراض و مالیات و تغییرات غیر متعارف هزینه های اختیاری و دارایی‌های جاری ، ثابت و نامشهود ، بدهی‌های جاری ، غیر جاری و حقوق صاحبان سهام و اقلام غیر مترقبه با ارزیابی کیفیت سود مرتبط می‌باشند .

آقای علی صابری در سال ۱۳۸۰ به بررسی عوامل مرتبط با کیفیت سود در جامعه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای اخذ درجه کارشناسی ارشد حسابداری از دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی پرداخت . فرضیه های پژوهش وی به بررسی ارتباط بین قسمتهای مختلف شرکت (مانند : نسبت جاری ، نسبت سودآوری ، نسبت گردش داراییها ، رشد دارایی‌های ثابت ، اندازه شرکت ، دوره نگهداشت موجودیها ، نسبت رشد مجموع داراییها و …) و نظری به (P/E) پرداخته است . جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طول دوره سال‌های ۷۳ الی ۷۸ می‌باشد . در این تحقیق بعد از تعیین همبستگی بین متغیرهای مستقل یا متغیرهای وابسته از مدل رگرسیون جهت بررسی تأثیر هر یک از متغیرهای مستقل استفاده شده است . نتایج بررسی های وی نشان داد که نسبت سودآوری ، اندازه شرکت و نسبت گردش داراییها بر میزان کیفیت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله مرثر بوده است و بین سایر متغیرهای مستقل و کیفیت سود ارتباطی شناسایی نشد (ناصرزاده ،سید یاسر۱۳۸۷).

در سال ۱۳۸۳ آقای امین ناظمی دانشجوی دوره کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز به بررسی رابطه بین کیفیت سود و بازده سهام با تأکید بر نقش ارقام تعهدی در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است . ایشان در تحقیق خود ارتباط بین میانگین بازده عادی ، میانگین بازده غیرعادی شرکت‌های طبقه بندی شده بر اساس ارقام تعهدی را بررسی ‌کرده‌است . روش آماری تحقیق وی آمار توصیفی می‌باشد که محقق ابتدا میانگین ، میانه و انحراف معیار متغیرهای تحقیق را محاسبه نموده و سپس میانگین بازده عادی و غیر عادی سهام شرکت‌ها برای سال‌های ۱۳۷۷-۱۳۸۲ که بر اساس حجم اقلام تعهدی به ۵ گروه طبقه بندی شده محاسبه نموده است . سپس معناداری بین میانگین بازده عادی یا غیر عادی سهام که به ترتیب حجم اقلام تعهدی مرتب شده اند با بهره گرفتن از آزمون T بررسی شده است . نتایج این تحقیق نشان دهنده این است که نمی توان پذیرفت که بازده شرکت‌های با مقدار کم و زیاد اقلام تعهدی تحت تأثیر قرار می‌گیرد . به عبارت دیگر فرض تساوی میانگین بازده پذیرفته می شود . این موضوع می‌تواند نشانه ای از عدم عکس العمل بازار نسبت به میزان اقلام تعهدی توسط شرکت‌ها باشد .

خلاصه و جمع بندی

محققین ، تحلیل گران و سرمایه گذاران به دلیل اهمیت سود به عنوان یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین کننده ارزش بنگاه های اقتصادی ناگزیر به ارزیابی سود گزارش شده توسط بنگاه های اقتصادی می‌باشد . برای ارزیابی این سود از مفهومی به نام کیفیت سود استفاده می شود . تعریف واحدی از کیفیت سود وجود ندارد ، تعریف عامی که مورد قبول اکثر تحلیل گران مالی نیز واقع گردیده بدین قرار است که آن ها کیفیت سود را به عنوان سود عادی مستمر ، تکرار پذیر و ایجاد کننده جریان نقدی حاصل از عملیات می دانند . آن ها معتقدند که کیفیت سود رقمی بین سود خالص گزارش شده و جریان نقدی حاصل از عملیات منهای اقلام غیر تکراری می‌باشد . تاکنون ، متخصصان مالی نتوانسته اند به یک محاسبه مستقل از سود که از آن ها کیفیت لازم را دارا باشد دست یابند . در این حالات ، متخصصان مالی با انجام تعدیلات مناسب ، می‌توانند به یک دامنه ای که به شکل صحیح تر نشانگر کیفیت نسبت به سود خالص گزارش شده باشد ، دست یابند . ‌بنابرین‏ مفهوم کیفیت سود ، یک امر تعریف شده ثابت نیست که بتوان به آن دست یافت ، بلکه مفهومی است نسبی که به ارتباط آن با دیدگاه ها و نگرشهای فکری بستگی دارد .

به طور کلی این فصل شامل ۲ بخش مبانی نظری و پیشینه تحقیق می‌باشد . در بخش مبانی نظری مفاهیم مختلف کیفیت سود از دیدگاه سودمندی تصمیم بر اساس چهارچوب نظری FASB و از دیدگاه بیان صادقانه سود هیکس مورد بحث قرار گرفت . مفاهیم کیفیت سود مورد بحث عبارت بودند از : ثبات ، توانایی پیش‌بینی ، مفهوم سری زمانی سود ، روابط بین وجوه نقد ، اقلام تعهدی و سود ویژگی‌های کیفی مربوط بودن ، قابلیت اتکا و قابلیت مقایسه و تأثیرگذاری در تصمیم . در بخش پیشینه تحقیق نیز یافته های تحقیقات انجام شده ‌در مورد کیفیت سود آورده شده است . در فصل سوم روش انجام تحقیق بحث می شود . فرضیه های تحقیق و مبانی اندازه گیری متغیرها تشریح و سپس جامعه و نمونه آماری ، منابع اطلاعات و روش های آماری مورد استفاده در تجزیه و تحلیل بیان می شود .

۲-۳-۲)پیشینه مرتبط با چرخه ی عمر:

۲-۳-۲-۱) پیشینه تحقیقات خارجی مرتبط با چرخه عمر شرکت

اوو و پنمن(۱۹۸۹) تأثیر چرخه عمر شرکت بر محتوای اطلاعاتی نسبت های مالی در پیش‌بینی بازده سهام را مورد بررسی قرار دادند. معیار تفکیک نمونه آماری متغیر های رشد فروش و نرخ رشد پایدار^[۴۵] بوده که پس از محاسبه بر مبنای میانگین و انحراف معیار هر صنعت به متغیرهای استاندارد تبدیل شده که با مقایسه آن ها در دامنه معین در سطح زیر منحنی توزیع نرمال به مراحل تولد، رشد، بلوغ و افول تفکیک شدند. نتایج حاکی از آن بود که در سطح خطای ۵% :

۱٫ در مرحله تولد رابطه معناداری بین تغییرات بازده سهام و نسبت های مالی وجود ندارد.

۲٫ در مراحل رشد و بلوغ رابطه معناداری بین تغییرات بازده سهام و نسبت های مالی بر گرفته از صورت وضعیت مالی و ترازنامه وجود دارد. لذا این رابطه در خصوص نسبت های مالی بر گرفته از صورت گردش وجه نقد معنا دار نمی باشد.

۳٫ در مرحله افول رابطه معناداری بین تغییرات بازده سهام و نسبت های مالی بر گرفته از تمامی صورت های مالی وجود دارد.

اول : دعوت آن ها به اطاعت پرودگار

دوم : آموختن فرایض وواجبات دینی به آنان

سوم : نهی وبازداشتن آنان اززشتیها وقبایح

چهارم: تشویق به واداشتن ایشان به کارهای خوب

سپس می افزاید:آیه دلالت می‌کند که امر به معروف ونه از منکر نسبت به نزدیکان، مثل همسر و خدمتکاران و پدر و مادر و فرزندان و سایر بستگان ‌بر انسان واجب است و اینان در این مسأله مقدم بر دیگرانند.

مجموعه این توصیه ها تکلیف یک مسلمان را درباره « تربیت مکتبی» خانواده و فضا سازی برای رشد باورهای دینی‌ و بهره‌گیری ازشیوه های جاذبه دارومشوق و خوشبین‌کننده در دعوت به اموردینی و پرهیز از آنچه مایه گریز، نفرت وبدبینی است ، روشن می‌سازد. ( محدثی ،۱۳۸۹: ۹۱)

شایسته است که والدین درتربیت دینی فرزندان خود ازاستمداد جویی ازعوامل غیبی دعا ونیایش، توسل، ذکرو مناجات به درگاه قاضی الحاجات غافل نشوند چه بسا یک دعای پدرومادرازسرسوزدرحق فرزند سرنوشت او را دگرگون سازد زیرا دعای آنان درحق فرزندان ازدعاهایی است که زود مستجاب می‌شود. از اینرو اگر می بینیم برخی در زمره صالحان و فرزانگان قرارگرفته اند با تأثیر از دعاهای پدر و مادر بدین مقام رسیده اند. معصومین (ع) عملاً این درس رابه ما آموخته اند وبرای سرنوشت آینده فرزندانشان ‌از خدا کمک خواستند وبه نیایش می پرداختند.

مشاهده آداب دینی وعبادتهای مذهبی به ویژه نمازوالدین به طور منظم درهرشبانه روزکه به طورجدی بجا می آورند درذهن وروان کودک نقش می بندد ‌و نوعی انس روحی نسبت ‌به این اعمال وآداب دراو پدید می آورد با توجه به حس تقلید درکودک معمولاً مشاهده می شود که کودک ازحرکات والدین درحال نمازتقلید می‌کند وبرخی کلمات واذکاررا به طور شکسته وبسته تکرارمی کند این حرکات به تدریج کاملترمی شود و کودک گاهی درکنارپدرومادربه نمازمی ایستد، ‌اگر این حرکات کودک با نوازش وتشویق والدین همراه شود بررغبت او افزوده شده خاطره شیرینی ازآنها درذهن وروانش باقی می ماند همین تأثیرات روحی و خاطرات شیرین درآینده کودک وجهت گیری‌های بعدی او بسیار مؤثر است و در واقع نخستین سنگ بنای تربیت دینی و الهی کودک در این سالها گذاشته می شود.این فرصت از نظر ایجاد آمادگی روحی برای شکوفایی ایمان در نهاد کودک بسیار مغتنم و با ارزش است و والدینی که برای پرورش دینی کودکان خود اهمیت قائلند هرگزاین فرصت را از دست نمی‌دهند.

خانواده هایی که ‌از فرصت دوران کودکی برای آموزش مسائل دینی وایجاداتش وعادت درانجام تکالیف دینی بهره نمی گیرند، دردوران بلوغ ونوجوانی با مشکلات جدی روبه رومی شوند زیرا کسی که انجام تکالیف دینی را تا مرحله نوجوانی یا جوانی ‌و بزرگسالی به تأخیرانداخته است هرچند معتقد به موازین دینی باشد به علت نبود ممارست عملی وآمادگی روحی معمولاً نمی تواند به آسانی به احکام دینی عمل کند. ایجاد فضای معنوی ودینی درمحیط خانه، اگرفضای خانه با ارزش‌های معنوی آمیخته باشد وپدرومادرخود ارزش‌های الهی ‌و تکالیف دین را درزندگی خویش جدی بگیرند وفضای خانه با تلاوت قران وذکرومناجات نورانی کنند کودکان به طور مستقیم وبه صورت مشاهده ای از این جو معنوی ‌متاثر می شوند ‌و علایق دینی درآنها به طورطبیعی پرورش می‌یابد.

شرکت دادن کودکان در مجالس وومراسم دینی همراه بردن کودکان به مسجد هرچند درنمازجماعت شرکت نکنندیا مراسم عزاداری درماه محرم ویامناسبتهای مذهبی دیگرازقبیل شرکت در نماز عیدفطر و جشن‌های مذهبی برای پرورش عواطف دینی آنان بسیارمفید است هرچند باید دقت کرد که اینگونه برنامه ها فراتر از طاقت و حوصله آن ها نباشد وآنان را خسته نکند. ‌به این نکته باید توجه داشت که احساس مذهبی ، از عمیق ترین احساسها وگرایشهای فطری درانسان است که اگرزمینه برای شکوفایی آن فراهم باشد به سرعت رشد می‌کند.

گوش دادن به آیات قرآنی که با صوت وآهنگ زیبایی خوانده شود. حفظ سوره های کوتاه قرآن با توجه به قدرت حافظه فرزند. حفظ وفراگیری اشعاری که به طرز زیبا ولطیف مضامین دینی را در بر می‌گیرد.( یوسفیان ،۱۳۸۶: ۴۶-۴۵)

تأثیر غذا بر رفتار و تربیت دینی واخلاقی انسان جای انکارنیست ازاینرو دین اسلام برای جلوگیری از پیامدهای ناگوار آن درباره تغذیه به مادران وفرزندان توصیه های فراوانی دارد که اگربه خوبی اجرا شود، از بروز بسیاری از مشکلات تربیتی پیشگیری خواهد شد.

امروز بسیاری ازناهنجاریهای فردی واجتماعی براثرغذاهایی است که به گونه ای ازراه حرام به دست آمده است ودرخانواده ها به مصرف می‌رسد . کودکانی که با غذای حرام تغذیه می‌شوند ‌و دوره حساس کودکی را به همین صورت سپری می‌کنند فطرت دینی خود را از دست می‌دهند. رسول خدا (ص) درباره زنان باردار می فرماید: به زنان باردار در آخرین ماه های حاملگی خرما بخورانید تا فرزندانشان بردبارومتقی شوند.

طبق این روایت خوردن خرما در دوره بارداری تـوسـط مادر به تـربیـت دیـنی کودک کمک می‌کند و او را متدین و با تقوا بارمی آورد. نخستین غذایی که کودک پس ‌از تولد ازآن تغذیه می‌کند شیر مادر است . شیرمادر از جنبه‌های گوناگون برکودک تأثیرمی گذارد وآنچه مهم است تأثیرات روحی آن است . درباره تغذیه از شیر مادر و چگونگی آن دستوراتی ازامامان معصوم (ع) رسیده است که قابل توجه است :

امام علی (ع) می فرمایند: «درانتخاب دایه چنان تلاش ودقت کنید که ‌در ازدواج دقت می نمایید زیرا شیر طبیعت کودک را دگرگون می‌سازد».

شخصیت‌های بزرگ دینی واسلامی ‌در آغوش پدران ومادران مؤمن ومتدین پرورش یافته اند. درباره شیخ انصاری نقل کرده‌اند، مادرش هیچ گاه بدون طهارت به ایشان شیرنداده است . مرحوم شیخ انصاری بر اثر این مراقبتها و تربیت درست خانوادگی به مقامی رسید که جهان اسلام و حوزه های علمیه شیعه تاکنون مدیون خدمات علمی وفرهنگی اویند.( همان )

درتربیت دینی فرزندان پاسخ به دوسئوال درباره والدین کمال اهمیت را دارا است :

نخست آنکه ، آیا والدین خود مذهبی هستند یا نه ؟ درصورت مثبت بودن پاسخ باید دید آیا آنان عامل به مذهب هستند یا نه ؟ والدین مذهبی و عامل بدان باید بکوشند که راه و روش تربیت را درباره کودک به نحوصحیح اعمال دارند. مثلاً آنان درضمن ارتباط دادن کودک به خدا سعی دارند در رحمت نامحدود خدا با اوسخن گویند ومهروعلاقه پروردگاررا بگویند نه ازخشمش ‌از لطف اوسخن گویند نه ازا نتقامش .ازراه واداشتن او به مشاهده وسیردرآفاق وانفس ودیدن طبیعت به او نشان دهند که همه چیزرا خدا آفریده ودارای قدرت بی نهایت و علم بی نهایت است ‌و ازطریق محسوسات محیط او را با آفریدگار آشنا نمایند. ( قائمی،۱۳۶۳: ۱۳۳)

دارابی و خوش‌خلق (۱۳۹۰) در تحقیقی رابطه بین سود حسابداری و سود حسابرسی شده پایان دوره و میان‌دوره با قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار اوراق بهادار تهران در بین سال‌های ۱۳۸۱ الی ۳۱/۴/۱۳۸۷ موردبررسی قراردادند. اهداف تحقیق آن‌ ها بررسی رابطه سود حسابداری و سود حسابرسی سالیانه بر قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و ارزیابی تأثیر سود حسابداری تحقق‌یافته و سود حسابرسی شده میان‌دوره بر قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار بود. تعداد ۳۱ شرکت با توجه به اطلاعات موجود به عنوان نمونه انتخاب شدند. این تحقیق ازنظر ماهیت موضوع کاربردی و از نوع تحقیقات توصیفی محسوب می‌شد و با ابزار سنجش همبستگی به تشریح رابطه میان متغیرهای سود حسابداری و سود حسابرسی شده پایان دوره و میان‌دوره (متغیرهای مستقل) و قیمت سهام (متغیر وابسته) با بهره گرفتن از آزمون ضریب همبستگی پیرسان می‌پرداخت. نتایج تحقیق نشان داد سود حسابرسی شده پایان دوره ازنظر سرمایه‌گذاران در بازار از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین سود حسابرسی شده پایان دوره از سود تحقق‌یافته اعلامی میان‌دوره‌ای شرکت‌ها در بین سال‌های موردمطالعه بیشتر موردتوجه سرمایه‌گذاران بوده است.

شجاع (۱۳۹۱) در تحقیقی به بررسی مقایسه‌ای بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات قیمت سهام در شرکت‌های مواد غذایی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. مسئله اصلی تحقیق این بود که مشخص شود آیا تغییرات سود تقسیمی سهام در قیمت سهام خریداری‌شده تأثیری دارد یا خیر. روش آماری این تحقیق رگرسیون خطی به همراه ضریب تعیین بود و از نرم‌افزار SPSS برای آزمون فرضیه تحقیق استفاده شد. نتیجه حاصل از آزمون فرضیه تحقیق نشان داد که بین تغییرات سود تقسیمی و تغییرات قیمت سهام در شرکت‌های مواد غذایی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط معناداری وجود ندارد.

پیری و همکاران(۱۳۹۱): این مقاله تحقیقی علمی و کاربردی ‌در مورد اثر و ارتباط بین متغیرهای حسابداری (سود هر سهم، سود نقدی هر سهم، ارزش دفتری هر سهم و وجه نقد حاصل از عملیات) و نماگرهای ساختاری (تغییرات ارزش بازار هر سهم، بازده هر سهم، اندازه شرکت و حجم معاملات) در بورس اوراق بهادار تهران است. جهت بررسی و تأیید رابطه بین متغیرهای حسابداری و نماگرهای ساختاری، یک فرضیه اصلی و چهار فرضیه فرعی مطرح شد، که هر یک از فرضیه‌های فرعی نیز دربرگیرنده چهار فرضیه دیگر است. هدف از تکثر فرضیه‌ها بررسی دقیق‌تر و اجمالی، تأثیرپذیری نماگرهای ساختاری از متغیرهای حسابداری است.برای آزمون فرضیه‌ها از تحلیل همبستگی در قالب مدل‌های یک و چند متغیره استفاده شد.نتایج بیانگر تأیید تأثیر متغیرهای حسابداری بر نماگرهای ساختاری است . این رابطه بین متغیرهای سود هر سهم و سود تقسیمی هر سهم با تغییرات قیمت سهام و بازده هر سهم بیشتر مشاهده شد.

حنیفی و همکاران (۱۳۹۲): پیش‌بینی قیمت سهام و استراتژی مناسب برای معامله سهام، موضوع بسیاری از تحقیقات است. ازجمله مباحث موردتوجه در این حوزه، تحلیل بنیادی می‌باشند. این پژوهش توان توضیح دهندگی برخی متغیرهای بنیادی را موردبررسی قرارداد. دوره موردبررسی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ بود که درمجموع ۵۱ شرکت پذیرفته‌شده در بورس انتخاب شدند. کلیه داده ها به صورت فصلی و سالانه موردبررسی قرار گرفتند و از رابطه (panel data) متدولوژی داده های ترکیبی بین متغیرها ارزیابی و آزمون شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای بنیادی در این پژوهش که عبارت‌اند از سود هر سهم، سود پیش‌بینی شده هر سهم، بازده حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری که به‌جز بازده حقوق صاحبان سهام در داده های فصلی کلیه متغیرها با قیمت سهم رابطه مثبت معنی‌داری دارند و کلیه متغیرها قدرت توضیح دهندگی بالای ۹۰ درصد برای قیمت سهم دارند. همچنین مشاهده شد مدل رگرسیونی حاصل از متغیرهای بنیادی به صورت سالانه قدرت توضیح دهندگی بالاتری نسبت به داده های فصلی دارند که نشان‌دهنده نگاه بلندمدت تحلیل بنیادی می‌باشد.

بصیری و خان محمدی (۱۳۹۲) در تحقیقی به بررسی تأثیر رشد پایدار سود بر واکنش قیمت سهام به ویژگی‌های پیش‌بینی سود هر سهم در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نمونه آماری این تحقیق شامل ۱۰۴ شرکت از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار اوراق بهادار تهران بود که داده های آن‌ ها در طول سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ گردآوری و تجزیه‌و تحلیل شد. نتایج تحلیل آماری نشان داد که واکنش بازار سرمایه به اخبار بد پیش‌بینی و افق پیش‌بینی سود هر سهم در شرکت‌های با رشد پایدار سود، متفاوت از سایر شرکت‌هاست. این در حالی است که واکنش بازار سرمایه به اخبار خوب و دقت پیش‌بینی سود هر سهم تحت تأثیر رشد پایدار سود نبوده است. در این رابطه به نظر می‌رسد که واکنش سرمایه‌گذاران به اخبار بد، متأثر از نگرش آنان در خصوص اعتبار و اهمیت این اخبار است.

مهرانی و مهرعلی(۱۳۹۲) در تحقیقی تأثیر P/E, EPS و DPS بر شاخص قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در شرایط تحریم را در بازه زمانی سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۹ را بررسی کردند. یکی از دغدغه‌های بزرگ و مهم هر جامعه‌ای بهره‌وری سرمایه می‌باشد. این تحقیق بررسی و بیان می‌کند که اهمیت شاخص قیمت سهام در چه حدی می‌باشد و عواملی مانند سود هر سهم و نسبت قیمت بر سود و سود تقسیمی تا چه میزان می‌توانند روی شاخص قیمت سهام تأثیرگذار باشند. چون در اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار اولین و مهم‌ترین عاملی که فراروی سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد شاخص قیمت سهام می‌باشد ازاین‌رو آگاهی از عوامل مانند P/E، EPS و DPS حائز اهمیت است. ‌بنابرین‏ با توجه به پیشینه تحقیق مربوط به شاخص قیمت سهام و سه عاملی که شامل سود هر سهم، نسبت قیمت بر سود و سود تقسیمی است را مورد آزمون همبستگی و رگرسیون قرارگرفته و با توجه به نتایج به دست‌آمده از آزمون‌های مربوطه سه متغیر سود هر سهم، سود تقسیمی و نسبت قیمت بر سود با شاخص قیمت معنی‌دار بوده و ۷/۹۸ درصد از کل تغییرات شاخص کل را تبیین می‌کند.

به همین ترتیب، اگر چه خودکار آمدی، امید و تاب آوری تمایل دارند که فعال باشند اما تاب آوری بیشتر به عنوان یک حالت واکنشی برای ‌پاسخ‌گویی‌ به موانع بیان می شود. ولی با این وجود اشتراکات بین خودکارآمدی، امید، خوش بینی با تاب آوری وجود دارد. خودکارآمدی و تاب آوری دارای جزئی هستند که باعث می شود پایداری فرد را در رویارویی با موانع افزایش دهد. یعنی فرد خودکارآمد و تاب آور هنگام مواجه با موانع به تلاش خود ادامه می‌دهد (آوی، لوتانز و یوسف، ۲۰۱۰؛ ۴۳۳).

امید و تاب آوری هم در برخی جهات با هم نقطه اشتراکی دارند. تاب آوری متشکل از فرآیندهای انطباقی است برای اینکه مکانیزم هایی را توسط افراد تاب آوری توسعه بدهد تا به طور مؤثر دارایی هایشان (مثل شناخت ها، مهارت ها و ویژگی های مثبت) را بکارگیرند و عوامل خطر را (مثل نقاط ضعف، ناکارایی ها و عوامل منفی دیگر که تأثیر بالقوه در گسترش موانع دارند) کاهش .

تاب آوری هنگامی نمود پیدا می‌کند که فرد در برابر عوامل خطر به وجود آمده از سرمایه های خود استفاده کند و بتواند موانع را پشت سر بگذارد و به حالت اولیه خود بازگردد.

تفاوت های اجزای سرمایه روانشناختی:

جدول ۳-۲ ویژگی های مؤلفه‌ های رفتار سازمانی مثبت گر

ویژگی ها و نتایج
جهت حرکت
مؤلفه‌ ها

آمادگی برای چالش ها و افزایش اشتیاق در جهت بیشتر کردن تلاش برای دست یابی به اهداف ( شاید به دلیل نتایجی که از کار انتظار می رود.)

تمرکز از حال به آینده

اعتماد به نفس/ خودکارآمدی

ایجاد اراده جهت رسیدن به اهداف ( با کمک انگیزش) و هدایت به سمت برنامه ریزی استراتژیک و عکس العمل برای رسیدن به اهداف.

تمرکز بر آینده

امید

تمایز بین تاثیرات منفی و ناخواسته و انتظارات آینده، و افزایش تاثیرات مثبت و اتفاقات خواسته.

تمرکز بر آینده

خوش بینی

بازیابی از اتفاقات نامطلوب و استرس زا گذشته و حال.

تمرکز از گذشته به حال

تاب آوری

(لیام اف پیج و رس دانهو، ۲۰۰۴)

۱۱-۳-۲٫ منشا پیدایش سرمایه روانشناختی؛ رویکرد آسیب شناسی روانی در رفتار سازمانی

رویکرد سنتی به رفتار سازمانی بیشتر گرایش به آسیب شناسی روانی داشت که این خود زمینه ای برای ظهور پدیده‌های منفی می شد چون تمام توجهات روی رفتارهای بدکاری بود و به گفته کامرون علت آن ابزارهای اندازه گیری ناکارآمد می بود. او تمایل داشت تا چارچوب مثبتی را با علوم روز و مدرن درآمیزد تا تأثیری که متغیرهای منفی روی سازمان ها دارند را بیشتر آشکار کند (لوتانز و همکاران، ۲۰۰۷؛۱۲)

اخیراًً گرایش به سمت چارچوب پژوهشی مثبت شناسایی شده است و واضح است که این گرایشات با رشته‌های گسترده ی روانشناسی مرتبط است. همان‌ طور که بیان شد یکی از این گرایشات روانشناسی مثبت است که موضوع آن محیط کاری جدید و مثبت بود. آن بیشتر روی ساختن نقاط مثبت تمرکز داشت تا اینکه بر سوء عملکرد رفتاری و آسیب شناسی روانی متمرکز باشد (سلیگمن و میهالی، ۲۰۰۰؛۹).

۱۲-۳-۲٫ ارزش سرمایه روانشناختی برای سازمان ها

تحقیقات زیادی از تمایل پژوهش ها به مثبت گرایی حمایت می‌کنند و بیان می‌کنند که روانشناسان دانش کمی در خصوص تجربیات ذهنی ارزشمند که موجب پیامدهای مطلوب و سلامت روانشناختی و تمرکز بسیار بر حالات اثربخش، به ویژه لذت، امید، علاقه و عشق می شود، دارند. رایت اشاره می‌کند که، تأکید روی جنبه‌های منفی سرشت انسان ها دلیلی است بر اینکه چرا بیشتر تحقیقات کاربردی روانشناسی ارتباط کمی با پژوهش های سازمانی دارد (رایت و کوئیک^[۹۳]، ۲۰۰۹؛ ۱۵۳).

ارزش روانشناسی مثبت در سازمان ها و دانش سازمانی در کار لوتانز بیشتر مشهود می شود. با بنای طرح شده توسط سلیگمن، لوتانز تئوری رفتار سازمانی مثبت را مطرح کرد که فراتر از سبک های رایج خود یاری اشاعه یافته برای مدیران عملیاتی حرکت می کرد و به طور نظری راه حل های واقعی برای مشکلات جهان واقعی ارائه می‌داد. ‌بنابرین‏ رفتار سازمانی مثبت به عنوان مطالعه و کاربرد نقاط قوت منابع انسانی با گرایشات مثبت و ظرفیت های روانشناختی که توسعه پذیر و قابل اندازه گیری باشند و به طور اثربخش برای بهبود عملکرد، مدیریت شوند تعریف شد (لوتانز، ۲۰۰۲؛۶۹۷). ماهیت سنجش پذیری و قابل مدیریت این ظرفیت ها برای توسعه تحقیقات مرتبط بسیار مهم است. بواسطه تمرکز روی این عوامل که می‌توانست بدین گونه تحت تأثیر واقع شوند، رفتار سازمانی مثبت یک فرمان آشکاری برای توسعه ابزارهایی که به طور مستقیم نیازهای شاغلین را پاسخ می‌داد، ارائه می‌دهد.

شاید چارچوب تحقیقاتی مثبت و رفتار سازمانی مثبت در این حقیقت نهفته است که این رویکرد ماهیتاً مولد است. این رویکرد از دنبال کردن ریشه‌های رفتارهای بد کاری اجتناب می‌کند و به ریشه رفتارهای برتر کاری نظر دارد و به دنبال ایجاد نقاط قوت متمایز به ‌عنوان یک دارایی پایدار است. تئوری وسعت- ساخت فریدریکسون این موضوع را بهتر بیان می‌کند. این تئوری اظهار می‌دارد که، تجربیات مثبت افراد، ظرفیت آن ها را برای انجام فعالیت های مؤثر توسعه می بخشد و منابع شخصی شان را می‌سازند. تئوری وسعت – ساخت بیان می‌کند که مشابه منابع دیگر، منابع ‌روان‌شناختی مثبت هم نیازمند سرمایه گذاری و توسعه است تا تمام پتانسیل خود را آزاد سازد.

۴-۲٫ خلاقیت:

۱-۴-۲٫ تعاریف خلاقیت

خلاقیت از ویژگی های اساسی و سازنده انسان به شمار می‌آید که در رشد و تکامل فرد و تمدن بشری نقش مؤثری داشته و زیر بنای اختراع ها و دستاوردهای علمی و هنری است. پژوهش های انجام شده در زمینه خلاقیت نشان می‌دهد که خلاقیت موهبتی نیست که افراد خاصی از آن برخوردار باشند. همچنین خصوصیتی ذاتی و ارثی هم نیست.

از خلاقیت تعاریف گوناگونی ارائه شده که هریک بیانگر دیدگاه ویژه ای است. نمونه ای از این تعاریف عبارتند از:

• • به اعتقاد افروز (۱۳۸۵) متداول‌ترین برداشت از خلاقیت عبارت است از اینکه فرد، فکری نو و متفاوت ارائه دهد. اکثر روانشناسان بر این مطلب توافق دارند که خلاقیت به دستاوردهای تازه و ارزشمند اشاره دارد.

• • لوتانز (۱۹۹۲) خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه ها و رهیافت های افراد و یا گروه ها در یک روش جدید می‌داند.

• • وبر خلاقیت را به عنوان ظرفیت مشاهده روابط جدید و پدید آوردن اندیشه‌های غیر معمول و فاصله گرفتن از الگوی سنتی تفکر تعریف ‌کرده‌است.

• • خلاقیت به معنی توانایی دستیابی به چیزی به شکل بدیع و فرایند ذهنی است که دربرگیرنده عناصر انگیزشی و عاطفی است.

• • خلاقیت، استعداد و قابلیت انسان در تولید اثرهای ابتکاری، نوآورانه و سودبخش تعریف شده است.

• • بر اساس نظریه استرنبرگ (۱۹۹۹) خلاقیت مستلزم ترکیب و تعامل عوامل زیر است: توانایی ذهنی برای درک مسائل به شیوه غیر سنتی و نوین، برخورداری از دانش کافی در زمینه مورد مطالعه، اندیشیدن به روش های نو درباره حل مسأله و اندیشه کل نگر، برخورداری از حمایت اجتماعی، محیط تسهیل کننده و پاداش دهنده و در نهایت داشتن ویژگی های شخصیتی معین مانند خطرجویی، پشتکار و خودکارآمدی (طالعی فر و دیگران، ۱۳۸۹؛ ۱۰۵).

• • خلاقیت از دیدگاه روانشناسی یکی از جنبه‌های اصلی تفکر یا اندیشیدن است.

عوامل خارجی

پذیرش استفاده از بانکداری اینترنتی

سودمندی درک شده

-شدت استفاده از وب

-دامنه تمایل به نو آوری

-تجربه خرید اینترنتی قبلی

سهولت استفاده درک شده

اعتماد

رضایتمندی از :

-شعب بانک های سنتی

-دستگاه ATM

شکل۲-۲: مدل مفهومی پژوهش

۲-۳-اعتماد

اعتماد عامل تسهیل کننده تعاملات بشری است، اعتماد به افراد امکان انجام تراکنش های تجاری و به حرکت روان تر اقتصاد کمک می‌کند. از طرف دیگر، عدم اعتماد خود یک حالت ذهنی مفید است که مارا در دوری جستن از سیستم ها یا افراد و سازمان‌های غیر قابل اعتماد و ناسالم توانا می‌سازد.با توجه به مطاعات فیوهون و همکاران، مشتریان تنها برپایه واساس اعتماد تصمیم به خرید اینترنتی می گیرند (جعفری جنیدی و بیگی نیا، ۱۳۸۷).

اعتماد یکی از ساختارها ی مهم در تحلیل های روابط مبادلاتی است. اعتماد عبارت است از وجود اطمینان بین دو طرف که هر دو را ترغیب به ادامه فعالیت بلند مدت می‌کند. در روابط تعهد – اعتماد در ادبیات بازاریابی، اعتماد مفهومی از وجود اطمینان در روابط است که باعث اتکا و افزایش تعاملات بین طرفین است. در واقع، در سطوح فردی اعتماد وجود دارد و این اعتماد در سطوح سازمانی نیز وجو د دارد. از ا ین گذشته هنگامی که اعتماد در حوزه پذیرش فناوری وارد شود می‌تواند در تمایل استفاده از محصول و یا در تمامی مبادلات اطلاعات و وجوه نقد دخالت داشته باشد .

میزان اعتماد به خدمات ا ینترنتی بانک به طور مستقیم از نظرهای کاربران ‌در مورد ر یسک در یافتی تأثیرپذیر است، از طرف د یگر بخشی از اعتماد از تجر بیات افراد نشأت می‌گیرد. برای مثال مشتر ی که نتا یج کار با یک خدمات دهنده راضی است اعتماد بیشتری به وی پیدا می‌کند.

در فرایند اعتماد بخشی از کار به میزان حرفه ای بودن خدمات مرتبط است، در این مواقع اعتماد مشتری موقعی جلب می شود که خدمات دهنده اعمالی را که انتظارات مورد نظر مشتری است، برآورده سازد (وظیفه دوست و نیک نژاد تهرانی،۱۳۸۶).

در مفاهیم بانکداری الکترو نیکی اعتقاد مشترک در میان کاربران و ارائه دهندگان خدمات در ارتباط تأمین امنیت اطلاعات به خصوص اطلاعات حساس مالی و همچنین محرمانه نگه داشتن این اطلاعات و افشا نکردن آن ها به افراد و یا سازمان های دیگر و رعایت مسائل اخلاقی ‌در مورد نحوه استفاده از این اطلاعات، وجود دارد. این عامل ها به عنوان سیاست ها و الگوهای رفتاری پذیرفته شده بین دو طرف در نظر گرفته می شود (وظیفه دوست و نیک نژاد تهرانی،۱۳۸۶).

۲-۴-عوامل خارجی^[۱]

۲-۴-۱-تجربیات و ویژگی های مشتری

در جریان مطالعات مبتنی بر TAM در پذیرش بانکداری اینترنتی محققین به بررسی تجربیات و ویژگی های مشتری در پذیرش بانکداری اینترنتی توجه کردند.

کارجالوتو ^[۲]و همکاران در سال ۲۰۰۲ و لیزر ^[۳]و همکاران در سال ۲۰۰۵ تاثیر شدت استفاده از اینترنت را بر پذیرش بانکداری اینترنتی تأیید کردند.

در حالی که مک کین ^[۴] و همکاران در سال ۲۰۰۶ تجربه خرید اینترنتی قبلی را افزودند.عامل دیگری که لیزر و همکاران در سال ۲۰۰۵ افزودند دامنه تمایل به نوآوری بود که تمایل به یادگیری و استفاده کردن از نوآوری یک دامنه خاص مورد علاقه است، علاوه بر این در حوزه IT تاثیر سودمندی درک شده را به وجود آوردند.

۲-۴-۲-رضایتمندی

دستیابی به رضایت مشتری یکی از اهداف اولیه ی بازاریابان است. بدون کسب رضایت مشتری، کسب وفاداری او امکان پذیر نیست. رضایت مشتری نشانه ی کیفیت تصمیمات بازاریابی است. در تبیین رضایت، سه شرط لازم است: اول این که انتظارات باید شکل گیرد. تشکیل ارزیابی ها شرط دوم است و شرط سوم این ست که انتظارات و ارزیابی ها اجازه می‌دهند تا مقایسه ی مستقیم صورت گیرد(گود^[۵] و دیگران ، ۱۹۹۶).

با توجه ‌به این فرض که، از رضایت از یک محصول / فناوری ، منجر به خرید مجدد / پذیرش آن منجر می شود، نارضایتی ممکن است به خرید / پذیرش دیگری جایگزین شود. از این رو، پذیرش بانکداری اینترنتی می‌تواند سطح بالایی از رضایت از کانال‌های سنتی یعنی شعب بانک را تحت تاثیر قراردهد.

علاوه بر این، سطح بالایی از رضایت با دیگر کانال های بانکی بر اساس IT، مانند دستگاه های خودپرداز (ATM)، می‌تواند پذیرش مشتریان از بانکداری اینترنتی را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، در مقایسه با شعب بانک های سنتی، از دستگاه های خودپرداز که یک کانال سلف سرویس مبتنی بر فن آوری است، آن است که به رضایت آن ها باعث پذیرش واستفاده از بانکداری اینترنتی می شود ( سنتوریدیز و کریستی،۲۰۱۴).

۲-۵-صنعت بانکداری

۲-۵-۱-بانک و بانکداری در گذر زمان

در یونان باستان ثروتمندان جواهرات، مازاد پولهای فلزی که عموماً از فلزات گرانبها ساخته شده بود و سایر اشیاء قیمتی خویش را به منظور حفاظت از دستبرد سارقان، با پرداخت کارمزدی به صورت امانت به معابد می سپردند و معابد بخشی از پولهای فلزی را برای مدت معینی در قبال دریافت کارمزدی به افراد نیازمند قرض می‌دادند. کلیسای رومیان نیز در قرون وسطا مانند معابد عمل می کرد اما فیلیپ چهارم شاه فرانسه، به نقش بانکی کلیساها خاتمه داد. تحول بانکداری را باید از ایتالیای قرن دوازدهم میلادی جستجو نمود و در این تحول خانواده لومباردها نقش بسیاری داشتند. پس از لمباردها می توان از زرگرهای لندن یاد کرد.پس از بحران مالی ۱۶۷۳ در دوره چارلز دوم احساس نیاز به بانک در محافل بازرگانی و سیاسی، منجر به تأسيس بانک انگلستان در سال ۱۶۹۴ شد. پس از آن کشور های نظیر هلند، سوئد و آلمان نیز به تأسيس بانک‌ها و مؤسسات مالی متعددی پرداختند.

بانک شاهی ایران به عنوان اولین بانک ایران به شمار می‌آید که در سال ۱۸۸۹ با فرمان سلطنتی ملکه ویکتوریای بریتانیا و به امتیاز دولت ایران تاًسیس گردید. این بانک سالها بعد به بانک بریتانیایی خاورمیانه تغییر نام داد و امروزه به نام بانک اچ اس بی سی خاورمیانه شناخته می شود (هاشمی،۱۳۹۲)

۲-۵-۲-کانال‌های ارائه خدمات بانک‌ها

بانکداری الکترونیکی ابزاری برای توسعه خدمات بانکی است و در نتیجه بر حسب امکانات و نیازهای بازار در مدل‌ها، روش‌ها و انواع مختلفی ارائه می شود:

• • اینترنت^[۶]

• • تلفن همراه^[۷]

• • نمابر^[۸]

• • خودپرداز^[۹]

• • کیوسک^[۱۰]

• • پایانه های فروش^[۱۱]

• تلفن بانک^[۱۲] ) فتحیان و همکاران،۱۳۸۸).

مهم ترین کانال های بانکداری الکترونیک عبارتند از :

• • رایانه های شخصی

• • شبکه های مدیریت یافته

• • تلفن ثابت و همراه

• • دستگاه های خود پرداز

• پایانه های فروش (قدسی پور،۱۳۸۱).

۲-۶-بانکداری الکترونیکی

بانکداری الکترونیکی نوع نوظهوری از ارائه خدمات در صنعت بانک داری است که به عرضه خدمات بانکی با بهره گرفتن از محیط های الکترونیکی می پردازد. با بهره گرفتن از این سیستم های پرداخت الکترونیکی می توان انتقال منابع پولی و اعتباری را به صورت الکترونیکی انجام داد، بدون آنکه نیازی به جابه جایی فیزیکی باشد (وظیفه دوست و همکار،۱۳۸۶).