باید این اقوام را تنقیدِ غرب
نی ز رقصِ دخترانِ بی حجاب!
نی فروغش از خطّ لاتینی است!
از همین آتش چراغش روشن است!
گیرد از علم و فن و حکمت سراغ!
(همان منبع، ۵۴۲).

وی معتقد است که مردم مشرق زمین به بهانۀ پیشرفت های شگرف غربیان، به تقلید از تمامی آن چه که آنها بدان پرداخته اند، مبادرت ورزیده اند. در حالی که باید از نقطۀ قوّت آنها، یعنی علوم تجربی استفاده کنیم و با تلاش و کوشش خود در این زمینه، حتّی از آنها نیز گذر کرده و به دستآوردهای بیشتری برسیم. در این جهاد علمی و استقلال فکری، مردم مشرق علی الخصوص مسلمانان، نباید اجازه دهند که افرادی غرب زده و غافل به تقلید همه جانبه و کورکورانه مبادرت ورزند.
سوال سوم: روش های تربیتی مطلوب از دیدگاه اقبال چه روش هایی هستند؟
روش های تربیت دینی (تربیت در ساحت دین اسلام)
“تربیت دینی مجموعه ای از اقدامات و تلاش ها برای ایجاد دگرگونی در فکر و عمل است، که منطبق با موازین و دستورات اسلامی باشد. تربیت دینی به دلیل این که در رساندن به کمال و سعادت انسان نقش دارد، از اهمیت وافری برخوردار است. با تربیت دینی آن چه حاصل می شود، انسانی معنوی دارای قلبی با صبغۀ خدایی است. از تربیت دینی تعریف متعدّدی شده است. تربیت دینی در معنای اعم عبارت است از اساس دین و معیارهای دینی در چهارچوب و منطبق با این ضوابط( اعم از تربیت بدنی، سیاسی، علمی، هنری، عبادی و اعتقادی و …)"(فراهانی، ۱۳۹۰: ۲۶۹). حیطه و ساحتی را که اقبال لاهوری برای تربیت یک انسان، که می خواهد به مقام نیابت الهی دست یابد، مدّ نظر دارد، حیطه ی تربیت دینی است. ساحتی که دربردارندۀ روش های تربیتی مختلفی است. از دلایلی که می توان ساحت تربیتی اقبال را ساحتی دینی نامید، تأکید بسیار او بر آموزه های دین اسلام، کافی دانستن منابع چهارگانۀ فقه اسلامی برای زندگانی انسان و اعتقاد وی بر لزوم هماهنگ بودن تمامی دیدگاه ها و اَعمال با معیارهای دینی( و نه عرفی و عقلی) است. زیرا در نظر اقبال، تمامی نظرات و اَعمال اگر صبغه و نیّتی دینی داشته باشند، می توانند مورد توجّه قرار گیرند، در غیر این صورت ارزشی ندارند. در دید وی، اگر به شکل صحیح احکام عقلی و دینی را مقایسه کنیم؛ احکام عقلی نیز تأیید کنندۀ احکام دینی خواهند بود، مگر در مواردی که عقل بشری بدان راه ندارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

روش های تربیت دینی از دیدگاه اقبال لاهوری
روش امر به معروف و نهی از منکر
معروف از ریشۀ عرف است. در مفردات راغب واژۀ عرف مرادف با معرفت و عرفان است. و عبارت است از ادراک چیزی از طریق تفکّر و تدبّر و عروف، اسم است برای هر فعلی که حُسن آن به وسیلۀ عقل یا شرع شناخته می شود(همان: ۱۵۷). اقبال در آموزه های خود، با توصیه هایی نهی کننده، مسلمانان را از کینه جویی نهی می کند و چنین می سراید:

برون کن کینه را از سینۀ خویش
ز کِشتِ دل مده کس را خرابی

که دودِ خانه از روزن برون به
مشو ای دهخدا غارت گر ده
(اقبال لاهوری،۱۳۸۲: ۶۶۸).

وی در بخشی از اشعار خود، که آن را «دختران ملّت» نامیده است، رسالت اصلی زنان و دختران مسلمان را غیر از دلبری های زودگذر و نمایش زینت های ظاهری دانسته، و آنان را از غفلت و کارهایی که سبب انحطاط جامعه اسلامی در دراز مدّت می گردد نهی می کند:

بهل ای دخترک، این دلبری ها
منه دل بر جمال غازه پرورد

مسلمان را نزیبد کافری ها
بیاموز از نگه غارت گری ها
(همان منبع، ۶۵۷).

اقبال تنها به نهی کردن از منکرات اکتفاء نکرده، و در تکمیل روش تربیتی خود، راه صحیح زندگانی و سعادت مندیِ جاودان زنان را در گروِ حیاء و پاکدامنی می داند، وی در اشعارش با لحنی آمِرانه زنان امّت اسلامی را به عمل به این نیکی ها دعوت می کند.

اگر پندی ز درویشی پذیری
بتولی باش و پنهان شو ازین عصر