-مقایسه باورهای غیر منطقی در دبیران دوره اول متوسطه به تفکیک جنسیت .

-مقایسه سلامت روان در مردان و زنان دبیران دوره اول متوسطه.

۱-۵- فرضیه های تحقیق

فرضیه اصلی

– بین هوش هیجانی و باورهای غیرمنطقی با سلامت روان دبیران رابطه وجود دارد.

فرضیه فرعی

– بین باورهای غیر منطقی و سلامت روان رابطه وجود دارد.

– بین هوش هیجانی و سلامت روان رابطه وجود دارد.

– بین هوش هیجانی در زنان و مردان تفاوت وجود دارد.

– بین باورهای غیر منطقی در زنان و مردان تفاوت وجود دارد.

– بین سلامت روان در مردان و زنان تفاوت وجود دارد.

۱-۶- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

۱-۶-۱- تعریف مفهومی هوش هیجانی

مایر و سالوی (۱۹۹۷، به نقل از فولسدال^[۱۲] و هاگتوت^[۱۳]، ۲۰۰۹) هوش هیجانی را به عنوان چهار توانایی ذهنی شامل: توانایی در ادراک، ابراز، شناخت، کاربرد و اداره­ی هیجان­های خود و دیگران تعریف نموده ­اند. بار-آن (۲۰۰۱، به نقل از تیرگری، ۱۳۸۶) هوش هیجانی را به صورت مجموعه ­ای از توانایی­ ها، کفایت­ها و مهارت­ های غیرشناختی که توانایی فرد را برای کسب موفقیت در مقابله با مقتضیات و فشارهای محیطی تحت تأثیر قرارمی دهد، تعریف نمود. مایر و همکاران )۲۰۰۰) به نقل از پیکوورز^[۱۴]، ۲۰۰۶) هوش هیجانی را به عنوان توانایی درک و بیان هیجانات، سازگار نمودن هیجانات با فکر و منطق، فهم و استدلال نمودن بر اساس هیجانات و نظم هیجانات در خود و دیگران تعریف نموده­.

تعریف عملیاتی هوش هیجانی: در این پژوهش منظور از هوش، نمره­ای است، که فرد در پرسش نامه هوش هیجانی بار-اون کسب می‌کند.

۱-۶-۲ تعریف مفهومی باورهای غیرمنطقی

باورهای غیرمنطقی باورهایی هستند که بر روان فرد سلطه دارند و عامل تعیین کننده نحوه تعبیر و تفسیر و معنی دادن به رویدادها و تنظیم کننده کیفیت و کمیت رفتارها و عواطف است. باورهای غیرمنطقی حقیقت ندارد و با واقعیت منطبق نیست، باید و حکم برای فرد می آورد، تعادل فرد را از بین می‌برد، از ایجاد نظم جلوگیری می‌کند. و مانع مواجهه موفقیت آمیز با حوادث تحریک کننده می‌گردد (الیس^[۱۵]، ۱۹۹۵).

– تعریف عملیاتی باورهای غیرمنطقی: در این پژوهش منظور از باورهای غیر منطقی ، نمره­ای است، که فرد در پرسش نامه باورهای غیر منطقی جونز کسب می‌کند.

۱-۶-۳- تعریف مفهومی سلامت روان

سازمان بهداشت جهانی^[۱۶](۲۰۰۴) سلامت روانی را به ‌عنوان حالتی از بهزیستی که درآن فرد توانمندی خود را شناخته و از آن ها به نحو مؤثر و مولد استفاده کرده و برای اجتماع خویش مفید است تعریف می‌کند. بطورکلی سلامت­روانی عبارت است ازحالت بهزیستی کامل جسمانی ،روانی ،اجتماعی ونه فقط فقدان بیماری یا­ ناتوانی ..

– تعریف عملیاتی سلامت روان

در این پژوهش منظور از سلامت روان، نمره­ای است که فرد از طریق ‌پاسخ‌گویی‌ به سؤالات پرسشنامه ۲۸ ماده ای سلامت روانی (GHQ) را کسب کرده ­اند.

فصل دوم

بررسی ادبیات، متون و پیشینه تحقیق

۲-۱- مقدمه

ریشه لغوی واژه انگلیسی «health» در واژه های«haelth»،«haelp» به معنی کل و (heal) «haelen» انگلیسی قدیم و کلمه آلمانی قدیم«heilen»و«heilida» به معنی کل قرار دارد.

گراهام^[۱۷](۱۹۹۲) این ریشه لغوی را با کلمات انگلیسی «halig» و آلمانی قدیم «heilig» که به معنی مقدس است ارتباط داده است. ‌بنابرین‏ از نظر ریشه شناسی لغوی سالم بودن به معنی کلیت داشتن یا مقدس بودن است بدین ترتیب شامل ویژگی‌های معنوی و فیزیکی است. از نظر سارتریوس سلامتی غیرقابل رویت است. و مستلزم تظاهر کارکرد بخش­های مستقل روانی جسمی و اجتماعی است. مانی این رویکردهای کل نگر ‌در مورد سلامتی را به کل جهان گسترش می‌دهد و سلامتی بشر را از سلامتی سیاره زمین جدایی ناپذیر می‌داند. تودور^[۱۸](۱۹۹۶) سلامتی روان را به شرح زیر تعریف می‌کند. سلامت روان شامل: توانایی زندگی کردن همراه با شادی، بهره وری و بدون وجود دردسر است. سلامت روان مفهوم انتزاعی و ارزیابی نسبی گری از روابط انسان با خود، جامعه و ارزش هایش است و نمی توان آن را جدای از سایر پدیده‌های چند عاملی فهمید که فرد را به موازاتی که در جامعه به عمل می پردازد، می‌سازند. سلامت روان، شیوه سازگاری آدمی با دنیا‌ است، انسان هایی که مؤثر، شاد و راضی هستند و حالت یکنواختی خلقی، رفتار ملاحظه گرانه و گرایش شاد را حفظ می‌کنند. سلامت روان عنوان و برچسبی است که دیدگاه ها و موضوعات مختلف مانند: عدم وجود علایم احساسات مرتبط با بهزیستی اخلاقی و معنوی و مانند آن را در بر می‌گیرد. برای ارائه یک تئوری ‌در مورد سلامت روان، موفقیت برون روانی کافی نیست باید سلامت درونی روانی را به حساب آوریم. سلامت روان ظرفیت رشد و نمو شخصی می‌باشد. و یک موضوع مربوط به پختگی است. سلامت روان یعنی هماهنگی بین ارزش­ها، علایق­ها و نگرش­ها در حوزه عمل افراد و در نتیجه برنامه ریزی واقع بینانه برای زندگی و تحقق هدفمند مفاهیم زندگی است.سلامت روان، سلامت جسم نیست بلکه به دیدگاه و سطح روانشناختی ارتباطات فرد، محیط اشاره دارد. بخش مرکزی سلامت، سلامت روان است زیرا تمامی تعاملات مربوط به سلامتی به وسیله روان انجام می شود. سلامت روان ظرفیت کامل زندگی کردن به شیوهای است که ما را قادر به درک ظرفیت‌های طبیعی خود می‌کند و به جای جدا کردن ما از سایر انسانهایی که دنیای ما را می­سازند ،نوعی وحدت بین ما ودیگران به وجود ‌می‌آورد. سلامت روان، توانایی عشق ورزیدن و خلق کردن است، نوعی حس هویت بر تجربه خود به عنوان موضوع و عامل قدرت فرد ،که همراه است با درک واقعیت درون ‌و بیرون ازخود و رشد واقع بینی ‌و استدلال.

۲-۲- سلامت روان و تعریف آن

پیش از پرداختن به تعریف سلامتی روانی لازم است به یک نکته اشاره نماییم. سه واژه­ « بهداشت روانی» و «سلامت روانی» و « بهزیستی روانی^[۱۹]» گرچه دارای معانی متفاوتی هستند، ولی در مواردی بجای یکدیگر به کار می‌روند(هرشن سن و پاور ^[۲۰] ۱۹۸۸،ترجمه منشی طوسی،۱۳۷۴).

کارشناسان سازمان بهداشت جهانی سلامت فکر و روان را این طور تعریف می‌کنند: « سلامت فکر عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب»( میلانی فر،۱۳۷۶).

بهداشت روانی یک زمینه تخصصی در محدوده ی روانپزشکی است و هدف آن ایجاد سلامت روان به وسیله پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های روانی، کنترل عوامل مؤثر در بروز بیماری‌های روانی، تشخیص زودرس بیماری‌های روانی، پیشگیری از عوارض ناشی از برگشت بیماری‌های روانی و ایجاد محیط سالم برای برقراری روابط صحیح انسانی است. پس بهداشت روانی علمی است برای بهزیستی، رفاه اجتماعی و سازش منطقی با پیش­آمدهای زندگی(میلانی فر،۱۳۷۶).

لذا بهبود فضای کسب و کار با اصلاح رویه‌های اجرائی، حسابداری و مالی در سامانه بانکی مطابق اهداف و احکام بانکداری بدون ربا و همچنین اصلاح ساختار بانک مرکزی در جهت تقویت نظارت بر نهادهای پولی و مالی به منظور تحقق اهداف کلان اقتصادی کشور مستلزم تحولی اساسی در مبانی، روش‌ها، ساختارها و فرآیندهای مدیریتی در سطوح مختلف عملکردیدر نظام بانکی کشور است.

از سوی دیگر نیل به هدف بزرگ ارتقای جایگاه ایران در دست یافتن به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوبغربی، که بر اساس سند چشم انداز بیست ساله بر عهده بخش های مختلف نظام نهاده شده است، در گرو بازنگری ساختارها و بالابردن کارایی و کارآمدی در نظام بانکی کشور می‌باشد.درراستای قانون برنامه پنجم توسعه، ابلاغ سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و تأکید رئیس جمهور بر تحول رفتار نظامبانکی کشور و تحقق هفت فرمان صادره برای تحول نظام بانکی، زمینه‌های لازم برای دستیابی به اهداف سند چشم انداز فراهم گردیده ولی مستلزم بستر سازی مناسب در نظام بانکی می‌باشد. برای این بسترسازی لازم است رسالت و اهداف، استراتژیها و خط مشی ها، ساختار و وظایف و عوامل محیطی تاثیر گذار در نظام بانکی دستخوش تحولات اساسی گردند.این تحولات بنیادی علاوه بر اینکه باید با رویکردی سیستمی مورد بررسی قرارگیرند، لازم است دیدگاه استراتژیک نیز بر آن ها حاکم باشد تا بتوانند جوابگوی افق مورد نظر در سند چشم انداز باشند.

پایان نامه حاضر قصد دارد تا با جمع‌ آوری، بررسی و تحلیل نظر خبرگان صنعت بانکداری ایران بتواند پاسخ مناسبی برای این سؤال که برای دستیابی به اهداف چشم انداز بیست ساله و اهداف برنامه های پنجساله توسعه و بویژه برنامه پنجم توسعه چه تحولات بنیادی در صنعت بانکداری ضروری می‌باشد به دست آورد که در این راستا به سوی تعیین روش انجام مهندسی مجدد تمرکز می کند تا از این راه احتمال عدم موفقیت اینگونه برنامه ها تا آنجا که امکان پذیر است به حداقل کاهش یابد،زیرا مهندسی مجدد را هنگامی باید مطرح ساخت که بهاصلاحات اساسی نیاز باشد، اصلاحات جزئی نیاز به اقدامات ظریف و دقیق دارد، اصلاحات چشمگیر مستلزم تخریب ساختارهای قدیمی و جایگزینی آن ها با ساختارهای تازه است.

۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق

توجه به بانک‌ها و نظام بانکی می‌تواند گامی مؤثر درجهت توسعه اقتصادی کشورها و بازویی قدرتمند برای دولت ها در راستای تحقق اهدافشان باشد. از اینرو لازم است در راستای تحقق اهداف چشم انداز بیست ساله و برنامه پنجم توسعه، نسبت به بستر سازی و انجام تحولات بنیادی مورد نیاز نظام بانکی اقدامات مؤثرتری صورت پذیرد.

این در حالیست که با تدوین سند چشم انداز بیست ساله و همچنین برنامه پنجم توسعه، انجام تحقیقی در زمینه اجرایی شدن ماده ۹۷ و در واقع دستیابی به اهداف فصل پنجم برنامه، مبنی بر بهبود فضای کسب وکار بسیار حائز اهمیت بوده و ضرورت پیدا ‌کرده‌است.بویژه آنکهامروزهبانکها با مشکلات متعددی همچون بدهی دولت و شرکت های دولتی به بانک ها، بدهی بانک ها به بانک مرکزی، مانده مطالبات معوق بانک ها، درجازدن دولت در حمایت از بانکداری الکترونیکی و نفوذ نیروهای سیاسی در نظام بانکی درگیر هستند(سروش نیا، ۱۳۸۷).

این مسائل زمانی خود را بیشتر نمایان می‌سازند که شاهد آن هستیم کهاهداف در نظام بانکی یا به خوبی تدوین نشده و یا راهبرد‌های حاکم، آن ها را به مقصد نمی‌رسانندو مهمتر از همه آنکه در چند سال گذشته کشور با تحولات سریعی مواجه گردیده و در آستانه پیوستن به اقتصاد جهانی و عضویت در سازمان تجارت جهانی یعنی ورود به اقتصاد رقابتی نیز می‌باشد.

لذا برنامه ریزان کلان بانکی کشور برای رسیدن به اهداف عالیه خویش لزوم بازنگری، تغییر و تحول روزآمد، تجدیدنظر در برخی اهداف و برنامه های عملیاتی خویش را احساس نموده‌اند که برای این کار باید از شناخت کامل و همه جانبه فرآیندهای مختلف نظام بانکی شروع نموده تا وضعیت موجود به دست آید و سپس با بهره گرفتن از فنون مدیریتی از جمله فن مهندسی مجدد فرآیندها که در دنیای کسب و کار قویاً مورد استفاده قرار گرفته است، دست به تغییرو بهبود فرآیندها زد.

به طور کلی مهندسی مجدد جهت سازمان‌هایی همچون نظام بانکی که ساختار سنتی و بوروکراتیک دارند و اکنون برای بقای خود هزینه سنگینی پرداخت می‌کنند می‌تواند مناسب باشد.مهندسی مجدد بیش از آنکه یک تکنیک و روش بهبود باشد، یک دیدگاه تغییر و رویکرد ساختار شکن است، بعبارت بهتر یک تحول در مدیریت است. مهندسی مجدد با دگرگون سازی و طراحی جدید، ‌تغییر ذهنیت، فرهنگ و نظام ارزشی در ساختار فرآیندها و روش استفاده از منابع و امکانات تحول بنیادی ایجاد می‌کند.

با توجه عمیق تر به فصل پنجم و مفاد ماده ۹۷ قانون برنامه پنجم توسعه اهمیت و ارزش این تحقیق بیشتر مشخص خواهد شد.

عین مفاد ماده ۹۷ عبارت است از:

با توجه به بند (۲۳) سیاست‌های کلی برنامه پنجم ابلاغی مقام معظم رهبری شورای پول و اعتبار موظف است طی سال‌های برنامه موارد زیر را انجام دهد:

الف ـ اصلاح رویه‌های اجرائی، حسابداری و مالی در سامانه بانکی مطابق اهداف و احکام بانکداری بدون ربا

ب ـ ترویج استفاده از ابزارهای تأمین مالی اسلامی جدید نظیر صکوک جهت کمک به تأمین مالی اسلامی بانک‌های کشور

ج ـ اصلاح ساختار بانک مرکزی در جهت تقویت نظارت بر نهادهای پولی و مالی به منظور تحقق اهداف کلان اقتصادی کشور

د ـ افزایش شفافیت و رقابت سالم در ارائه خدمات بانکی در جهت کاهش هزینه خدمات بانکی از طرق ذیل:

۱ـ الزام بانک‌ها به رعایت استانداردهای تعیین‌شده توسط بانک مرکزی در ارائه گزارش‌های مالی و بهبود نسبت شاخص کفایت سرمایه و اطلاع‌رسانی مبادلات مشکوک به بانک مرکزی.

۲ـ راه‌اندازی سامانه نظارتی قوی جهت شناسایی فعالیت‌های غیرمتعارف بانک‌ها هنگام دستکاری نرخ‌های سود سپرده‌ها و تسهیلات به روش های خاص

هـ ـ تقویت نظامهای پرداخت

۱-۴ اهداف تحقیق

۱-۴-۱ هدف اصلیتحقیق

تعیین حیطه های تحولات بنیادی مورد نیاز نظام بانکی برای دستیابی به اهداف توسعه ضروری می‌باشد.

۱-۴-۲ اهداف فرعیتحقیق

1. 1. تعیین تحولات بنیادی مورد نیاز در حیطه رسالت و اهداف بانک‌ها برای بهبود فضای کسب و کار

1. 1. تعیین تحولات بنیادی مورد نیاز در حیطه استراتژی ها و خط مشی های بانک‌ها برای بهبود فضای کسب و کار

در اصلاحیه سال ۱۳۷۰ بین وقوع ازدواج و ثبت آن تفاوت گذاشته شده است. صرف امتناع پدر بدون علت موجه، موجب سقوط اجازه اوست و اگر دختر بدون مراجعه به دادگاه ازدواج کند، نمی توان بدین جهت نکاح او را باطل دانست، مگر این که عدم کفو بودن شوهر ثابت شود ولی ثبت ازدواج در دفتر ازدواج موکول به طی این تشریفات و گرفتن اجازه از دادگاه مدنی خاص است که اگر ازدواجی بدون اجازه ثبت شود، تخلف انتظامی محسوب می شود. در این اصلاحیه، دیگر اطلاع دادن به پدر یا جد پدری و انقضای مدت پانزده روز از تاریخ اطلاع آنان قید نشده و صرفاً مقرر شده است که دختر باید به دادگاه مدنی خاص مراجعه و با معرفی کامل مرد مورد نظر و شرایط نکاح و مهر از دادگاه کسب اجازه کند تا بتواند ازدواج را به ثبت برساند. طبعاً دادگاه به هر گونه که صلاح و مقتضی بداند، رسیدگی نموده و اتخاذ تصمیم می‌کند

بخش دوم: ضمانت اجرای نکاح بدون اذن باکره

ازدواج بدون اذن عواقب ودنباله هایی در بر دارد که این هم بسته به قبول هر کدام یک نظریه های اعلام شده توسط حقوق ‌دانان وطرفداران خود نظریه دارد ما نیز سعی کردیم به بررسی نظریات ارائه شده پرداخته ورویه قضایی حاکم را مورد بررسی قرارداده و در پایان از این میان جمع بندی کلی از لحاظ فقه امامیه واصول کلی حقوقی ودیدگاه اهل سنت ارائه دهیم.

مبحث اول: بطلان نکاح بدون اذن.

شافعی ‌و مالکی اذن پدر وجدپدری را از ارکان عقد دانسته اند این ها براین اعتقاد می‌باشند که با توجه به روایات واحادیثی که در این زمینه از پیامبر اکردم(ص)نقل شده است نکاحی که بین طرفین بدون حضور پدریاجدپدری انجام گیرد محکوم به بطلدن می‌باشد یکی از احادیث که در این مورد به آن استنادمی کنند روایتی است که عایشه ازرسول خدا(ص)نقل می‌کند))ایما امراه لم نیکمها الولی فنکا حماباطل،فنکاحها باطل،فنکاحها باطل.))

هر زنی بدون اجازه ولیش ازدواج کند نکاحش باطل است وبرای تأکید براین موضوع سه باز این ‌را تکرار می‌کند حال می‌توانیم بگوییم ازدواجی که رکن خود را از دست داده وبدون رکن می‌باشد همین رویه درموردش صادق می‌باشد ‌و باطل می‌باشد چه طبیعی است وقتی ما اساس امری ‌را نادیده بگیریم آن امر هرچند صورتا واقع شده است منتهی می توان گفت جسمی است بدون روح که از اعتبار حقوقی برخوردار نمی باشد وهیچ اثری از آثارازدواج براین مترتب نمی گردد وعملا وجود یا عدم این نکاح با هم یکی است خواه نکاح منتهی به دخول شده باشد یانشده باشد به هر حال نکاح باطل می‌گردد دنباله روایت ذکر شده چنین آمده است که: ((فان اصبها،فلما مهرهابها اصاب نکاح))

پس اگر دخول نشده باشد برای زن چیزی قائل نمی شوند ومعتقدند چون در این ازدواج دخول حلول نیست مهریه ونفقه ‌به این زن تعلق نمی گیرد.البته اگر این نکاح بدون آگاهی منجر به جماع گردید ودختر وشاید همین نکته بود که برخی ‌از بزرگان فقها چنین نظرداده اند که برای این زن ضرب المثل برعهده مرد واجب می‌گردد و مرد ملزم است که مهریه را بپردازد واینگونه استدلال می‌کنند که اگر به نکاح بدون مهریه،طرفین توافق ورضایت داده باشند برای این زن نمی توان بیشتر از مهر المثل چیزی تعین نماید.حال اگر در یک چنین موردی مهر المسمی که برای وی در عقد باطل درنظرگرفته باشد بیشتر ازمهر المثلی که در صورت ندید مهریه برای وی تعیین می‌گردد باشد.این مهریه نباید به دختر پرداخت گردد.علت آن این است که عقد به طور صحیح واقع نشده است که بخواهیم مورد به طور کلی عنوان کنیم وقتی عقد محکوم به بطلان گردید دیگر هیچ یک از موارد توافق شده نمی تواند وجود داشته باشد که ما ملزم به رعایت آن باشیم یا بخواهیم طرف مقابل را الزام به اجرای آن بکنیم پس برای رفع صرر در این عقود به اصول کلی می‌رسیم که در این مورد مهر المثل می‌باشد.

برخی از افراد براین تأکید دارند که اگر بین طرفین نکاح باطل خلوت صورت گرفته باشد هرچند که می‌دانیم در این خصوص وطی انجام نگرفته است به خاطر این خلوت زن مستحق مهریه می‌باشد.

مبحث دوم: صحت نکاح بدون اذن

عقد نکاحی که بدون اذن پدر و جد پدری انجام می‌گیرد صحیح و بی اشکال می دانند وهیچ کس حق برهم زدن چنین نکاحی ‌را ندارد وهر کس بدون در نظرگرفتن این امر ‌در نکاح دخالت نماید ویا بخواهد این نکاح را برهم زند اراده وهیچ تاثیری ‌بر صحت عقد واقع شده بدون اذن پدر وجد پدری نخواهد داشت نظریه دیگری که در این خصوص وجود دارد نطریه تشریک والدین است که برای چدر وجد پدری در ازدواج دختر باکره قرار داده‌اند که دختر بالغ باکره برای ازدواج نیاز به گرفتن اذن دارد البته لازم به یادآوری است علمایی که این نظر را پذیرفته اند اختیاری را که برای پدر یاجد پدری قائل شده اند به عنوان شرط می دانند که البته ورعایت یا عدم رعایت آن علمای امامیه درخصوص اینکه شرطی که بدان قائل شده اند یک شرطی حقوقی یا اخلاقی می‌باشد اختلاف آرا دارند.ولی درهر صورت این اتفاق نظر دربین آن ها وجود دارد که باگرفتن اذن از طرف دختر ازدواج صحیح وبلا ایراد باشد.

جدا از مطالب ذکر شده می توان عقد نکاح رابه دلایلی که برای همه ما ملموس وقابل درک می‌باشد وبا تکیه براصول حقوقی مسلم ‌و پذیرفته شده به نافذ بودن عقد نکاح بدون اذن پدر یا جد پدری در دختر باکره اذعان داشت البته قابل ذکر می‌باشد که منظور دختر باکره ای است که صغیره نباشد که در این مورد،بحث متفاوت می‌باشد نه تنها بسیاری از حقوق ‌دانان بلکه اکثر آنان به حساس و در عین حال به متفاوت بودن عقد نکاح از سایر عقود اذعان داشته وبر ثبات ‌و دوامآن بیشتر قائل اند تا از بین رفتن آن.زیراعقد نکاح بیشتر جنبه معنوی آن غلبه دارد تامادی، بدین سبب ماباید سعی برآن داشته باشیم حتی المقدور از بین بردن این عقد حساس جلوگیری کنیم.

سؤالات اصلی پژوهش:

1. 1. درجه خلاقیت افراد (کارکنان اداره آموزش و پرورش استان قم) در چه سطحی است؟

1. 1. ترتیب تقدم و تأخر موانع خلاقیت چگونه است؟

1. متغیرهای تعدیل کننده در نحوۀ ‌پاسخ‌گویی‌ افراد چه نقشی دارند؟

اهمیت پژوهش:

تمام سازمان­ها، ادارات، کارخانه‌ها، مؤسسات و. برای ابقاء نیازمند اندیشه­ های نو هستند. در طی زمان سازمان­ های غیرخلاق از صحنه محو می­شوند. برای آنکه بتوان در دنیای متغیر امروز به حیات ادامه داد باید در خلاق نمودن سازمان­ها اقدامات جدی انجام گیرد. خلاقیت سازمان­ها جزء، با خلاقیت افراد به دست نمی­آید. پس ‌می‌توان گفت ترغیب و برطرف نمودن موانع در راه بروز خلاقیت فردی بسیار حیاتی خواهد بود. اگر استفاده از فرصت­ها چندان جدّی تلقی نگردد؛ در این صورت ‌می‌توان گفت نسبت به مسأله خلاقیت و نوآوری توجه نشده اما از آنجا که ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای محیطی ضروری است، لذا ‌می‌توان ‌در مورد یکی از مهترین عواملی که باعث پیشرو بودن و پاسخگو بودن به محیط متلاطم می­گردد؛ یعنی خلاقیت و به خصوص خلاقیت فردی که منجر به خلاقیت سازمان­ها و جوامع می­گردد پژوهش نمود. در این میان شناسایی درجه خلاقیت و نیز مهمتر از آن شناسایی موانع خلاقیت فردی افراد، امر بسیار مهم و ضروری است. اما از آنجا که محیط اکثر سازمان­ها در کشور بگونه­ای است که به خلاقیت توجه کافی نمی­کنند ضروری است اینگونه پژوهش­ها در اکثر سازمان­ها انجام گیرد.

اهداف پژوهش:

اهداف پژوهش را به طور کلی ‌می‌توان به صورت زیر دسته­بندی کرد:

1. 1. پرداختن به موضوع خلاقیت بخصوص خلاقیت فردی در جهت شناسایی عوامل مؤثر و بازدارنده آن.

1. 1. سنجش میزان خلاقیت کارکنان در جامعه موردنظر تا بر این اساس بتوان موانع خلاقیت را در جامعه موردنظر شناسایی کرد.

1. 1. تعیین اولویت هر کدام از موانع بازدارندگی خلاقیت فردی کارکنان.

1. 1. تعیین نقش متغیرهای فردی و شغلی (مانند: جنسیت، تجربه­کاری، تحصیلات، سن و…) در خلاقیت افراد جامعه موردنظر.

1. ارائه یافته­ ها به برنامه­ ریزان نیروی انسانی در آموزش و پرورش برای تشویق و ترغیب خلاقیت و برطرف نمودن موانع موجود در سر راه بروز خلاقیت.

تعریف مفاهیم

1. 1. عوامل بازدارنده: «نیروهای بازدارنده، نیروهایی هستند که مانع و یا باعث تقلیل نیروهای وادارنده (جلوبرنده) می‌شوند (کبیری، ۱۳۶۸، ص ۱۶۴).

1. 1. خلاقیت:«خلاقیت فرایند تکامل بخشیدن به دیدگاه­ های بدیع و تخیلی درباره موقعیت­های مختلف است (معمارزاده و دیگران، ۱۳۸۴، ص ۴۴۳).

1. 1. کارکنان: برای تعریف کارکنان به چند تعریف اشاره شده است: الف: منظور از کارکنان یک سازمان تمام افرادی است که در سطوح مختلف سازمان مشغول به کار هستند (سعادت، ۱۳۸۵، ص ۱). ب: منظور از کارکنان (نیروی انسانی) مجموع کمی و کیفی افراد و دارایی انسانی که با توجه به وسعت و پیچیدگی سازمان، توانایی و سطح دانش آن ها در جهت اداره سازمانی و کسب اهداف به کار گرفته شود. (سید جوادین، ۱۳۸۵ و ص ۱۳۲) ج: شخصی که در قبال دریافت پول کار می‌کند (لغت elementary oxford)

1. 1. سازمان: منظور از سازمان تشکیلات بزرگ یا کوچکی است که به قصد و نسبتی خاص و برای نیل به اهدافی مشخص به وجود آمده است (سعادت، ۱۳۸۵، ص ۱۱) سازمان می ­تواند یک شرکت صنعتی، تجاری، خصوصی یا دولتی، تولیدی یا وزارتخانه دولتی، مؤسسات و نهادهای دولتی و نیمه دولتی، دانشگاه­ها یا اماکن ورزشی باشد.

1. 1. متغیر تعدیل­کننده اصطلاح متغیر تعدیل­کننده برای توصیف نوع بخصوصی از متغیر مستقل به کار می­رود و مایلیم اثر آن را در ارتباط با متغیر مستقل اولیه و متغیر وابسته ملاحظه کنیم. بدین منظور انتخاب می­ شود که روشن شود آیا این متغیر رابطه بین متغیر مستقل و وابسته را تحت تأثیر قرار می­دهد یا نه (هومن، ۱۳۸۶، ص ۱۳۶)

1. عوامل جلوبرنده خلاقیت: (سوق دهنده، جلوبرنده) عبارتند از نیروهای مؤثر بر یک وضعیت که در جهت خاص فشار وارد می آورند، موجب تغییری می‌شوند و آن را ادامه می­ دهند (کبیری، ۱۳۶۸، ص ۱۶۴).

سازمان کار پژوهش

پژوهش حاضر با عنوان از آغاز تا انجام در ۵ فصل سازمان یافته است. فصل یکم به کلیات یا مقدمه پژوهش پرداخته است محتویات این فصل بیشتر یک شمای کلی از پژوهش است که در آن موضوع پژوهش موردنظر را با توجه به اهمیت موضوع خلاقیت و نیاز ضروری سازمان­ها یا خلاق بودن بیان ‌کرده‌است، سؤالات اصلی پژوهش، اهمیت پژوهش با توجه به موضوع خلاقیت، اهداف پژوهش و نیز تعریف مفاهیم که هر یک از مفاهیم کلی را به حیطه تعریف در­آورده است.

در فصل دوم همانند اکثر پژوهش­ها پیشینۀ مرتبط با موضوع پژوهش چه از لحاظ تئوریک و چه از نظر پژوهش­های انجام شده، مورد بررسی قرار گرفته تا با بهره گرفتن از این پیشینه هر آن تعداد از عواملی را که در پیشبرد یا جلوگیری از خلاقیت نقش دارد را در بر گرفته و در جامعه آماری موردنظر پژوهش حاضر، مورد شناسایی و سنجش قرار گیرد. همچنین در این فصل ‌در مورد مفهوم خلاقیت، تعریف خلاقیت و مبانی نظری مرتبط با پژوهش مطالبی گردآوری شده است.

در فصل سوم به چگونگی انجام پژوهش، جامعه و گروه نمونه ­ای که می بایست پژوهش در آنجا انجام شود، ابزار گردآوری اطلاعات روایی و اعتبار ابزار گردآوری اطلاعات و روش تحلیل داده ­ها پرداخته شده است. فصل چهارم بر این اساس استوار است که اطلاعات به دست آمده از جامعه (گروه نمونه) موردنظر را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد تا بتوان سؤالات اصلی پژوهش را پاسخگو باشد. در این فصل با بهره گرفتن از آمار استنباطی داده ­های موردنظر، مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. در فصل ۵ نتایجی را که از یافته ­های فصل ۴ به دست آمده و همچنین پیشنهادها و محدودیت­های پژوهش ارائه می­گردد، است.

فصل دوم:

پیشینه پژوهش

مقدمه

الف) تصور قوی از خلاق بودن خود :

اولین قدم جهت بهبود خلاقیت این است که این حقیقت را بفهمیم و قبول کنیم که فردی خلاق هستیم و می‌توانیم خلاقیت خود را افزایش دهیم. ذهن فقط می‌تواند چیزی را دریابد که برای دریافتن آن آماده شده باشد. چنانچه خود را خلاق بدانید، خلاقیت می‌تواند اتفاق بیافتد. از این رو افراد خلاق خود را خلاق می دانند. برای مثال، زمانی که از آن ها سوال می شود خلاق هستند یا خیر؟ جواب مثبت می‌دهند (مال امیری،۱۳۸۶).

ب) پشتکار و استقامت :

پشتکار و استقامت باعث می شود که افراد خلاق بتوانند از فرآیندهای هوش و دانش خود به طور مکرر استفاده نمایند (استنبرگ،۱۹۹۸). در نتیجه برای رسیدن به خلقی مهم، فرد بایستی این پشتکار را داشته باشد که مدت ها روی یک مسئله کار کند. هنگامی که شخص زمان زیادی را صرف مسئله ای خاص می‌کند، احتمال زیادی وجود دارد که از درون آن کار، دستاوردی بدیع و ارزشمند پا به عرصه وجود بگذارد، زیرا اقدامات مختصری که طی زمان طولانی صورت گرفته، با هم ادغام شده و پیشرفتی تحول برانگیز را به وجود می آورد (ویزبرگ^[۷۷]،۱۹۹۲).

ج) ابهام پذیری :

یکی از برجسته ترین ویژگی های افراد با سطح خلاقیت بالا، داشتن ظرفیت تحمل ابهام است. این افراد در مواجهه با وضعیت های ناشناخته یا تعریف نشده قابلیت انطباق پذیری بالایی دارند؛ اقدامات خلاق اساسا” به ‌عنوان پاسخ به ابهام رخ داده و از درون ابهام معنی می‌شوند. ‌بنابرین‏ بایستی همواره با ابهام به مثابه یک فرصت برخورد کرد ( فورد و گیویا،۱۹۹۵).

د) ریسک پذیری :

یکی از مهم ترین ویژگی های افراد با خلاقیت بیشتر، ریسک پذیری می‌باشد. بدین صورت که ماهیت خلاقیت بیانگر پرمخاطره بودن این کار است. اقدامات خلاق بعضی اوقات با شکست مواجه می‌شوند. اما افراد خلاق باید بتوانند بدون توجه به خطرات، شکست را پذیرا شوند و نقطه برجسته سازمان های خلاق، تعهد نسبت به منابع مخاطره آفرین جهت تعقیب احتمال های خلاق می‌باشد (گیویا،۱۹۹۴). از این رو جهت انگیزش کارکنان به سوی خلاقیت، اطمینان یافتن از اینکه افراد احساس کنند جهت ریسک پذیری و شکستن روش های روتین و امن انجام کارها تشویق می‌شوند، امری کلیدی می‌باشد (شالی و گیلسون،۲۰۰۴).

ه) استقلال :

انسان خلاق، فکر و عمل خود را به طور آزادانه انتخاب می‌کند. بعلاوه از احساس تسلط خویش بر زندگی لذت می‌برد و معتقد است آینده اش به خود او بستگی دارد و با وقایع و حوادث هدایت نمی شود. انسان با داشتن احساس آزادی، در فرایند زندگی راه های انتخاب زیادی می بیند و احساس می‌کند هر آنچه بخواهد، می‌تواند انجام دهد. افراد خلاق نیز خودشان تصمیم می گیرند که چه هدفی را انتخاب کنند یا اینکه چه کاری را انجام دهند؛ چه وقت آن را انجام دهند؛ چگونه انجام دهند؛ و چه زمانی آن را متوقف کنند. در تمامی این موارد تمایلات و خواسته های درونی افراد عامل تعیین کننده رفتار بوده است و نه عوامل بیرونی (مال امیری،۱۳۸۶).

و) نیاز به موفقیت :

افراد خلاق، نیاز وافری به موفقیت و پیشرفت دارند. از نظر کوپر^[۷۸] (۱۹۹۸) آنچه در تمام موقعیت ها موفقیتی مشترک است این است که شخص می‌داند عملکرد آتی او ارزشیابی معناداری از شایستگی فردی اوست. معیارهای برتری ‌به این علت نیاز به موفقیت را بر می انگیزانند که عرصه بسیار معناداری برای ارزیابی میزان شایستگی فرد تامین می‌کنند. از طرفی به نظر فیودر^[۷۹]، افراد موفقیت گرا در فعالیت های نسبتا” دشوار در صورت مواجه شدن با دشواری و شکست، استقامت بیشتری به خرج می‌دهند و بر اساس نظر وینر^[۸۰] برای موفقیت ها و شکست ها، به جای اینکه دنبال کمک یا توجه دیگران باشند، مسولیت شخصی می‌پذیرند (ریو،۲۰۰۱).

ز) اعتماد به نفس :

افراد خلاق معمولا افرادی با اعتماد به نفس می‌باشند و عمیقا به توانایی ها و مهارت های خود و آنچه انجام می‌دهند اعتماد دارند (فورد و گیویا،۱۹۹۵). آن ها از این توانایی برخوردارند تا اطرافیان خود را متقاعد کنند که حق با آن ها‌ است. افراد با اعتماد به نفس بالا خیلی خوب می‌توانند از دنباله روی جمع بپرهیزند، آن را کنار بگذارند و یا رد کنند. این افراد نمی توانند از گفتن و انجام دادن کارهایی که فکر می‌کنند درست است دست بردارند، زیرا آن ها نسبت به فشارهایی که برای دنباله روی از جمع وجود دارد، بی اعتنا هستند یا اهمیتی برای آن قائل نمی شوند (ساتون،۲۰۰۱).

۲-۶-۱-۳) سبک شناختی :

سبک شناختی عبارت است از روش ترجیحی فرد برای جمع‌ آوری، پردازش و ارزیابی اطلاعات، یا به عبارت واضح تر به ‌عنوان تفاوت های فردی در شیوه درک، تفکر، حل مسائل، یادگیری و مرتبط شدن افراد با یکدیگر (مال امیری،۱۳۸۶).

کرتن^[۸۱] (۱۹۸۷) در تحقیقات خود به دو نوع سبک شناختی یعنی « نوآوران^[۸۲]» و « انطباق پذیران^[۸۳] » رسید. انطباق پذیران تمایل به فعالیت در سیستم ها و ساختار های تعریف شده دارند و خلاقیت آن ها در قالب الگو ها و رویه های جاری انجام می شود. در حالی که نوآوران بیشتر مستعد فعالیت در سیستم ها و ساختارهای تعریف نشده می‌باشند و خلاقیتشان خارج از الگوها و رویه های جاری انجام می شود. انطباق پذیران در جستجوی راه حل مسائل از طریق روش های درک شده و پذیرفته شده می‌باشند. نوآوران هم مسائل، هم راه حل های آن ها و هم وسایل دست یابی به آن ها را کشف می‌کنند. نوآوران معمولا، انطباق پذیران را به ‌عنوان افرادی خشک اندیش، مطیع، کم رو، همرنگ جماعت و انعطاف ناپذیر می بینند. در مقابل، انطباق پذیران ممکن است نوآوران را افرادی نامعقول، غیر عملی، ناهنجار، بینظم و بی احساس ببینند .

تحقیقات انجام شده بیانگر تاثیر مستقیم سبک شناختی روی خلاقیت می‌باشد (آمابیل،۱۹۹۶، وودمن، ساویر و گریفن،۱۹۹۳). از طرفی فهمیدن سبک شناختی افراد در سازمان ها در بردارنده منافعی برای سطوح مختلف سازمان می‌باشد. بعضی از منافع درک سبک شناختی در سطح فردی به شرح زیر می‌باشد:

1. 1. به افراد جهت شناسایی و درک قوت و ضعف های خود کمک می‌کند ؛

1. 1. به آن ها می‌گوید که چگونه برای یافتن مسئله، ترجیح قائل شوند ؛

1. 1. ممکن است به افراد درباره ی استفاده از انواع روش ها، فنون انواع ایده هایی که می‌توانند تولید کنند، کمک نمایید ؛

1. 1. کمک به افراد جهت برقراری ارتباط اثربخش تر از طریق اصلاح راه حل ها یا دیدگاه هایشان، وقتی که مواجهه با نیازها یا ترجیحات دیگران ضرورت می‌یابد ؛

1. 1. به چالش کشیدن افراد جهت دیدن یا نگریستن ماورای تمایلاتشان ؛

1. به افراد درباره ی راه حل هایی که بیشترین تمایل را به پذیرش آن ها دارند، کمک می‌کند (مال امیری،۱۳۸۶).

۲-۶-۱-۴) هوش :