۱-۷-۲- تعریف مفهومی بزهکاری:

بزهکاری یعنی رفتارهای خلاف قانون کیفری و هم خلاف قوانین مقررات اجتماعی حاکم بر جامعه،مانند قوانین راهنمائی و رانندگی، قوانین مدنی و یا مجموعه قوانینی که مختص یک جامعه ی فرعی و یا کوچک در کشور است مانند قوانین و مقررات در مدارس، ادارات و نیز رفتارهای خلاف هنجارها و ارزش‌های مورد پذیرش عموم در جامعه می‌باشد. مانند فعالیت مربوط به خشونت، اخلال در نظم خانه و خانواده و برخی بزهکاری‌های پنهان نوجوانان. (بلسیر، ۱۳۹۱)

فصل دوم:

ادبیات تحقیق

مقدمه:

این فصل به عنوان ادبیات تحقیق یا همان مبانی نظری به دوبخش عمده تقسیم شده است بخش اول بیان مطالبی است در خصوص عزت نفس، پیشگیری، نوجوانی، بزهکاری نوجوانان، تعاریف و نظریه های گوناگونی که در این خصوص از سوی روانشناسان و کارشناسان مطرح در این زمینه‌ها ارائه شده است در بخش دوم با عنوان پیشینه تحقیق،به پژوهش‌ها و تحقیقاتی که با عنوان‌های عزت نفس و بزهکاری نوجوانان در داخل و خارج از کشور انجام گردیده، اشاره اجمالیشده است.

برای انسان هیچ ارزشی، مهم تر از داوری او ‌در مورد نفس خویش نیست، تصوری که یک فرد از خویشتن دارد به طور ضمنی در همه واکنش‌های او متجلی است. نیاز به احترام و عزت نفس از نیازهای اساسی انسان است که روانشناسان بر آن تأکید دارند. عزت در همه فرهنگ‌ها ارزش و ذلت ضد ارزش به حساب می‌آید، مفهوم و مصداق آن در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. ناتانیل براندن پدر نهضت عزت نفس می نویسد:

احساس ما از خویشتن و آنچه را که ‌در مورد خود می اندیشیم بر کلیه جوانب تجربه ما از زندگی اثر جدی و قطعی دارد. شیوه رفتار ما در کار و حرفه، در مسائل عشقی و عاطفی، در امور جنسی، در نقش پدر و مادر در رابطه با فرزندان و در پیشرفت امور زندگی همه و همه متأثر و در گرو احساس ما از نقش خویشتن است.همچنین راهگشای فهم و درک ما از خود و دیگران است. همه ی مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر همه و همه ریشه در عزت نفس ضعیف دارد.

عزت نفس^[۱] سالم یک نیاز اصولی و اساسی برای برخورداری از یک زندگی با فرجام است.

منظور از از عزت نفس^[۲] نیرومند، احساس اطمینان از شایستگی در زندگی است. معنی عزت نفس ضعیف این است که انسان خود را مناسب و لایق زندگی نداند و عزت نفس متوسط نوسان بین این دو می‌باشد.

یکی از مهم ترین صفات بشری برای رسیدن به هدف‌هایی که انسان در پیش دارد عزت نفس است. برخورداری از اراده و اعتماد به نفس قوی، قدرت تصمیم گیری و ابتکار، خلاقیت، سلامت فکر و بهداشت روانی ارتباط مستقیمی با میزان عزت نفس و احساس خود ارزشمندی دارد.

همه افراد جامعه، صرفنظر از سن،جنسیت، زمینه فرهنگی، جهت و نوع کاری که در زندگی دارند، نیازمند عزت نفس هستند. در حقیقت بررسی های گوناگون روانشناسی حاکی از آن است که چنان که نیاز به عزت نفس ارضاء نشود، نیازهای گسترده تر نظیر نیاز به آفریدن پیشرفت یا درک استعداد بالقوه محدود می ماند. عزت که در اصل یک کلمه عربی است در لغت به معنای محکم و نفوذناپذیر است.«أرض عزیزه»یعنی زمینی که آب در آن راه نیابد. این واژه از نظر اصطلاحی اجتماعی به معنای حالتی است که از شکست انسان پیشگیری می‌کند و مانع مغلوب شدن او می‌گردد.(عسگری،۱۳۹۲)

بخش اول: مبانی نظری پژوهش

۲-۱- تعاریف عزت نفس:

عزت نفس دارای تعاریف متعددی است، به بعضی از مهم ترین آن‌ ها پرداخته می شود.

منظور از عزت نفس، احساس و تصوری است که فرد به مرور زمان نسبت به خویشتن در ذهنمی پروراند. به عبارت ساده تر، عزت نفس یعنی ارزیابی فرد از خودش، حال این برداشت و ارزیابی می‌تواند مثبت و خوشایند باشد، یا منفی و ناخوشایند. (شجری، ۱۳۹۲)

عزت نفس^۱ درکی است که فرد از خود دارد، اما این درک با قضاوت‌های ارزشی همراه است و دربرگیرنده میزانی از حرمت خویش و خویشتن پذیری است.(همان منبع) ‌بنابرین‏ حس ذهنی و دیرپائی از میزان پذیرش خود به شمار می رود. عزت نفس از عوامل درونی و بیرونی متأثر است. عوامل درونی، عواملی هستند که از درون نشأت می‌گیرد یا خود شخص آن را ایجاد می‌کند. مانند: نظرها، باورها و اعمال یا رفتار. عوامل بیرونی همان عوامل محیطی هستند. پیام‌هایی که کلامی و غیر کلامی انتقال پیدا می‌کنند و تجربه هایی که بانی و موجب آن والدین، آموزگاران، اشخاص مهم در زندگی، سازمان دهندگان و فرهنگ هستند(براندن^[۳]، ۱۳۸۶)

افراد با عزت نفس بالا، برون گرا، سازگار، با وجدان، دارای ثبات عاطفی و آماده تجربه کردن هستند و تمایل دارند ویژگی‌های اجتماعی مطلوبی را به خود نسبت دهند. افرادی با عزت نفس پائین، اعتماد به نفس برای درگیر شدن در انواع رفتارهای اجتماعی را ندارند و ‌بنابرین‏ درون گراتر هستند. (شجری،۱۳۹۲). در مجموع عزت نفس رابطه قوی با سازه‌های انگیزشی مثل خوش بینی، سلطه و رقابت دارد، یعنی احساس کردن خود به عنوان یک عامل شایسته و دارای توانمندی موفقیت.

استفاده از منابع انسانی با عزت نفس بالا به معنی بهره وری بالاتر برای کارفرمایان است. برای کارمندان، عزت نفس بالا افراد را سریع تر به ارتقاء و توسعه شغلی در شرکت‌ها یا هنگام تقاضا دادن برای مشاغل بهتر در سازمان‌های دیگر، می رساند. عزت نفس منابع انسانی، یکی از مؤلفه‌های مهم جنبه روان شناختی به ویژه پیرامون مؤلفه‌های نگرشی می‌باشد. (همان منبع).

عزت نفس میزان پذیرش خود که از عواملی از قبیل نظرها، باورها، اعمال و رفتار، عوامل محیطی و غیره متأثر می‌باشد که در این راستا افراد دارای عزت نفس بالا سازگار، با وجدان و دارای ویژگی‌های مطلوب اجتماعی می‌باشند. لیکن افراد با عزت نفس پائین درون گرا و از ویژگی‌های مطلوب اجتماعی برخوردار نمی باشند.

۲-۲-تعاریف عزت نفساز دیدگاه روانشناسان وجامعه شناسان:

روانشناسان ونیز جامعه شناسان تعاریف عملیاتی و به اصطلاح کاربردی زیادی را مطرح نموده اند که به برخی از آن ها در ذیل اشاره می شود.

۱ـ عزت نفس تصورات، نگرش‌ها، ارزیابی‌هایی که شخص به طور مدام درباره خود انجام می‌دهد، قضاوت شخصی و خودارزشمندی که شخص درباره خودش دارد. ( کوپر اسمیت، ۱۹۶۷ )

۲-عزت نفس قضاوتی است فردی از شایستگی که ویژه عام شخصیتی است نه یک نگرش لحظه ای یا اختصاصی برای موقعیت‌های خاص(پروین، جان،۱۳۹۲)

۳-احساس خود ارزشمندی مبتنی بر ارزیابی خویشتنو احساس کارآمدی مبتنی بر مشاهده آثار کارهای فرد. این تعریف پرکاربردترین تعریف ‌در مورد عزت نفس است.(رونبرگ، ۱۹۶۵)

۴- عزت نفس یعنی احساس ارزشمند بودن که از طریق مجموعه افکار،عواطف، احساس‌ها و تجربه ها به دست می‌آید به نحوی که فرد خود را توانمند، باکیفیت و موفق می‌داند.(بازگیر، ۱۳۸۸)