بانک ها اغلب با ریسک هایی از جمله ریسک بازار، اعتباری، عملیاتی و نقدینگی و .. مواجه هستند.. از سوی دیگر برای جلوگیری از ورشکستگی و ضرر و زیان بانک لازم است که ‌در مورد مدیریت ریسک های بانکی تصمیماتی اتخاذ شود که هر یک از تصمیمات در جهت مدیریت ریسک می‌تواند دارای تأثیری مثبت بانکی بر روی کارایی یک بانک باشد. (پناهیان و ابیاک ،۱۳۹۲،ش ۱۷)

‌به این منظور لازم است هر یک از بانک ها از کارایی شعب خود اطلاع داشته باشند. علل کارایی و ناکارایی شعب خود را بررسی کنند و با برنامه ریزی های مناسب به اصلاح و هدایت واحدهای ناکارا بپردازند. بدیهی است که با کاراتر شدن شعب ناکارا ، ضمن رسیدن ‌به این اهداف با کاهش بهای خدمات ارائه شده و جلوگیری از اتلاف منابع کمیاب می توان انتظار داشت که منافع ملی بیشتر تأمین شود و در سطح کلی یک بانک، زیان‌های ناشی از عدم کارایی هم به حداقل ممکن برسد و در مجموع سیستم بانکی کشور کاراتر شود. (حقیقت و نصیری ،۱۳۸۲)

با توجه به اهمیت این موضوع ‌در بانک لازم دانستیم که مدیریت ریسک و کارایی را در شعب بانک سپه استان گیلان بسنجیم و از تکنیک تحلیل پوششی داده ها ‌به این منظور بهره جستیم.

• 1. قلمرو تحقیق

۱-۳-۱-قلمرو مکانی تحقیق

جامعه آماری مورد مطالعه شعب بانک سپه استان گیلان شامل ۳۰ شعبه بانک سپه استان گیلان که در سال ۹۳ مشغول فعالیت بوده و اطلاعات لازم ‌در مورد ارزیابی عملکرد آن ها از تراز داخلی شعب و اطلاعات موجود در دوایر مدیریت شعب بانک سپه استان گیلان استفاده شده است.

۱-۳-۲-قلمرو زمانی تحقیق

با توجه به متغیرهای تحقیق اطلاعات مورد نیاز شعب بانک سپه استان گیلان مربوط به نیمه اول سال ۹۳ بوده که این اطلاعات در نیمه دوم سال ۹۳ جمع‌ آوری گردید.

۱-۳-۳-قلمرو موضوعی تحقیق

قلمرو موضوعی این تحقیق ارزیابی کارایی شعب بانک سپه استان گیلان با استفاده ‌از تکنیک تحلیل پوششی داده ها با وجود ریسک اعتباری در مراحل اجرای خدمات ارائه شده توسط شعب بانک می‌باشد.

• 1. اهداف تحقیق

۱-۴-۱- هدف اصلی:

تعیین میزان کارایی شعب بانک سپه استان گیلان با وجود ریسک اعتباری در فعالیت شعب

۱-۴-۲- اهداف جزئی:

۱-بررسی اثرریسک اعتباری بر کارایی شعب

۲-شناسایی علل کارآمدی شعب کارا با وجود ریسک

۳-شناسایی علل ناکارآمدی شعب ناکارا با وجود ریسک

۴-ارائه پیشنهادات جهت مدیریت وکنترل ریسک در رابطه با تسهیلات اعطایی و راه های بهبود عملکرد شعب

۱-۴-۳- اهداف کاربردی:

جامعۀ آماری انتخاب شده در این تحقیق شعب بانک سپه در استان گیلان می‌باشد.اما تمامی بانک ها از نتایج و یافته های این تحقیق می‌توانند بهره مند گردند.

• 1. سوالات تحقیق

۱-۵-۱-پرسش اصلی:

کارایی شعب بانک سپه استان گیلان باوجود ریسک و استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها چگونه است؟

۱-۵-۲-پرسش های فرعی:

۱-شعب بانک سپه استان گیلان از لحاظ کارایی در چه سطحی هستند؟

۲- کارایی شعب بانک سپه با وجود ریسک نسبت به یکدیگر چگونه است؟

۳- سطح کارایی کدامین شعب بانک سپه بدون احتساب ریسک و با احتساب ریسک بالاتر می‌باشد؟

۴- سطح کارایی کدامین شعب بانک سپه بدون احتساب ریسک و با احتساب ریسک پایین تر است؟

• 1. چهارچوب نظری تحقیق

چارچوب نظری بنیانی است که تمامی پژوهش برآن استوار است و روابط میان متغیرها را روشن می‌کند.درهنگام تصمیم گیری ‌در مورد تعیین داده ها یا ستانده های D M U ها به یک دیدگاه مفهومی از آنچه که به عنوان یک داده یا ستانده برای یک D M U مطرح است نیازمندیم.همچنین باید این اطلاعات به طور واقعی ‌در مورد همه D M U ها موجود باشد.مشخص کردن متغیرهای داده و ستانده یکی از اقدامات مهم در استفاده از DEA می‌باشد.انتخاب داده ها و ستانده های صحیح نقش مهمی در تفسیر،استفاده و قبول نتایج حاصل از DEA برای مدیران و سایر استفاده کنندگان دارد..شعب بانک‌ها واحدهای خدماتی محسوب می‌شوند که با بهره گرفتن از نیروی کار،تجهیزات و فضای کاری و سپرده های خود به اعطاء انواع مختلفی از تسهیلات با قبول ریسک مترتب برآن می پردازندوایجاد درآمد، هزینه های عملیاتی،هزینه های پرسنلی ، هزینه های ساختمان ،هزینه های دارایی ثابت و… را موجب می شود.در مدل D EA شبکه ای می توان به بررسی عملکرد زیر بخش ها علاوه بر بهینه سازی خروجی نهایی و ورودی اولیه اشاره نمود. این پژوهش با توجه به مطالعات نوراو همکاران۱۳۹۰ وکنت ماتئوس۲۰۱۳ از مدل DEA شبکه ای جهت بررسی عملکرد زیر بخش ها علاوه بر بهینه سازی خروجی نهایی و ورودی اولیه استفاده شده است .هزینه عملیات و دارایی های ثابت ورودی مرحله ۱ و خروجی این مرحله شامل هزینه کارمندان که با میزان سودپرداختی به ‌عنوان ورودی مستقل وارد مرحله ۲ می‌شوند که خروجی این مرحله مطالبات بوده و به ‌عنوان ورودی مرحله۳ با ورودی مستقل ریسک به مرحله بعدی وارد می‌شوند و ستاده شبکه شامل سود دریافتی ، کارمزد اخذ شده، سپرده و تسهیلات می‌باشند. نکته حائز اهمیت این است که با توجه به اینکه در مدل در پی افزایش خروجی شبکه سیستم هستیم لذا مطالبات معوق به عنوان یک شاخص ورودی محسوب می گرددشکل(۱-۱)



سود دریافتی

هزینه عملیات

کارمزد اخذشده

دارایی ثابت

هزینه

کارمندان

مطالبات

سپرده

تسهیلات

سودپرداختی

مدل مفهومی پژوهش

(نورا و همکاران،۱۳۹۰)

• 1. شرح واژه ها و اصطلاحات به کار رفته در تحقیق

ریسک اعتباری: ریسک اعتباری را تغییر در ارزش به واسطه تغییر های غیرمنتظره در کیفیت اعتباری تعریف کرده‌اند (دافی^۱ ،۲۰۰۳)در تعریف دیگر، ریسک اعتباری به خطری تعبیر شده که بر اساس آن ، وام گیرنده به پرداخت اصل و فرع وام یا بدهی خود طبق شرایط مندرج در قرارداد قادر نباشد. به عبارت دیگر مطابق این ریسک، بازپرداخت ها یا با تأخیر انجام شده یا اصلاً وصول نمی شوند. این امر باعث پدید آمدن مشکل هایی در گردش وجوه نقد بانک می شود (موسوی وموسویان،۱۳۸۹) .اثر ریسک اعتباری از راه محاسبه هزینه جایگزینی جریان های نقدی در صورت وقوع نکول طرف مقابل اندازه گیری می شود (جورین^۲،۲۰۰۳).

در این زمینه عوامل داخلی نظیر ضعف مدیریت اعتباری ، کنترل های داخلی ، پیگیری و نظارت و یا عوامل خارجی نظیر رکود اقتصادی ، بحران و … مؤثر می‌باشند. با توجه به فعالیت های اصلی و عملیاتی نهاد های پولی و اعتباری به دلیل محوریت ، حجم عملیات و به ویژه حساسیت آن مهمترین ریسک به شمار می رود.

کارایی: بیانگر میزان بهره وری یک سازمان از منابع خود در عرصه تولید به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان است (مهرگان، ۱۳۹۱)