ب) باید به مردم صریح گفت که در مذاکره امتیاز می‌دهیم و امتیاز می گیریم وی با اشاره به قطعنامه ۵۹۸ و قبول آن از طرف ایران و دستاوردهایی که برای کشور به عنوان یک پیروزی داشت، معتقد است در کشور به شکل افراطی با توافق ژنو برخورد می‌کنند که این برخورد روحیه مردم را نسبت به آن خراب می‌کند. باید به مردم صریح گفت که در مذاکره یک طرف امتیاز می‌دهد و در مقابل امتیاز می‌گیرد. این که در خاک خود غنی سازی داشته باشیم، امتیاز کمی نیست. اهمیت آن از این نظر است که این خط قرمز اسرائیل و آمریکا و اعراب منطقه تاکنون بوده است که امروز به آن دست یافته ایم.

در پایان موسویان معتقد است اگر توافق بین‌المللی صورت نگیرد، هم ایران و هم آمریکا بازنده خواهند بود. در حال حاضر ایران فرصتی طلایی در خاورمیانه به دست آورده است و استراتژیست ها و سیاسیون باید کمی فراتر از امروز را ببینند.

محمدرضا ضیائی بیگدلی در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۲ در نشستی علمی پیرامون تحلیل توافق ژنو از منظر حقوق بین الملل، با نگاهی خوش بینانه به تحلیل آن و کالبدشکافی این توافق پرداخته و معتقد است که برنامه اقدام مشترک ژنو، یک معاهده بین‌المللی و در نتیجه تابع حقوق بین الملل و حقوق معاهدات بین‌المللی است. و نتیجه می‌گیرد:

الف) توافق ژنو یک موافقت نامه نزاکتی و اخلاقی نمی باشد.

ب) توافق ژنو در چارچوب مفهوم «اجرای موقت» مقرر در عهدنامه ۶۹ وین نمی گنجد. هر چند مدت زمان اولیه اجرای آن محدود است.

ج) توافق ژنو در زمره موافقت نامه های ساده یا اجرایی است، که با امضای آن توسط بالاترین مقام اجرایی دستگاه ذیربط (در اینجا وزیر امور خارجه) و در چارچوب مفهوم «برنامه همکاری» مقرر در آئین نامه چگونگی تنظیم و انعقاد توافق های بین‌المللی ایران، قابلیت اجرایی یافته است.

د) توافق نامه به فرض ضرورت عمل تصویب توسط پارلمان ایران، در صورت عدم تصویب،
خدشه ای به ماهیت الزامات حقوقی بین‌المللی آن در چارچوب یک معاهده بین‌المللی وارد
نمی سازد.

در منابع لاتین، تحقیقات در خصوص اثرات گوناگون تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران بسیار گسترده است. برخی از این تحقیقات در اثر بخش بودن تحریم های اقتصادی در تغییر مواضع و رویکرد سیاسی جمهوری اسلامی ایران درطی سال‌های اخیر کنکاش نموده است؛ ونتیجه گیری می‌کند که این تحریم ها بیش از آنکه در پیشرفت هسته ای ایران اثر داشته باشد، در اقتصاد و مسائل اجتماعی ایران تاثیرگذار بوده است. (اسفندیاری، ۲۰۱۳، ۱۰)

ولی آتائف^[۱]۱ معتقد است که تحریم های اقتصادی تا حدود زیادی توانسته است با تحت فشار قرار دادن ایران، برنامه هسته ای این کشور را محدود نماید. (آتائف، ۲۰۱۳، ۵۶)

بیشتر تحقیقات علمی در خصوص اثرات تحریم، بر جنبه‌های انسان دوستانه و تا حدودی پزشکی و محیط زیست می‌باشد. (برای مثال نگاه کنید به سیدنیا و عبداللهی، ۲۰۱۳، ۲) ولی آنچه که در تحقیقات اخیر بخصوص پس از توافق ژنو در تحقیقات برخی از سیاستمداران و دانشمندان غربی مشهود است، حاکی از رویکرد تعاملی^[۲]۲ و توافقی در حل مسئله هسته ای ایران بوده است. برای مثال «آین هورن^[۳]۱» در کتاب جلوگیری از یک بحران اتمی، لزوم توافق همه جانبه با ایران که در سال ۲۰۱۴ توسط مؤسسه‌ بروکینگ آمریکا منتشر شده است، معتقد است که تحقیقات می‌دانی نشان می‌دهد با انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور جدید ایران، کشورهای غربی بخصوص ایالات متحده آمریکا بایستی بر روی تغییر رویکرد سیاسی جمهوری اسلامی از طریق حرکت های سیاسی ـ مردمی سرمایه گذاری نماید و تهدیدات نظامی تاثیر زیادی در این زمینه نخواهد داشت.

به هر حال به نظر می‌رسد، تحقیقاتی که به آن ها اشاره شد؛ هر کدام از دیدگاه خاص موضوع هسته ای ایران را بررسی نموده. ولی آنچه مسلم است، تحولی است که پس از انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم و تشکیل دولت حسن روحانی با شعار تعامل به جای تقابل در سیاست های هسته ای ایران رخ داده و نمود بارز آن در توافق نوامبر ۲۰۱۳ موسوم به توافقنامه اقدام مشترک ژنو می‌باشد. تحقیق حاضر در پی آن است به بررسی آثار حقوقی و سیاسی توافق ژنو و تاثیر آن بر برنامه هسته ای ایران بپردازد. البته به دلیل تازگی این رخداد و پویایی آن در زمان حاضر، امکان پیش‌بینی دقیق در زمینه‌های سیاسی و حقوقی با درصد پایینی وجود دارد که نویسنده در بخش محدودیت های تحقیقی و رهنمود برای تحقیقات آینده به آن مفصلاً خواهد پرداخت.

۱-۹- روش تحقیق

روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است.

۱-۱۰ روش گردآوری اطلاعات

روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق عبارت است از:

1. 1. بررسی منابع کتابخانه ­ای

1. 1. بررسی منابع خبری و اطلاعاتی موجود

1. مصاحبه با متخصصین و کارشناسان روابط بین الملل در وزارت خارجه

۱-۱۱- محدوده زمانی و مکانی

محدوده زمانی این پایان نامه مباحث هسته ای ایران تا آذر ۱۳۹۲ (نوامبر ۲۰۱۳) و زمان توافق ژنو می‌باشد. محدوده مکانی نیز ایران و گروه ۱+۵ است.

۱-۱۲- سازماندهی تحقیق

پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی است که پژوهشگر طی فرایند گزارش تحقیق در فصل اول کلیات، بیان مسئله، اهمیت موضوع، اهداف، انگیزه، فرضیات و …. ارائه نموده است.

در فصل دوم، مبانی نظری شامل تعاریف معاهدات و عهدنامه ها و نظریات حقوقی و سیاسی
بین‌المللی در خصوص آن ها ارائه شده است.

در فصل سوم، مختصری از پیشینه تاریخچه­ هسته­ای قبل و بعد از پیروزی انقلاب تا زمان توافق ژنو گزارش شده است.

فصل چهارم، پژوهشگر به بحث ‌در مورد ابعاد سیاسی ـ حقوقی توافق ژنو و نظرات مختلف در این خصوص پرداخته است

فصل پنجم، فرضیات تحقیق به بحث گذاشته شده و در خصوص اثبات یا ردّ این فرضیات تحلیل ارائه شده و در پایان نتیجه گیری ارائه گردیده است. ضمناً منابع و مآخذ و ضمائم پژوهش در پایان گزارش تحقیق آورده شده است.

فصل دوم:

مبانی نظری تحقیق

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

از آنجایی که مدل های موجود در روابط بین الملل متاثر از نظریات تئوریک می‌باشد و روابط واقعی بین دولت ها توسط این مدل ها تبیین می‌گردد، و از آنجا که هر گونه اعمال و رفتار در روابط بین الملل زیربنایش ایدئولوژی حاکم بر کارگزاران و دولت مردان می‌باشد، لذا توجه به مبانی تئوریک امروزه از اهمیت زیادی برخوردار است. تحلیلگران سیاسی برای تبیین و توجیه رفتار دولت‌ها سعی می‌کنند شناخت دقیقی از این زیربناها و نظریات داشته باشند. در واقع بستر عمل در روابط بین الملل تئوریها و نظریات موجود می‌باشد. ‌بنابرین‏ در این فصل سعی می شود دیدگاه نورئالیسم به دلیل نزدیکی آن به موضوع تحقیق، مورد بررسی قرار گیرد.

۲-۱- نورئالیسم

واقع گرایی که از دهه ۱۹۴۰میلادی به وجود آمد تا امروز هم چنان پارادایم مسلط در روابط بین الملل باقی مانده است. هر چند، واقع گرایی در طول زمان شکل خود را عوض ‌کرده‌است. این توانایی دگرگونی یکی از دلایل اصلی تداوم هژمونی واقع گرایی در روابط بین الملل است. با وجود این، می توان اصول مشترکی را در واقع گرایی یافت. اصولی چون دولت محوری، آنارشی سیستم بین الملل، قدرت و امنیت.