چکیده
پایان نامه حاضر تحت عنوان « بررسی رویکردهای سیاسی اشعار محمد الفیتوری درصدد است تا به رویکردهای
سیاسی این شاعر و موضع گیری های وی پیرامون ملت آفریقا و سودان و کشورهای عربی بپردازد.
فیتوری ؛ نژاد ، دین ، زبان ، فرهنگ آفریقایی و عربی را از عوامل اساسی در ایجاد اتحاد ملت اسلامی می دانـد.
او به عنوان شاعری متعهد در برابر استعمار انگلیس و آمریکا با اندیشه های والای خود با آنان به مبارزه پرداخته و به بیداری مردم زمانه همت گماشته و چهره کریه استعمار را به مردم شناسانده است.
قصاید فیتوری تصویری از خشم ، پریشانی ، درد و رنج و آرزوهـای مـلت آفریـقا و عـرب و دعـوت به مبـارزه و
مقاومت و ایستادگی در مقابل استعمار است. ملت آفریقا و عرب رمز و رازهای خود را در اشعار فیتوری دیده اند لذا شعر او نزد آنها گرامی است.
مقدمه
سپاس بی حّد و قیاس ایزد توانا را سزاست که به وجود نامحدود خود انسان را آفرید و به نیروی
عقل و منطق او را بر سایر موجودات برتری بخشید ، درود نامحدود بر روان پاک سفیران الهی مخصوصاً به روح پرفتوح حضرت حتمی مرتبت و اوصیای گرامی او باد که برگزیدگان حقّند و راهنمایان خلق ( صَلَواتُ الله عَلَیهم اَجمَعین )
موضوع این رساله تحت عنوان « بررسی رویکردهای سیاسی اشعار محمد الفیتوری » است.
فیتوری در میان ملت آفریقا به ویژه کشورهای سودان و مصر و برخی دیگر از کشـورهای عـربی
زندگی کرده است. لذا از نزدیک با زندگی اعراب و آفریقاییان آشنا و درد و رنج آنها را لمس نموده و خود نیز از میان آنها بوده است. فیتوری در رویکردهای سیاسی خود به اشعار میهنی و ملی که پیرامون مسائل میهن خود یعنی سودان و آفریقا و دیگر کشورهای عرب و مشکلات سیاسی و اجتماعی که در جریان است و عشق انسان به وطن و امتش و همچنین عشق و فخر به دیگر ملیت ها و چهره های مبارز پرداخته و آنها را به تصویر می کشد. او در اشعار خود از تعابیر زیبا ، لطیف و پرمعنی و مؤثر استفاده نموده و به آنها رنگ عاطفی بخشیده تا توانایی تأثیر در جان های مردم را داشته باشد.
شعرهای او تصویری از وجدان مردم و بیان آرزوها و رؤیاهایـشان می بـاشد کـه رمـز و رازهـای
درونی آنها بوده است.
در آفریقا و سودان و دیگر کشورهای عربی ، مشکلات عـدیده ای چـون فـقر ، عقـب ماندگـی ،
تبعیض نژادی ، اوضاع نامناسب اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و وجود استعمارگرانی چون عثمانی ، انگلیس و آمریکا ، آزاد مردان و آزاد اندیشانی چون فیتوری را وادار نموده و انگیزه داده است که با سرودن اشعار سیاسی ، ملی و میهنی و … رسالت خود را در معرض استعمارگران برپا داشته تا با بیداری و مقاومت و ایستادگی مردم مقدمات خروج آنها را از سرزمین های آفریقایی ، عربی و اسلامی فراهم نماید.
این رساله بدنبال آن است که با بـررسی رویکـردهای سیـاسی اشـعار فـیتوری ، بیـان دارد کـه
فیتوری به عنوان یکی از بزرگان شعر معاصر عرب به اشعار سیاسی ، ملی و میهنی پرداخته است و در این راه اهتمام فراوانی از خود نشان داده است.
اما از جمله مشکلاتی که طی نگارش این رساله با آن روبـرو بـودم کمـبود منـابع بـوده است به
گونه ای که با مراجعه به کتابخانه ملی ، مجلس شورای اسلامی ، دانشگاه تهران ، علامه طباطبایی ، دانشگاه گرمسار ، دانشگاه علوم رضوی مشهد و کتابخانه حضرت آیت الله مرعشی نجفی موفق شدم تنها به یکی از دیوانهای فیتوری به نام « اغانی افریقیا » دست یابم. هم چنین با مراجعه به سایت های مختلف نیز تنها گزیده هایی از اشعار وی را مشاهده نمودم. لذا با توجه به کمبود منابع ، از طریق برخی دوستان در سودان موفق شدم تا با دو اثر دیگر از فیتوری و یک موسوعه که پیرامون فیتوری نکاتی را بیان داشته بود آشنا شوم که در نگارش رساله مورد استفاده قرار گرفته است. عناوین سه اثر مزبور عبارت است از :

1. 1. الأعمال الشعریه للشاعر

1. 1. الاعمال الکامله

1. 1. موسوعه القبائل و الانساب فی السودان.

این رساله در پنج فصل نگاشته شده است :
فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص دارد. فصل دوم تاریخ سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی و ادبی سودان را در دوره معاصر بررسی می نماید زیرا اوضاع سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی هر کشوری آینه ی تمام نمای ادبیات آن کشور است. فصل سوم به زندگی نامه ی شخصی و ادبی محمد الفیتوری می پردازد. فصل چهارم نگاهی به شعر سیاسی از آغاز تا دوره معاصر است که ما را با شعر سیاسی ، زبان شعر سیاسی و پیشینه آن آشنا می نماید. فصل پنجم که فصل پایانی رساله است به بررسی رویکردهای سیاسی اشعار محمد الفیتوری می پردازد. در این فصل به موضوعات سیاسی اشعار فیتوری اشاره شده است که عمده این موضوعات بیان مشکلات ، رنج ها ، فقر ، رؤیاها و آرزوهای مردم آفریقا ، سودان و کشورهای عربی می باشد و در انتها با نتیجه گیری به نگارش رساله پایان بخشیده ام.
در اینجا برخود لازم می دانم از همه کسانی که مرا در نگارش این رساله یاری رسانده اند تشکـر
نمایم : استاد محترم راهنما خانم دکتر لیلا قاسمی ، استاد محترم مشاور خانم دکتر کتایون فلاحی و سایر اساتید بزرگوارم جناب آقای دکتر حمزه احمد عثمان ، دکتر فالح ربیعی و دکتر خرسندی.
همچنین از برادر بزرگوارم جناب آقای مجتبی آشتیانی که زحمت ارسال کتب از سودان را برایم

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

به عهده داشتند و خواهرزاده ی عزیزم که زحمت جمع آوری مطالب از سایت های مختلف را کشیدند ، در ضمن از جناب آقای دکتر رمضانی نیز تشکر و قدردانی به عمل می آورم.
در پایان امیدوارم این پایان نامه سرآغازی برای بررسی بیشتر آثار فیتوری در میـان پژوهـندگان
عزیز باشد.
حمیدرضا ابراهیمی آشتیانی
تابستان ۱۳۸۹ هـ . ش
فصل اول
کلیات تحقیق
۱ – ۱– بیان مسأله
هر شاعری به اقتضای طبیعت خود به زادگاه و سرزمیـنی که در آنـجا رشـد کـرده است و عـمر
گذرانده و همچنین به اقوام و ملیت های دیگر که با آنها وحدت زبانی ، دینی و فرهنگی دارد ، علاقه مند می باشد لذا به طریقی که همان زبان گویای اوست احساسات درونی و علاقه مندی خود را نسبت به این موضوع بیان می دارد. شعرا زبان گویای ملت خود هستند و تمام تلاش خود را در بیدارسازی افکار عمومی به خرج می دهند ، شاعر با پرداختن به اشعار ملی ، قومی و سیاسی کشورش به واقعیاتی که در جامعه او وجود داشته یا وجود دارد می پردازد و از آنها یاد می کند و مردم را به بیداری و آزادی و مقاومت و پایداری دعوت می نماید و خود نیز با آنها احساس همدردی می کند.
پژوهش فوق پیرامون مسـأله ی « رویـکردهای سیـاسی اشعـار محـمد الفیتـوری » اسـت ، در
ایـن رساله به دنبال آنیم که رویکردهای سیاسی را در دیوان های فیتوری بررسی و بیان داریم که فیتوری یکی از شاعران معاصر عرب است که به موضوعات سیاسی در اشعار خود پرداخته و به آن اهتمام داشته و قصاید فراوانی در زمینه های سیاسی سراییده است.
۱ – ۲– پرسشهای تحقیق
۱ – ۲ – ۱ – سؤال اصلی
- چه موضوعاتی در اشعار سیاسی فیتوری بارزتر است ؟
- عواملی که موجب شد فیتوری به اشعار سیاسی بپردازد چیست ؟
۱ – ۲ – ۲ – سؤال فرعی
- اوضاع سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و ادبی سودان چیست ؟
- شعر سیاسی چیست ؟ و پیشینه آن از دوره جاهلی تا دوره معاصر چگونه است ؟
- میهن پرستی و قومی گرایی چیست ؟
۱ – ۳– اهداف تحقیق
۱ – ۳ – ۱ – هدف اصلی تحقیق