*«فناوری‌های نوین ارتباطی امروزه چنان سرعت و عمقی به تغییرات اجتماعی داده که حتی پابرجاترین عرصه حیات بشری یعنی فرهنگ را درنوردیده و ما را در میانه ی یک دگرگونی جدی فرهنگی قرار داده است.»این مقدمه متعلق به سرکار خانم سحر مزرعی جوشری است که مقاله ای از ایشان با “عنوان بررسی جامعه شناختی تقابل بین فرهنگ و فناوری نوین ارتباط” (تلفن همراه و اینترنت )در شماره ۲۴ کتاب ماه علوم اجتماعی (اسفند۸۸( به چاپ رسیده است. مطالعه اسنادی ایشان که به شیوه ای کیفی با گردآوری اطلاعات کتابخانه ای صورت گرفته در پی اثبات این قضیه بوده که به طور کلی در دنیای امروز ،فرهنگ و فناوری دو روی سکه هستند چرا که بدون داشتن فرهنگ و دانش کافی هرگز دست یافتن به فناوری و پیشرفت امکان پذیر نخواهد بود . وی پس از بررسی های اسنادی و کتابخانه ای خود و استناد به برخی نظرات منبعث از کارهای تجربی ‌به این نتیجه رسیده که فناوری‌های جدیدمی توانند بر فرهنگ جوامع تاثیر گذارند و حتی باعث تغییرات فرهنگی شوند اما اغلب چون فرهنگ جوامع ثابت بوده و به تدریج تغییر می‌کند پس می توان گفت که معمولا تکنولوژی های جدیدبا فرهنگ جامعه سازگار شده و حتی به عنوان پشتیبان الگوهای رفتاری آن جامعه استفاده می شود. وی با استناد به نظریه اشاعه نوآوری معتقد است که واکنش افراد مختلف در برابر یک تکنولوژی جدید متفاوت بوده و گاهی متضاد می‌باشد. نگرانی عمده ای که ایشان دامنگیر تمام جوامع اعم از فقیر وغنی در این خصوص می‌داند معضل بیسوادی (سواد رسانه ای ) نسل آینده است که بایستی پیرامون آن خصو صا در کشور ما تدابیری اندیشه کرد.

* دکتر سعید معید فر و آقای احمد کنجی از دانشگاه تهران در پژوهشی می‌دانی که با بهره گرفتن از تکنیک پرسشنامه انجام داده‌اند به “تحلیل کاربردهای تلفن همراه در بین دانش آموزان پسر ودختر مقطع دبیرستان” تهران در سال ۸۸ پرداخته‌اند .در این مطالعه محققین متغیرهای وابسته را بر اساس دو بعد نوع و میزان کاربرد تلفن همراه دسته بندی شدند. متغیرهای مستقل نیز مبتنی بر مدل «وبستر و واکشلاگ» در شش دسته که هر دسته خود مشتمل بر چند متغیر بود دسته بندی کرده‌اند. بر اساس نتایج این تحقیق، بیشتر پاسخگویان بیشتر از ۳ ساعت در هفته از تلفن همراه استفاده ‌می‌کنند و میانگین استفاده از تلفن همراه در میان آنان، ۹۹/۵ ساعت در هفته است. همچنین، به طور میانگین دانش ­آموزان در یک هفته، ۱۲۱ پیامک ارسال و ۱۲۹ پیامک دریافت می‌کنند. محتوای پیامک­های ارسالی به‌ترتیب فراوانی عبارتند از: ضرورت‌های روزمره، جک قومی، جک درسی، جک جنسی، تبریک مناسبت‌ها، جوک سیاسی، تسلیت مناسبت‌ها، تصاویر مبتذل. نتایج تحلیلی تحقیق نیز نشان می‌دهد در حالی­که محدودیت ارتباط جمعی تاثیری روی میزان و نوع کاربری تلفن همراه ندارد، در عوض، انگیزه کاربران تاثیر معناداری روی کاربرد تلفن همراه دارد. همچنین، بین میزان زمان صرف‌شده برای مصاحبت با خانواده و میزان کاربری تلفن همراه همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد.

*”تلفن همراه به عنوان فناوری ارتباط فردی” عنوان پژوهشی است می‌دانی که به صورت مطالعه موردی در ایران توسط دکتر سعید رضاعاملی و گروه تحقیقاتی اش باموضوع تلفن همراه ،هویت و زندگی روزمره در سال ۸۷ انجام داده‌اند می‌باشد. این پژوهش با دو گونه پرسشنامه که یکی در فضای واقعی و دیگری در فضای مجازی (به مدت پنج هفته در اختیار کاربران «هات میل و یاهو» قرار گرفته) با سئوالات بسته و باز در اختیار پاسخگویان قرار گرفته است . در پایان روش تحقیق ترکیبی کمی و کیفی این گروه و ضمن تحلیل‌های مستند بر لایه‌های مختلف فردیت در عرصه تحولات فناورانه و خصوصاً با آمدن تلفن همراه به زندگی روزمره انسان اشارات آماری جالبی شده است. در این پژوهش تلفن همراه به عنوان عامل مؤثری در تغییر نظام هنجاری بین فردی معرفی گشته به نوعی که توانسته محدودیتهای هنجاری را کاهش دهد. ایشان استفاده از زبان طنز و شوخی در ‌پیامک‌ها را نوعی تعامل بین قدرت و فرهنگ و فردیت در جامعه معرفی نموده اند که در مواردی منعکس کننده جدی ترین پیام‌های اجتماعی بوده و در بسیاری موارد اقتدار فرد بر دیگران یا تنش زدایی از روابط اجتماعی و نوعی تخلیه روحی محسوب شده است. این تحقیق نشان داده است که تلفن همراه تاثیر جدی در توسعه آزادی فردی داشته است. احساس متصل بودن به جهان تاثیر جدی بر توسعه آزادی در فرد و جامعه داردو این حس انتخاب گر بودن نقش جدی در ابراز شخصیتی دارد. لایه ارتباط دوستی که که در میان لایه‌های مربوط به فردگرایی اهمیت دارد در این پژوهش به صورت قابل توجهی نشان داده شده که به واسطه تلفن همراه توسعه یافته است. جهان دوفضایی شده ،توسعه انتخابها و تغییر در نظام ارزشی فرد نتیجه نهایی است که پژوهش مذکور بدانها رسیده و بر آن تأکید معنایی در قالب تحلیل‌های آماری شده است .(عاملی ۸۷:۱۶۶)

*”قدرت اجتماعی موبایل ” عنوان کتابی از دکتر سید کمال الدین موسوی می‌باشد که در نوع خود نگاهی جدید و مستند به تاثیر گذاری و تاثیر پذیری عرصه های مختلف زندگی اجتماعی از تکنولوژی ارتباطی موبایل می‌باشد .”نوع نگرش به موبایل ،میزان و نحوه استفاده از آن” عنوان پژوهشی تجربی است که ایشان در تابستان ۸۸ و در سطح شهر تهران با روش پیمایشی و استفاده از تکنیک پرسشنامه انجام داده و تفسیر و تحلیل داده های آن را در کتاب مذکور آورده است. این کار که در راستای بررسی الگوی کاربری موبایل و در جهت شناخت نوع نگرش به موبایل میزان و نحوه استفاده از آن و وجود رابطه احتمالی میان برخی عوامل جمعیت شناختی با کمیت و کیفیت استفاده از موبایل انجام گرفته به نتایج عمده زیر دست یافته است:

میزان استفاده از موبایل در مردان بیش از زنان بوده است.جوانان عمده ترین استفاده کنند گان موبایل هستندو در نوع نگرش به موبایل بین زنان و مردان تفاوت جدی ملاحظه نشده است. در خصوص نحوه استفاده از موبایل بین ‌گروه‌های مختلف تفاوت وجود دارد به نوعی که جوانان ،مجردها و غیرشاغلین «ارتباط با دوستان»را در اولویت استفاده قرار داده‌اند ولی متاهلین،بزرگسالان و کهنسالان «ارتباط با اعضای خانواده »را. استفاده از sms در مردان و زنان بیشتر در جهت ارسال جملات زیبا به دوستان و سپس احوالپرسی و خبرسلامت بوده است . در واقع کارکرد اصلی sms در جامعه مورد بررسی بیشتر یک کارکرد «اجتماعی – فرهنگی و روانی بوده تا یک کارکرد ابزاری .(موسوی :۸۸:ص۸۵)