دانلود فایل های دانشگاهی – گفتار اول : تعریف بیمه و عناصر آن – پایان نامه های کارشناسی ارشد |
گفتار اول : تعریف بیمه و عناصر آن
نویسندگان حقوقی تعاریف زیادی از بیمه ارائه داده اند که در ظاهر متفاوت اما در حقیقت تمام این تعاریف یک ماهیت را بیان میکنند.
بند اول : تعریف بیمه
ابتدا به معنای بیمه در لغت و سپس در اصطلاح حقوقی پرداخته می شود.
- در لغت
درخصوص ریشه کلمه بیمه دو اختلاف نظر عمده وجود دارد. برخی آن را ماخوذ از زبان هندی دانسته اند، در مقابل گروهی معتقدند بیمه ماخوذ از کلمه فارسی بیم و متضاد آن بوده و به معنای ایجاد امنیت در مقابل خطر وضع شده است؛ زیرا عامل اساسی انعقاد بیمه ترس و گریز از خطر و حصول تامین میباشد.[۱]
توجه به ریشه لغوی بیمه در سایر زبانها در این خصوص می تواند مفید باشد. واژه التامین در زبان عربی مفهوم تضمین و امنیت را میرساند.[۲] در حقوق انگلستان واژه insurance معادل انگلیسی بیمه بوده که به اعتقاد لغت شناسان از ریشه لاتینecurus به معنای اطمینان گرفته شده که علاوه بر بیمه در معانی تضمین و تامین نیز به کار رفته است. در زبان روسی نیز اصطلاحeuhaboxaptc معادل واژه بیمه مشتق شده از ریشه xaptc (استراخ) به معنای ترس میباشد. معادل واژه بیمه در فرانسه نیز لغت assurance میباشد.[۳]
- در اصطلاح حقوقی
بیمه در معنای حقوقی چندان از معنای لغوی خود دور نیفتاده است. حتی به نظر میرسد میان معنای لغوی و اصطلاحی بیمه نمی توان تفکیک مشخصی نمود و در کتابهای لغت نیز بیمه به عنوان یک قرارداد حقوقی تعریف شده است.در فرهنگ معین بیمه چنین تعریف شده است: «عملی است که اشخاص با پرداخت وجهی، قراردادی منعقد کنند که در صورتی که موضوع بیمه گذاشته شده به نحوی از انحا در مخاطره افتد شرکت بیمه از عهده خسارت برآید.»
در فرهنگ عمید ذیل واژه بیمه آمده است «عملی که شخص هر گونه خطر، زیان و خسارتی را که ممکن است به جان یا مال او وارد شود با پرداخت حق معینی به عهده شرکتها یا بنگاه های مخصوص این کار بگذارد که هرگاه آن خطر یا خسارت به او رسید، بیمهکننده غرامت او را بدهد.»
به موجب ماده اول قانون بیمه مصوب ۱۳۱۶ بیمه عبارت است از « عقدی که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازای پرداخت وجه و یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. متعهد را بیمهگر، طرف تعهد را بیمهگذار، وجهی را که بیمهگذار به بیمهگر می پردازد حقبیمه و آنچه را که بیمه می شود، موضوع بیمه مینامند.»[۴]
تعریف ماده اول قانون بیمه صرفا از جهت حقوقی و بیانکننده یک جنبه از بیمه یعنی تعهدات طرفین عقد میباشد، در حالی که بیمه را میتوان از دیدگاه حقوقی و عملیاتی نیز تعریف نمود. مطابق تعریف تکنیکی میتوان گفت « بیمه عملیاتی است که در آن بیمهگر اشخاصی را که در معرض حادثه و ریسکی خاص قرار دارند، سازماندهی کرده و از محل مبالغی که از جمع حقبیمههای دریافتی فراهم شده از بیمهگذارانی که این حادثه عملا برای آن ها اتفاق می افتد، رفع خسارت می نماید.»[۵]
بند دوم : عناصر قرارداد بیمه
- بیمهگر
بیمهگر یک طرف عقد بیمه است و در ازای دریافت حقبیمه در قبال جبران خسارت و یا زیان احتمالی قبول تعهد می نماید. بنا به تعریف، بیمهگر مسئول جبران تمام و یا قسمتی از خسارتهای ناشی از وقوع حادثه منظور در قرارداد بیمه میباشد. بنابرین حدود و تعهد بیمهگر به دو عامل محدود می شود، یکی مسئولیتی که به موجب قرارداد به عهده گرفته است و دیگر آنچه که بر حسب مقررات بیمه و عرف مسلم بیمه، ولو اینکه در قرارداد منظور نشده باشد، بر عهده دارد. نسبت به آن قسمت از مسئولیت بیمهگر که در قرارداد بالصراحه اشاره شده، هنگام جبران خسارت موضوع واضح است، یا به وسیله پرداخت وجه نقد به بیمهگذار و یا با انجام کار معینی برای بیمهگذار یا ذینفع مانند حق تعمیر و یا حق تعویض (مستفاد از ماده ۱۹ قانون بیمه)،تعهد ایفا می شود.[۶]
۲- بیمهگذار
بیمهگذار هر شخصی حقیقی یا حقوقی است که ریسک اموال یا مسئولیت خود را با انعقاد قرارداد بیمه به بیمهگر منتقل می نماید.[۷]
بنا بر تعریف و مستفاد از ماده یک قانون بیمه، بیمهگذار باید نسبت به پرداخت بهموقع حق بیمه اقدام نماید. سایر تکالیفی که قانون به عهده بیمهگذار گذاشته عبارتند از؛ مراقبت از بیمه شده تا حد امکان (مراقبتی که هر کس عرفا از مال خود می کند.)، انجام اقدام لازم به منظور جلوگیری از ادامه وقوع حادثه بعد از وقوع آن تا حد امکان، اعلام وقوع حادثه به بیمهگر، اعلام فوری افزایش درجه احتمال وقوع حادثه به بیمهگر.
- حق بیمه
حق بیمه وجهی است که بیمهگذار به بیمهگر میپردازد تا در عوض بیمهگر در صورت وقوع حادثه و ایجاد خسارت زیان وارده را جبران نموده و یا مبلغی بپردازد. مقدار حق بیمه با توجه به دو عامل محاسبه می شود؛ نخست اینکه به طور کلی احتمال بروز خسارت در آینده چقدر است و دوم آن که احتمال وقوع حادثه برای بیمهگذار متقاضی بیمه بیشتر یا کمتر از میانگین احتمال خطر مذبور باشد.
بیمهگر بر اساس اطلاعاتی که بیمهگذار راجع به موضوع بیمه به او میدهد اقدام به تعیین حق بیمه میکند. بنابرین اگر بیمهگذار با نهایت حسننیت تمام اطلاعات را در اختیار بیمهگر قرار ندهد و یا اظهارات خلاف واقع بنماید، بیمهگر نمیتواند به درستی حق بیمه را تعیین نماید.[۸]
گفتار دوم : سابقه تاریخی بیمه
انسان همواره برای جلوگیری از ضرر و جبران خسارتهای حوادث و پیشآمدهای ناگوار، دنبال راه چاره بوده است. یکی از این راه ها مشارکت و تعاون گروهی در جبران خسارات وارده میباشد.
بند اول : چگونگی شکل گیری بیمه
در خصوص آغاز تشکیل نهاد بیمه میان متخصصین امر بیمه اختلاف نظر وجود دارد. سیر تاریخی بیمه نشان میدهد در جوامع گذشته مفاهیمی مشابه در قالب همکاری قبیلهای یا گروهی از مردم که در یک صنف فعالیت میکردند، مانند دریانوردان وجود داشته که مبتنی بر حس تعاون متقابل بوده است، برای مثال بعضی از قبایل متمدن آسیایی دارای مؤسسات خیریهای بوده اند که عمل آن ها کمک به ساحلنشینان خلیج فارس بوده است هر گاه کسی بدون تقصیر کشتیاش مفقود میشد، حق تحصیل کشتی دیگری به خرج سایر دریانوران داشت. [۹]
فرم در حال بارگذاری ...
[پنجشنبه 1401-09-24] [ 11:54:00 ق.ظ ]
|