در فصل پنجم در ابتدا خلاصه ای از یافته های تحقیق،مسئله و ضروریات تحقیق، اهداف تحقیق، روش تحقیق،نمونه و جامعه و روش تحلیل داده ها بیان و سپس نتایج تحقیق،پیشنهادها و پیشنهاد های مبتنی بر پژوهش و پیشنهاداتی برای پژوهش های آتی و در آخر محدودیت های پژوهشی ذکر شده است.

فصل دوم

ادبیات و پیشینه تحقیق

۲-۱- مقدمه

بر اساس نظر هیئت استانداردهای حسابداری مالی تصمیمات سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان استفاده آن ها از اطلاعات دارای گستردگی بسیار بیشتری نسبت به سایر ‌گروه‌های خارجی می‌باشد و به همین دلیل تصمیمات آن ها دارای تاثیرات عمده ای در تخصیص منابع اقتصادی یک کشور است (هیئت استانداردهای حسابداری و مالی^[۱]،۲۰۱۰).

صورت های مالی و هم چنین گزارش های مالی، از مهمترین داده ها و اطلاعات سیستم حسابداری است که از عمده ترین اهداف آن، فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است. در واقع گزارش های مالی وسیله ای را برای مدیران فراهم می‌کند تا اطلاعات حاصل از عملکرد شرکت را به استفاده کنندگان صورت های مالی انتقال دهند (اعتمادی و شفاخبیری،۱۳۹۰ :۱۹).

سازمان بورس اوراق بهادار ایران نیز در تبصره ۲ ماده ۱۰ دستورالعمل مؤسسات معتمد سازمان بورس اوراق بهادر (مصوب ۸/۵/۱۳۸۶)، مؤسسات حسابرسی و شرکای مسئول کار حسابرسی هر یک از اشخاص حقوقی مشمول دستورالعمل مذکور را از پذیرشحسابرسی و بازرسی قانونی یک شرکت،به مدت بیش از۴ سال منع ‌کرده‌است.در سازمان حسابرسی نیز حداکثر مدت مجاز انجام حسابرسی توسط یک مدیر ۳سال و توسط مدیر ارشد ۵سال می‌باشد(بزرگ اصل و شایسته مند، ۱۳۹۰، صفحه ۲۱۴). الزام سازمان بورس اوراق بهادار تهران به تغییر حسابرس شرکت ها مسلماً ناشی از نگرانی دست اندرکاران و مسئولا ن بازار سرمایه ‌در مورد استقلال،کیفیت حسابرسی و…است (بذرافشان،۱۳۹۰ :۶۶).

در ادامه این فصل،به بحث ‌در مورد موضوعاتی از قبیل کیفیت حسابرسی،دقت پیش‌بینی سودهای آتی،هزینه سرمایه و اندازه مؤسسه‌ حسابرسی و همین طور مفهوم کیفیت حسابرسی و اندازه مؤسسه‌ حسابرسی پرداخته شده که در نهایت با ارائه پیشینه داخلی و خارجی مرتبط با موضوعات بیان شده و جمع بندی کلی این فصل به پایان می‌رسد.

۲-۲- کیفیت:

واژه کیفیت تنها دارای یک معنی یکسان به صورت جهان شمول نیست. در جهت بهبود و کنترل هر یک از ابعاد کیفیت، می بایستی در ابتدا آن را تعریف و مورد سنجش قرار داد کیفیت از ابعاد مختلفی قابل بررسی است. گاهی به عنوان ویژگی یک واحد تجاری تعریف شده است ؛ گاهی به عنوان شاخص ویژگی و یا کالا ؛ و گاهی به عنوان یک شاخص برتری(فروغی،۱۳۹۰ :۷۰).

معانی کلی کیفیت شامل مناسب بودن برای مصرف یا مجموعه ای از خصوصیات و ویژگی ها که مطلوبیت ایجاد می‌کند و نیازها را برطرف می‌کند، تعریف شده است. کیفیت همچنین به صورت واژگانی از جمله کنترل کیفیت، سطح کیفیت، افزایش کیفیت و غیره به کار می رود(قیلین و همکاران^[۲]،۲۰۰۸).

عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی

رحمانی و محمدی، ۱۳۹۰، مجله دانش حسابرسی

۲-۳-نقش استانداردهای حسابرسی در کیفیت حسابرسی

استانداردهای حسابرسی از طریق فراهم آوردن معیارهای مورد قبول و متداول برای فعالیت حسابرسی، در کیفیت حسابرسی یک نقش اساسی ایفا نموده و بر مبنای یک فرایند کاملا درست، شفاف و قوی که در درون خود ترکیب گسترده استفاده کنندگان و مشاوران را دارد، شکل گرفته اند. این مطلب، به همراه نظارت مستقل بر فرایند تدوین استانداردها به وسیله هیئت نظارت منافع عمومی، اطمینان می‌دهد که استانداردها از کیفیت بالایی برخوردارند. برای این که استانداردها به اهداف تعیین شده دستیابی پیدا کنند، باید به موقع، نامتناقض و دقیق باشند(کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی،۱۳۸۹).

۲-۴- کیفیت حسابرسی

کیفیت حسابرسی سنجش و ارزیابی بازار از توانایی حسابرس در کشف تحریفات با اهمیت و گزارش تحریفات کشف شده تعریف شده است(دی آنجلو،۱۹۸۱).

کیفیت حسابرسی ایجاد اطمینان از صورت های مالی است و احتمال آنکه صورت های مالی هیچگونه تحریف با اهمیتی نداشته باشد تعریف شده است(پال مردوس،۱۹۸۸).

کیفیت حسابرسی غیر قابل مشاهده است و نمی توان آن را به صورت مستقیم اندازه گیری کرد. در نتیجه پژوهشگران مختلف از شاخص های مختلفی جهت سنجش کیفیت حسابرسی استفاده کرده‌اند که به صورت کلی شامل موارد زیر می‌باشند:

۲-۵- معیارهای سنجش کیفیت حسابرسی

۲-۵-۱- اقلام تعهدی اختیاری

این اقلام ابزاری جهت مدیریت سود هستند. اقلام تعهدی اختیاری اقلامی هستند که مدیریت می‌تواند جهت دستکاری سود آن ها را دستکاری کند و در جهت کسب منافع بیشتر عمل کند. اقلام تعهدی باعث ایجاد تفاوت بین سود و جریان وجوه نقد می شود و در نتیجه با فرض اینکه جریان های نقدی دستکاری می‌شوند تنها راه دستکاری سود و افزایش و کاهش در اقلام تعهدی اختیاری است. یکی از راهکارهای جلوگیری از به وجود آمدن مدیریت سود انجام حسابرسی است. حسابرس ها می‌توانند با انجام کنترل های لازم هشدارهای لازم را به استفاده کنندگان از صورت های مالی در خصوص وجود مدیریت سود بدهند. بسیاری از پژوهش گران از جمله بکر و همکاران^[۳](۱۹۹۸) عقیده دارند که این شاخص شاخصی مناسب در جهت اندازه گیری کیفیت حسابرسی است زیرا هر اندازه سطح اقلام تعهدی اختیاری یک شرکت بیشتر باشد امکان وجود مدیریت سود توسط مدیریت آن واحد بیشتر و حسابرس نتوانسته است به نحو مناسب از بروز آن جلو گیری کند و در نتیجه کیفیت حسابرسی در سطح پایینی بوده است.

مخالفان این روش دلایل گوناگونی را در خصوص ناکارامدی این شاخص در سنجش کیفیت حسابرسی بیان می‌کنند. لارنس و همکاران^[۴](۲۰۱۱) بر اساس پژوهش خود بر این عقیده اند که سطح اقلام اختیاری بیشتر تحت تاثیر ویژگی های صاحبکاران مؤسسه‌ های حسابرسی است و نه خود آن و در نتیجه نمی تواند به عنوان شاخص در جهت سنجش کیفیت حسابرسی قرار گیرد. آن ها بر این باوراند که مؤسسه‌ های حسابرسی بزرگتر صاحبکاران بزرگتری نیز دارند که این صاحبکاران به دلیل نوع عملیاتشان سطح اقلام تعهدی اختیاری پایین تری دارند که به اشتباه شاخصی برای بالا بودن کیفیت حسابرسی مؤسسه‌ های حسابرسی بزرگتر شناخته شده است.

۲-۵-۲-ضریب واکنش سود

این ضریب به سنجش واکنش بازار نسبت به سودهای پیش‌بینی نشده می پردازد و همانند اقلام تعهدی اختیاری یکی از معیارهای سنجش کیفیت سود است. بالسام و همکاران^[۵](۲۰۰۳) معتقدند که هر اندازه ضریب واکنش سود بالاتر باشد سود از کیفیت بالاتری برخوردار است. در نتیجه حسابرس موفق به جلوگیری و یا کشف مدیریت سود شده و کیفیت حسابرسی در سطح بالایی بوده است.

برخلاف نظر بالسام و همکاران(۲۰۰۳)، گیگر و راقوناندان^[۶](۲۰۰۲) معتقدند که این معیار نیز مانند اقلام تعهدی اختیاری سنجش مستقیمی جهت کیفیت حسابرسی به عمل نیاورده و تحت تاثیر عوامل بسیاری غیر از کیفیت کار انجام شده توسط حسابرس مستقل است.