بند دوم: علل بیرونی ترغیب کننده به اعمال جراحی زیبایی

در حال حاضر با توجه به وسعت تقاضای افراد، جراحی زیبایی به تجارتی پرسود تبدیل شده است و تبلیغات در این زمینه بسیار گسترده شده است و هدف بیشتر این تبلیغات تشویق کردن قشر زنان به شرکت در طرح‌های بدنی است. تبلیغات از افراد به ویژه زنان انتظار دارد که به منظور هرچه زیباتر شدن در بدن خود تغییراتی ایجاد کنند. در این رابطه مباحث اجتماعی- فرهنگی که درباره ظاهر و بدن به وجود می‌آید مملو از پیام‌هایی است که زیبایی زنان و جذابیت آن‌ ها را با متناسب بودن برابر می‌کند. برخی از محققان این عامل را ناشی از نقش رسانه در شکل بخشیدن به ایده‌آل‌های زیبایی می‌دانند که از طرف جامعه به زنان تحمیل می‌شود بدون آنکه به مقوله سلامت آن‌ ها توجه شود.^[۹۰] در واقع این رسانه­های جمعی اعم از دیداری و شنیداری هستند که با نشان دادن نوع خاصی از شکل ظاهری بدن، آن را زیبا و ایده­آل جلوه می‌دهد و به طور مستقیم و غیر مستقیم افراد جامعه را برای شبیه شدن ‌به این گونه ظاهری تشویق می‌نمایند. تبلیغات، نارضایتی از بدن را تشویق و ایده­آل­های زیبایی را بدون در نظر گرفتن سلامتی زنان به آن‌ ها تحمیل می‌کند.

در مواردی دیده شده است که پزشکان متخصص پوست و مو در تبلیغات خود در مجلات و روزنامه‌ها و سایر رسانه­های جمعی با چاپ عکس‌های خلاف واقع درصدد جذب بیمار هستند. در این مورد بیمار پس از انجام عمل و نرسیدن به نتیجه مطلوب شاکی شده و درصدد شکایت از پزشک برمی آید، تبلیغات گمراه کننده و دادن وعده­های واهی و اغراق آمیز مثل بلند کردن قد افراد بالغ، ارائه نمونه ­های درمان شده قبلی مثلاً در زمینه پوست و مو یا جراحی بینی که اساساً غیر واقعی و واهی باشند خلاف شئون پزشکی و بنا بر ماده ۱۴ آیین نامه انتظامی نظام پزشکی کشورمان ممنوع است.^[۹۱] در این ماده مقرر شده است که: «جذب بیمار به صورتی که مخالف شئون حرفه پزشکی باشد، همچنین هر نوع تبلیغ گمراه کننده از طریق رسانه­های گروهی و نصب آگهی در اماکن و معابر، خارج از ضوابط نظام پزشکی ممنوع است. تبلیغ تجاری کالاهای پزشکی و دارویی از سوی شاغلان حرفه­ های پزشکی، همچنین نصب اعلانات تبلیغی که جنبه تجاری دارند، در محل کار آن‌ ها مجاز نیست.»^[۹۲]

با وجود این قوانین ما با سیلی از آگهی‌های تبلیغاتی مواجه هستیم که برای کشاندن مشتری به سوی خود رقابت می‌کنند. این امر بالاخص در کشورهای آمریکایی و اروپایی می‌توان با نگاهی به تبلیغات روزنامه‌ها و مجلات و فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی و آگهی‌های بازرگانی به خوبی یافت.^[۹۳] اخیراًً این گونه تبلیغات در سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز دیده می‌شود که با اختصاص وقت نسبتاً زیادی از برخی برنامه ­های پر بیننده، به کلینیک‌های زیبایی رفته و از روند کارهایی که در این کلینیک‌ها انجام می‌شود برنامه تهیه می‌کنند و به صورت غیر مستقیم در جهت تبلیغ این مراکز برمی آیند، مراکزی که نام مراجعین خود را که در ابتدای بحث بیان داشتیم که نمی‌توان به آن‌ ها بیمار گفت را میهمان می‌گذارند.

وجود این مسائل در حیطه عمل پزشکی که با علم اخلاق گره خورده است، نگرانی‌هایی را در میان علمای این رشته و سایر رشته‌ها به وجود آورده است. این در حالی است که اصولاً باید ‌به این گونه اعمال جراحی با توجه به کم بودن ضرورت در آن‌ ها با احتیاط نزدیک شد، نه اینکه به دنبال جذب مشتری و لکه دار کردن جایگاه اخلاق پزشکی بود. دکتر بودرا سالیوان جامعه شناس دانشگاه ایالتی آریزونا و نویسنده کتاب جراحی زیبایی با بیان این‌که جراحی زیبایی به عنوان پیش زمینه‌ی پزشکی تجاری و بازاری در آمریکاست، به پزشکان اخطار می‌کند که از چالش‌های اخلاقی بالقوه­ای که در ارتباط با تجاری نمودن خدمات زیبایی وجود دارد، جهت صدمه نرساندن به بیماران و به خاطر حفظ اعتبار مورد اعتماد حرفه پزشکی، بر حذر باشند. این خطر تجاری شدن عمل پزشک و معارضه آن با اخلاق پزشکی، حتی در متون قدیمی نیز مورد توجه بوده است. از جمله بقراط حکیم، در هنگام تبیین مسئولیت پزشک در قالب بایدها و نبایدها چنین بیان می‌دارد: «او (پزشک) نباید دست به تبلیغات و بازارگرمی بزند.»^[۹۴]

در کنار این تبلیغات تجاری جهت توجیه نمودن جراحی‌های زیبایی، برخی از حقوق ‌دانان نیز در جهت مشروعیت بخشیدن ‌به این اعمال این گونه استدلال نموده‌اند که مفهوم بیماری تنها در بیماری‌های جسمانی منحصر نمی‌شود چه بسا در موارد متعددی جراحی‌های زیبای نه تنها موجب ضرر برای فرد نمی‌شود بلکه در جهت بهبود روحی و روانی نیز مؤثر هستند.^[۹۵] این گروه در جهت توجیه انجام جراحی زیبایی به ضرورت درمانی آن و نقش آن در بهبود کارکرد های روانی و اجتماعی چون اعتماد به نفس، موفقیت در انتخاب همسر و شغل و … استناد می‌کنند. اما باید توجه داشت که این ضرورت‌ها در همه افراد امر یکسانی نیستند و بسیار تابع متغیرهای نسبی می‌باشند و در بعضی از موارد از لحاظ شرعی و اخلاقی هم توجیه پذیر نیستند. به همین دلیل در پاره­ای از اعمال جراحی زیبایی وجود روانشناس بالینی و انجام مشاوره قبل از انجام جراحی ضروری به نظر می‌رسد.^[۹۶]

ممکن است برای تأیید اخلاقی بودن جراحی زیبایی نیز مانند اعمال پزشکی به پذیرش عرفی ‌در مورد آن استناد شود، اما مشکلی که در این جا وجود دارد این است که انجام هر کاری در عرف انسان‌ها دلیل بر صحت آن نیست؛ بلکه می‌تواند در کنار سایر دلایل جهت تحکیم ادله به کار رود؛ لذا علی رغم انجام این کار، در عرف باز هم با نظریاتی مواجه هستیم که برخی قائل به حرمت این قبیل جراحی‌ها هستند و برخی نیز این جراحی‌ها را نوعی هوس می‌دانند. شاید فقدان اصل ضرورت در اعمال جراحی زیبایی است که توجیه این اعمال را با مشکل مواجه ساخته است و نظریات متفاوتی در این زمینه ابراز شده است زیرا مهم‌ترین شاخص و دلیل اصلی انجام امور پزشکی ضرورت و مفید بودن این قبیل اعمال است و ریسک ناشی از اعمال جراحی تنها با وجود ضرورتی مهم می‌تواند نادیده گرفته شود؛ لذا اگر فردی که دارای یک عضو طبیعی است و تنها می‌خواهد به زیبایی بیشتری دست یابد، حالت ضرورت ‌در مورد او صدق نمی‌نماید و با توجه به وجود خطر در هر جراحی، کار وی یک عمل غیراخلاقی و غیر شرعی قلمداد می‌شود و رضایت افراد نیز نمی‌تواند توجیه کننده یک عمل غیر مجاز باشد همان طور که رضایت مجنی‌علیه نمی‌تواند جواز جنایت بر او باشد و اصل عدم زیان آوری بر اصل آزادی بیمار در اعلام رضایت تفوق دارد.^[۹۷] چرا که پزشکان وظیفه دارند نه تنها از آسیب رساندن به بیمار جلوگیری کنند، بلکه خطرات جراحی را با نیازهای بیمار مقایسه کرده و راهی پیشنهاد کنند که حداکثر منافع را برای بیمار داشته باشد^[۹۸]

– تجربه گرایان^[۵۶]:تجربه گرائی گرایشی است که در آن«عقل»در ادراکات بشری کنار زده شده و اصالت از آن«حس » دانسته می‌شود و ادراکات هم اعم است از اینکه، فقط با«حس ظاهری» باشد یا فقط با «حس باطنی» یا با «هر دو».

۲-۱-۳-۴٫ دوره معاصر

فلسفه قرن بیستم محل تغییرات گوناگون در زمینه معرفت شناسی بودند به طوری که مهمترین حادثه در

آستانه این قرن چرخش چشم گیری می‌باشد که از ایده الیسم^[۵۷] (اصالت معنی) به رئالیسم^[۵۸] (اصالت واقع) روی داده است.

و اکنون، نظریه های فلسفی معرفت شناسی درباره چهار مسئله بحث می‌کنند که عبارتند از:

– حدود ارزش شناخت: منظور این است آیا هر انسان توانایی شناخت اشیاء و پدیده ها را دارد این شناخت محدود به محسوسات و ظواهر اشیا است، یا اینکه می‌تواند نامحسوسات و ذره ها را نیز بشناسد، یا اینکه انسان نه توانایی شناخت محسوسات و نه نامحسوسات را دارا است. به عبارت دیگر کلیات، مفاهیمی بوده که صرفاً عملکرد ذهن بوده و تنها در ذهن جای دارند.

– ماهیت یا متعلق شناخت: آن چیزی است که شناخت به آن تعلق دارد و یا موضوع شناخت است هدف از این بحث این است که متعلق شناخت خارجی و واقعی است یا اینکه امری است ذهنی و اعتباری. این مسئله از دیدگاه دو مکتب واقع گرایی یا رئالیسم و انگارگرایی یا ایده الیسم بررسی می شود.

– منابع و ابزار شناخت: دانش و شناخت به چه وسیله ای کسب می شود و از چه منبعی سرچشمه می‌گیرد. حس گرایی و خرد گرایی از مکاتب مطرح در این زمینه اند.

– حقیقت و خطا: یکی از بحث های اصلی معرفت شناختی است که حقیقت چیست؟ که در این زمینه متفکران دیدگاه های متفاوتی دارند(داد به، ۱۳۶۷).

۲-۱- ۳-۵٫ فلسفه اسلامی

در فلسفه اسلامی نخستین بار در قرن یازدهم هجری و توسط ملاصدرا مسائل شناخت شناسانه طرح می‌گردد و در دوره معاصر توسط محمد حسین طباطبایی تبدیل به یک حوزه مستقل فلسفی می‌گردد.

محمد حسین طباطبایی در مقالات دوم تا ششم کتاب « اصول فلسفه و روش رئالیسم » مباحث شناخت شناسانه بدیعی در فلسفه اسلامی طرح کرد.

۲-۱- ۳-۵-۱٫ سیر معرفت شناسی در اسلام

هر چند در دنیای اسلام دانش معرفت شناسی در کنار سایر دانش های اسلامی به عنوان یک علم مستقل وجود نداشته است، و بابی تحت عنوان « نظریه المعرفه » یعنی « نظریه شناخت » وجود ندارد، اما بسیاری از مباحث این علم در دامن سایر علوم اسلامی مانند منطق، فلسفه، کلام و عرفان مطرح شده است. ‌بنابرین‏ فلاسفه از قدیم به اهمیت این مسئله کم و بیش پی برده اند .

به طور کلی معرفت شناسی در جهان اسلام، دو مقطع را سپری ‌کرده‌است: مقطع اول از کندی( ۱۸۵-۲۶۰ه ق) تا علامه طباطبایی را در بر می‌گیرد که اندیشمندان آن تنها به مسائل و فصول معرفت شناسی پرداخته‌اند، و کتاب جامع و کاملی در این حوزه از سوی آنان به نگارش در نیامده است. مقطع دوم به عصر علامه طباطبایی و شاگردان ایشان( نو صدرائیان) باز می‌گردد که برای حوزه معرفت شناسی به نوعی استقلال قائلند و آثار مستقل معرفت شناسی نگاشته اند(خسرو پناه،۱۳۸۴).

۲-۱- ۳-۵-۲٫ مبانی معرفت شناسی از نظر استاد شهید مطهری

با توجه به بحث هایی که استاد مطهری در زمینه معرفت شناسی مطرح کرده می توان اصول زیر را از مبانی نظام معرفت شناسی وی به شمار آورد:

• • ذهن در امر ادراک دارای کارکردهای گوناگون است.

• • علم حضوری در ادراک، نقش بسزایی دارد. ریشه برخی از معرفت ها را باید در علم حضوری جستجو کرد.

• • ذهن در ابتدا مانند لوح سفیدی است که هیچ گونه تصوری ندارد و فقط استعداد پذیرش تصورات مختلف را دارد. به بیان دیگر علی رغم نظر طرفداران مکتب اصالت عقل، آدمی هیچ گونه تصور فطری و ذاتی ندارد. در این بحث دیدگاه ایشان با طرفداران اصالت حس هماهنگی دارد.

• • تصورات ذهنی بشر فقط منحصر به تصورات حسی نیست، ذهن با یک سلسله فعالیت ها می‌تواند تصوراتی مانند معقولات ثانیه را بسازد.

• • ذهن انسان تصورهای مقدم بر تصورهای حسی ندارد، اما تصدیق های مقدم بر تجربه دارد. این تصدیقات همان بدیهیات اولیه می‌باشد که دارای ارزش یقینی هستند.

• • مبنای اصلی استدلالهای فکری انسان همان قیاس است که از کلی به جزیی است.

• در علوم تجربی، ذهن انسان از حکم جزیی به حکم کلی می‌رسد و این حرکت از جزیی به کلی به کمک بدیهیات اولیه و اصول و قواعد متکی بر آن ها صورت می‌گیرد( مطهری، مجموعه آثار).

۲-۱-۴٫ انواع معرفت شناسی

معرفت شناسی گونه هایی دارد:

۲-۱-۴-۱٫ معرفت شناسی مطلق^[۵۹] و مقید^[۶۰]

از آنجا که معرفت شناسی را شناخت می دانند، آن را بر اساس گستره قلمرو به دو نوع تقسیم بندی کرده‌اند:

– معرفت شناسی مطلق

– معرفت شناسی مقید

منظور از معرفت شناسی مطلق آن دسته از نظریه های معرفت شناسی است که به حوزه خاصی از علوم اختصاص ندارد، بلکه همه حوزه های شناخت را در بر می‌گیرد.

منظور از معرفت شناسی مقید آن دسته از نظریه های معرفت شناسی است که به حوزه خاصی اختصاص دارد و شامل همه معرفت های بشری نمی شود، نظیر معرفت شناسی دینی، معرفت شناسی اجتماعی، معرفت شناسی عرفانی، معرفت شناسی اخلاقی و …

مهمترین مسائل معرفت شناسی مطلق از این قرار است: معیار معرفت صادق و مطابق با واقع چیست؟ یا صدق چیست؟ یا چگونه گزاره های صادق را از کاذب تشخیص دهیم؟ و مسائلی از این قبیل(حسین زاده، ۱۳۸۲).

۲-۱-۴-۲٫ معرفت شناسی پیشینی^[۶۱] و پسینی^[۶۲]

معرفت شناسی در یک تقسیم بندی کلی، به دو گونه معرفت شناسی پیشینی و معرفت شناسی پسینی تقسیم شده است:

• • معرفت شناسی پیشینی: در این قسم از معرفت شناسی، از وجود ذهنی، علم و ادراکات سخن به میان می‌آید، به عبارت دیگر، موضوع این معرفت شناسی، وجود یا ماهیت علم است که با محمولاتی چون تجرد، مادیت و اتحاد با عالم و معلوم کیف نفسانی و … بر آن حمل می شود، مثلا گفته می شود وجود علم مجرد است و یا ماهیت علم کیف نفسانی است و یا اینکه علم با عالم و معلوم اتحاد دارد و نیز تقسیم پذیری علم به حضوری و حصولی و ده ها نمونه دیگر. ‌به این نوع معرفت شناسی علم شناسی و معرفت شناسی قبل از تحقق علوم یا معرفت شناسی فیلسوفانه نیز گفته می شود. شایان ذکر است که این نوع از معرفت شناسی از دو حیث وجود شناختی علم و کاشفیت علم مورد بحث قرار می‌گیرد: یعنی گاه از وجود و ماهیت علم سخن به میان می‌آید و گاه از کاشفیت معارف از واقع بحث می شود.

۱۸/۱۹۶۲۷/۰۵۸۵۹۰/۰۵۵/۰

بدون فوق برنامه۳۰۰۵/۱۹۰۹/۱

۴-۴-۳ بررسی فرضیه سوم تحقیق:

فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدیتحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.

: فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر ندارد.

: فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.

همان گونه که در جدول(۴-۴-۴) فوق آمده است، نتایج آزمون تی مستقل نشان می‌دهد که تفاوت در مقدار میانگین و انحراف معیار در دانش آموزان دارای فعالیت های فوق برنامه (۰۳/۴۷=M، ۶۴/۴=SD) و دانش آموزان بدون فعالیت های فوق برنامه (۲۰/۴۴=M، ۳۲/۵=SD) با مقدار (۱۹۶/۲=t) ودرجه آزادی (۵۸=df) در سطح معنی داری ۰۳/۰ معنی دار است. در نتیجه می توان گفت که فرض : مبنی بر عدم تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر خودکارآمدی تحصیلی رد می شود و فرض : تأیید می شود. یعنی فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس تاثیر دارد.

جدول ۴-۴-۳ مربوط به آزمون تی مستقل برای بررسی خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان

مقیاس

گروه

پس آزمون

df

t

سطح معناداری

تعداد

میانگین

انحراف استاندارد

خودکارآمدی تحصیلی

با فوق برنامه

۳۰

۰۳/۴۷

۶۴/۴

۵۸

۱۹۶/۲

۰۳/۰

بدون فوق برنامه

۳۰

۲۰/۴۴

۳۲/۵

1. 1. Mary Eisabet ↑

1. 1. delcourt, Kinzie & Power ↑

1. 1. Chiou & cheng ↑

1. 1. Gaskill & Murphy ↑

1. 1. Shulruf, Tumen, Tolley ↑

1. 1. van Dinther, Dochy, Segers ↑

1. 1. Klimnek Mark ↑

1. 1. Moriana ↑

1. 1. Colitin ↑

1. 1. Oconnor & Mcguire ↑

1. 1. Valtarz ↑

1. 1. Boud ↑

1. 1. gcntic perspective ↑

1. 1. subjective judgments ↑

1. 1. capabilitics ↑

1. 1. self- enhancing ↑

1. 1. self- deabilitating ↑

1. 1. Slavin ↑

1. 1. Yang ↑

1. 1. Schultz ↑

1. 1. enactive mastery experience ↑

1. 1. performanc attainment ↑

1. 1. vicarious experience ↑

1. 1. verbal persuasion ↑

1. 1. physiologic arousal ↑

1. 1. Furnham ↑

1. 1. Takman & Sexton ↑

1. 1. Klimnek ↑

1. 1. Yazici, Seyis & Altun ↑

1. 1. Chang& Solomon ↑

1. 1. Lilian ↑

1. 1. Carol ↑

1. 1. Daniel Fine ↑

1. 1. Seanp ↑

1. 1. Calip ↑

1. 1. Cohen ↑

1. 1. White ↑

1. 1. Marina ↑

1. 1. Byskr ↑

1. 1. Gaskill & Murphy ↑

1. 1. Chank & pajaris ↑

1. 1. Gall↑

خودکارآمدی تحصیلی در ارتباط با احساس توانایی فرد در اداره ی فعالیت­های یادگیری، احاطه بر موضوعات درسی و برآورده کردن انتظارات تحصیلی است (موریس^[۳۱]، ۲۰۰۱) بندورا معتقد است که باورها و قضاوت­های افراد از توانایی هایشان در انجام تکالیف مربوط به موقعیت­های تحصیلی را خودکارآمدی تحصیلی گویند (داوری ، لواسانی ، اژه ای،۱۳۹۱)

بندورا ابراز داشته است که خودکارآمدی زمانی که به تکلیف معین اختصاص داشته باشد، یعنی شامل قضاوت­های فرد ‌در مورد توانایی خود ‌در مورد یک تکلیف معین باشد پیش بین بهتر و دقیق تری برای پیشرفت تحصیلی است.

خودکارآمدی تحصیلی به طور خاص به معنی اطمینان در انجام وظایف تحصیلی مانند خواندن کتاب، پاسخ به سوالات در کلاس و آمادگی جهت آزمون است. سطوح بالای خودکارآمدی تحصیلی منجر به میانگین نمرات بالاتر و پایداری برای تکمیل تکالیف می شود (جمالی، نوروزی، طهماسبی، ۱۳۹۲).

خودکارآمدی تحصیلی به قضاوت فرد راجع به توانایی اش برای سازمان و انجام تکالیف آموزشی طرح شده گفته می شود. دانش­آموزانی که از خود انتظار بهتر و قضاوت مثبت دارند از عملکرد بهتری برخوردارند و برعکس افرادی که انتظار عملکرد پایین و قضاوت منفی از خود دارند عملکرد آن ها ضعیف است دانش ­آموزان با خودکارآمدی تحصیلی بالا در مقایسه با دانش ­آموزان دارای خودکارآمدی تحصیلی پایین تر اطمینان بیشتری دارند که بتوانند تکالیف آموزشی را انجام دهند. از سوی دیگر، کارآمدی تحصیلی، به افراد در موقعیت­های استرس زا کمک می‌کند افراد با خودکارآمدی تحصیلی بالاتر مشکلات سازگاری و اضطراب کمتری دارند و قادر به مواجهه موثرتر با استرس زاهای تحصیلی هستند (بندورا ۱۹۹۷).

باورهای خودکارآمدی قوی در دانش آموزان به عنوان داوری و قضاوت آنان ‌در مورد توانایی‌های خود جهت انجام تکالیف و یادگیری مواد آموزشی مورد نیاز جهت اکتساب نمرات خوب ارجاع داده می شود. این افراد ممکن است در موضوع خاصی باورهای قوی نسبت به خود داشته باشند و ‌در مورد موضوع دیگر نداشته باشند. کلیه باورهای خودکارآمدی می‌توانند در موقعیت­های مختلف متنوع باشند. دانش آموزان با خودکارآمدی قوی در جهت تکالیف مدرسه سعی بیشتری نموده و مدت زمان طولانی تری را صرف آنان می نمایند تا بتوانند نمرات خوبی را کسب نمایند (اعرابیان، خداپناهی، حیدری، صدق پور، ۱۳۸۳).

این باورها موجب تاثیر گذاری بر شیوه ی تفکر، احساس، انگیزش یا رفتار فرد نیز می­گردند. احساس قوی خودکارآمدی موجب بهبود دیدگاه­ های مثبت فردی و مشارکت بهتر فرد در انجام فعالیت­ها، تنظیم اهداف و تعهدکاری می­گردد (استروبل، توماسجان، اسپورلی^[۳۲]،۲۰۱۱)

بندورا (۱۹۹۷) عنوان می‌کند که دانش­آموزانی که احساس کارآمدیشان بالا است اهداف بالاتری برای خود تعیین می‌کنند، در هنگام جستجوی راه حل ها انعطاف پذیری راهبردی بیشتری نشان می‌دهند، به عملکردهای هوشی بالاتری دست یافته و در ارزیابی کیفیت عملکردهایشان از دانش ­آموزان با توانایی شناختی برابر دقیق ترند. خودکارآمدی بالا با انگیزش درونی بالا ، توانایی حفظ انگیزش و رفتارهای معطوف به پیشرفت، پایداری در هنگام رویارویی با مشکلات وحل بهتر مسائل همراه است. دانش ­آموزان با احساس کارآمدی بالا کمتر احتمال دارد که نیاز به کمک خود را در نتیجه کمبود توانایی تفسیر کنند و تمایل دارند که به دفعات بیشتری کمک بخواهند. همچنین وی بیان می­ کند که خودکارآمدی یکی از عوامل انگیزشی است که با بهره گرفتن از راهبردهای شناختی و فراشناختی در موقعیت های یادگیری مرتبط است (لواسانی و همکاران، ۱۳۹۲).

ظاهراًً تجارب موفق یا ناموفق قبلی در زندگی فرد می ­تواند احساسی نسبتا پایدار ، وابسته به موقعیت، قابل تعمیم و قابل اندازه گیری را در زمینه ی خودکارآمدی پدید آورد که می ­تواند پیش‌بینی کننده ی خوبی برای عملکرد تحصیلی محسوب گردد. (صفاری، سنایی نسب، رشیدی جهان ، پورتقی، پاکپور، ۱۳۹۳) تحقیقات زیادی حاکی از آن است که باورهای خودکارآمدی فرآیندهای خودتنظیمی را سخت تحت تاثیر قرار داده و بر کاربرد شناختی و فراشناختی مؤثر می‌باشد و از این راه موجب پیشرفت تحصیلی می‌گردد ‌بنابرین‏ خودکارآمدی را یک پیش‌بینی کننده قوی برای موفقیت تحصیلی دانسته اند (طیموری فرد ، فولادچنگ ، ۱۳۹۱)

اگر چه منابع اولیه خودکارآمدی متمرکز در خانه است، اما مدرسه نیز از روش­های مختلف می‌تواند بر خودکارآمدی دانش ­آموزان تاثیر گذارد. (ظهره وند، ۱۳۸۹) بندورا بر اساس پژوهش­های انجام شده دریافت که عوامل مختلفی چون رقابت های وسیع در مدرسه، ارزشیابی­های هنجار مرجع، توجه کمتر معلم به پیشرفت دانش ­آموزان و فشارهای روانی مرتبط با فعالیت مدرسه می‌توانند توجیه کننده کاهش خودکارآمدی دانش ­آموزان باشند (بندورا ۱۹۹۷)

۲-۳٫ انگیزه تحصیلی

انگیزش از جمله مفاهیم رایج در مسائل آموزشی است. که آن را کلید یادگیری دانش ­آموزان می­دانند. روانشناسان و معلمان نیز انگیزش را یکی از مفاهیم کلیدی می­دانند که برای توضیح سطوح مختلف عملکرد به کارمی رود. انگیزه به عنوان مجموعه عواملی تعریف شده است که انسان را به سوی فعالیت و هدف به حرکت وا می‌دارد ، آن را هدایت می‌کند و سبب تداوم آن می شود (هافمن^[۳۳]، ۲۰۰۶) لین و دولی^[۳۴] (۱۹۹۶) انگیزه را به موتور یا فرمان اتومبیل تشبیه می‌کنند که شخص را برای رسیدن به هدف خاصی وادار به فعالیت می‌کند. لفرانسو در۱۹۹۷ انگیزه را علت و دلیل رفتار می‌داند دلیل اینکه چرا ما بعضی رفتارها را انجام می‌دهیم ولی بعضی دیگر را انجام نمی دهیم انگیزه های ما هستند (گیج و برلاینز (۱۳۷۶):ترجمه علی اکبرسیف)

لوین در۱۹۸۵ انگیزش را عالی ترین شاهراه یادگیری دانسته است. بدین معنی که هر چه انگیزه فرد برای آموختن و تحصیل بیشتر باشد، فعالیت و رنج و زحمت بیشتری برای رسیدن به هدف نهایی متحمل خواهد شد. اگر یادگیرنده دارای انگیزه پیشرفت تحصیلی بالایی باشد، برای یادگیری، مهارت های لازم و راهکارهای مناسب را می‌یابد. به تکالیف درس به خوبی توجه می‌کند، تکالیف درسی را جدی می‌گیرد و علاوه بر آن سعی می‌کند اطلاعاتی بیش از آنچه در کلاس درس به او می آموزند، یاد بگیرد (ظهیری ناو ، رجبی،۱۳۸۸) . بدیهی است موفقیت در یادگیری سبب احساس توانمندی بیشتر و افزایش علاقه به موضوع یادگیری می شود. کاملاً آشکار است دانش­آموزانی که انگیزه کافی نداشته باشند تلاش زیادی برای موفقیت نخواهند کرد.

انگیزه با ایجاد فرصت­هایی برای خود- رهبری و بازخورد مثبت تقویت می شود ولی با تنبیه، تحمیل و تعیین اهداف، تعیین ضرب الاجل، کاهش می بابد (رضاخانی، ۱۳۸۶)

انگیزه به عنوان یک وسیله برای آمادگی ذهنی یا رفتارهای ورودی پیش نیاز یادگیری بحساب می‌آید و یادگیری نیز خود می ­تواند علتی بر پیدایش انگیزه یا افت آن شود، یادگیری های عمیق و موفق باعث ایجاد انگیزه بیشتر دانش ­آموز برای مطالعه و پژوهش می شود و عملکرد تحصیلی بالایی در پی خواهد داشت (پیری، قبادی، ۱۳۹۲).

۲-۳-۱٫ تعریف انگیزه تحصیلی

برای مثال، بریکلی و همکاران^[۸۷](۱۹۹۷) در آمریکا، درامین تئودور^[۸۸] (۱۹۱۸) در بریتانیا ثابت کردند که تفکیک وظایف واقعاً موجب بهبود قابل ملاحظه‌ای در عملکرد مالی شرکت شده است. پیل و اودانل^[۸۹] (۱۹۹۵)، دچو و همکاران دریافتند در شرکت‌های تابع قوانین حسابداری کمیسیون اوراق بهادار که سود تحریف شده ارائه داده‌اند احتمال وجود مدیر عاملی که همزمان عهده دار وظیفه ریاست هیئت مدیره نیز بوده است بیشتر می‌باشد. این بررسی‌ها نشان می‌دهد بالاترین مقام اجرائی که همزمان رئیس هیئت مدیره نیز می‌باشد قادر است فرایند راهبری داخلی را تحت سیطره خود داشته و سیستم‌های کنترلی و تعادلی را نادیده انگارد و از این طریق به اثربخشی وظیفه نظارتی هیئت مدیره از طریق نظام حاکمیت شرکتی لطمه وارد کند ‌بنابرین‏ به نظر می‌رسد تفکیک تصدی دو پست رئیس هیئت مدیره و بالاترین مقام اجرایی، مدیریت سود را کاهش می‌دهد و اعتبار سودهای حسابداری را بالا می‌برد.

۲-۴ مبانی نظری مرتبط با اندازه شرکت

اندازه شرکت در مطالعات متعدد نمایانگر جنبه‌های مختلفی از شرکت است. اندازه شرکت می‌تواند نمایانگر اهرم شرکت باشد. اهرم عبارت از وجود هزینه های ثابت در فهرست هزینه های شرکت است. اهرم عملیاتی بر هزینه های ثابت عملیاتی شرکت (همه هزینه های ثابت غیر از بهره بدهی‌ها) متکی است و اهرم مالی برهزینه‌های ثابت مالی از قبیل بهره یا سود ثابت وامها متکی است. اهرم عملیاتی و مالی وسیله دستیابی به سود بیشتر است. اندازه شرکت می‌تواند نمایانگر برتری رقابتی باشد، از آنجایی که سهم بیشتر از بازار نیاز به تولید و فروش بیشتر دارد، لذا داشتن منابع مالی کافی و اندازه بزرگتر می‌تواند شرکت را در تولید بیشتر و صرف هزینه های تولید و بازاریابی بیشتر یاری کند تا بتواند مزیت‌های رقابتی ایجاد نماید. اندازه شرکت می‌تواند نمایانگر توانایی مدیریت و کیفیت طرح‌های حسابداری باشد. توسعه اندازه شرکت نشانگر مدیریت قوی است که با بهره گرفتن از طرح‌های حسابداری سعی در افزایش منابع اقتصادی شرکت داشته باشد (پارساییان، ۱۳۸۱).

اندازه شرکت می‌تواند نمایانگر کارایی اطلاعاتی باشد، معمولاً شرکت‌های بزرگتر توجه بیشتری از تحلیلگران وسرمایه‌گذاران می‌باشند به همین جهت اطلاعات حسابداری فرایند کاراتری در شرکت‌های بزرگتر دارند. بالاخره اندازه شرکت می‌تواند نمایانگر میزان ریسک کلی شرکت باشد. توان مالی بیشتر می‌تواند سبب کاهش ریسک کلی شرکت شود زیرا شرکت‌های بزرگتر در معرض ایمنی عمومی بیشتری می‌باشند، زیرا از نظر تحلیل‌گران مالی، شناخته شده‌تر هستند (موسز^[۹۰]، ۱۹۸۷؛ شورورزی و پهلوان، ۱۳۸۹).

همچنین طبق پژوهش‌های انجام شده، اندازه شرکت به ‌عنوان یک عامل بالقوه تأثیرگذار در صحت سود پیش‌بینی شده به وسیله مدیریت در نظر گرفته شده است. کلارکسون^[۹۱](۲۰۰۰) و پدول و همکاران^[۹۲](۱۹۹۴) بیان می‌کنند که شرکت­های بزرگتر دارای یک فرایند سود ثابت و دائمی بوده که قابلیت پیش‌بینی بهتری را خواهد داشت.

‌بنابرین‏ شرکت­های بزرگتر از کیفیت سود پیش‌بینی شده بهتری برخوردار هستند. همچنین، بر اساس پژوهش فرت و اسمیت^[۹۳] (۱۹۹۲) شرکت­های بزرگ به دلیل کنترل بهتری که بر محیط و شرایط بازار خود دارند، در برابر نوسان­های اقتصادی بازار حساسیت کمتری دارند و پیش‌بینی سود را بهتر ارائه می‌کنند. اما همه پژوهش‌های انجام شده در این حوزه به نتایج مشابهی دست نیافتند. به ‌عنوان نمونه فرت و اسمیت (۱۹۹۲) در زلاندنو و لونکانی و فرت^[۹۴] (۲۰۰۵) در تایلند ‌به این نتیجه رسیدند که پیش‌بینی سود به وسیله مدیریت برای شرکت‌های بزرگ از صحت کمتری نسبت به شرکت‌های کوچکتر برخوردار است.

چن و همکاران(۱۹۹۶)در این رابطه توضیح می‌دهند که مدیریت شرکت‌های کوچکتر انگیزه بیشتری برای ارائه پیش‌بینی‌های با کیفیت‌تری دارند. باین دلیل که تحمل بازار در برخورد با اشتباه‌های شرکت­های بزرگتر در پیش‌بینی سود، بیشتر است. افزون بر این، برخی پژوهش‌ها نیز بین صحت پیش‌بینی سود به وسیله مدیریت و اندازه شرکت هیچ رابطه معناداری پیدا نکردند. اما برخی نتایج حاکی از آن است که در شرکت‌های بزرگ به دلیل استقرار سیستم‌های کنترلی و نظارتی دقیق، به کارگیری کارکنان و مدیران متخصص، ‌پاسخ‌گویی‌ به طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاران، بستانکاران و کارکنان از جمله دلایل لزوم دقت بیشتر در پیش‌بینی سود است. ‌بنابرین‏ با توجه به پژوهش‌های گذشته، به طور سنتی انتظار می‌رود که بین اندازه شرکت و کیفیت سود پیش‌بینی شده به وسیله مدیریت رابطه مثبت وجود داشته باشد. (مهدوی، حسنی ورئیسی، ۱۳۹۲)

۲-۵ پیش‌بینی سود

هدف اصلی گزارشگری مالی ارائه اطلاعات مناسب برای تصمیم‌گیری استفاده کنندگان اطلاعات مالی است. یکی از ویژگی‌های لازم برای مربوط بودن اطلاعات مالی و اقتصادی، سودمندی در پیش‌بینی است. پیش‌بینی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا فرایند تصمیم‌گیری خود را بهبود بخشند و خطر تصمیم‌های خود را کاهش دهند، به طوری که بی ور^[۹۵] می‌گوید”پیش‌بینی‌ها را می‌توان بدون اخذ تصمیم انجام داد ولی کوچک‌ترین تصمیم‌گیری را ، نمی‌توان بدون پیش‌بینی انجام داد” (مشایخ و همکاران، ۱۳۸۶). گزارشگری مالی ممکن است در قالب صورت‌های مالی یا سایر ابزارهای انتقال دهنده اطلاعات صورت پذیرد. علاوه بر اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی، اطلاعات افشا شده خارج از صورت‌های مالی هم به صورت گسترده‌ای بر پایه پیش‌بینی‌ها و برآوردهای مدیریت قرار دارند. سود، یکی از اطلاعات مهم و اصلی صورت‌های مالی است که توجه سرمایه‌گذاران و دیگر استفاده‌ کنندگان صورت‌های مالی را به خود جلب می‌کند. اطلاعات ارائه شده‌ شرکت، از جمله اطلاعات مربوط به سود، مبتنی بر رویدادهای گذشته است. حال آنکه استفاده‌ کنندگان صورت‌های مالی نیازمند اطلاعاتی درباره آینده شرکت هستند (حقیقت و معتمد، ۱۳۹۰). یکی از اطلاعات افشا شده خارج از صورت‌های مالی سود پیش‌بینی شده توسط مدیریت است که منعکس کننده پیش‌بینی مدیریت درباره چشم انداز آتی است. ‌بنابرین‏ انتظار می‌رود که به دلیل برآوردهای ناقص مدیران از آینده تجاری شرکت‌ها، اطلاعات افشا شده از طریق صورت‌های مالی و خارج از آن دربردارنده خطاهای مشترکی باشند. (هیرست و همکاران^[۹۶]، ۲۰۰۸)