۱-۱۱-تعریف مفاهیم و واژگان ویژه پژوهش

الف- متغیر وابسته:

عدم تقارن اطلاعاتی: در تصمیم گیری بابت انجام معاملات، عدم تقارن اطلاعاتی هنگامی بروز می‌کند که یکی از طرفین معامله اطلاعات بیشتر یا بهتری نسبت به طرف دیگر معامله داشته باشد. عدم تقارن اطلاعاتی عدم توازن قدرت در مبادلات را سبب خواهد شد که گاهی ممکن است سبب مبادلات اشتباه گردد (ویلسون، ۲۰۰۸). در این پژوهش برای اندازه گیری عدم تقارن اطلاعاتی از معیار شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به شرح زیر استفاده خواهد شد (کرمیر و همکاران،۲۰۱۳):

که در آن:

: عبارت است از اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام شرکت در سال ؛

: عبارت است از قیمت پیشنهادی فروش سهام؛

: عبارت است از قیمت پیشنهادی خرید سهام.

شایان ذکر است که متغیر عدم تقارن اطلاعاتی در مدل اول پژوهش در نقش متغیر وابسته و در مدل دوم پژوهش در نقش متغیر مستقل می‌باشد.

هزینه حقوق صاحبان سهام: برای کسب نتایج متقن و قابل اتکا تر بر اساس تحقیق انجام شده توسط ثقفی و دیگران (۱۳۸۹) از دو مدل زیر برای محاسبه هزینه حقوق صاحبان سهام استفاده خواهد شد:

• الگوی گوردن: در این الگو نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران (هزینه حقوق صاحبان سهام) به شرح زیر محاسبه می‌شود (ثقفی و بولو، ۱۳۸۸):

که در آن K_e، نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران؛ D₁، سود سهام مورد انتظار سال آینده (که از حاصل ضرب سود سهام سال جاری در نرخ رشد g محاسبه می‌شود)؛ P₀، قیمت سهام در ابتدای سال (اولین روز معاملاتی) و g، نرخ رشد مورد انتظار است (که بر اساس میانگین هندسی نرخ رشد فروش طی دوره مورد بررسی محاسبه می‌شود).

• الگوی قیمت گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM):

این الگو، بازده سهام را تابعی از ریسک بازار تلقی می‌کند و بر رابطه زیر مبتنی است:

به گونه ای که، E(r_i)، بازده مورد انتظار سهام i؛ r_f، نرخ بازده بدون ریسک (نرخ اوراق مشارکت)؛ E(r_m)، بازده مورد انتظار بازار و β_i، حساسیت تغییرات بازده سهم به تغییرات بازده بازار که برای محاسبه آن از رابطه زیر استفاده خواهد شد:

: عبارت است از کوواریانس با بازده سهام شرکت و بازده بازار، : عبارت است از واریانس بازده بازار.

ب- متغیر های مستقل:

ج- متغیر های کنترل:

عبارت است از ارزش دفتری سهام شرکت در سال به ارزش بازار آن.

عبارت است از لگاریتم طبیعی کل دارایی‌های شرکت در سال .

عبارت است از اهرم مالی (نسبت کل بدهی‌ها به کل دارایی‌ها) شرکت در سال .

عبارت است از حجم معاملات سهام (تعداد سهام معامله ‌شده) سهام شرکت در طول سال مالی تقسیم بر تعداد سهام شرکت مورد نظر در پایان سال مالی.

عبارت است از ریشه دوم تعداد دفعات معاملات سهام شرکت در سال ؛

عبارت است از اندازه (لگاریتم طبیعی ارزش بازار) شرکت در سال .

عبارت است از لگاریتم طبیعی قیمت سهام شرکت در سال .

۱-۱۲-ساختار کلی تحقیق

فصل اول :از نظر گذشت، در سایر فصل‌ها مطالبی به شرح و ترتیب زیر ارائه می‌شود:

فصل دوم: در این فصل، ادبیات موجود در زمینه بررسی رابطه بین تعداد دفعات پیش‌بینی سود مدیریت، عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه حقوق صاحبان سهام در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار می‌گیرد. در پایان، پیشینه تحقیق‌های انجام‌شده در ایران و سایر کشورها بیان می‌شود.

فصل سوم: طی فصل سوم روش اجرای تحقیق ارائه می‌شود. روش‌های گردآوری اطلاعات، روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات، جامعه آماری و نمونه انتخاب‌شده و روش‌های آماری مورد استفاده در تحقیق نیز در این فصل ارائه می‌شود.

فصل چهارم: در فصل چهارم اطلاعات گردآوری‌شده مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه‌ها و آمار توصیفی در این فصل تشریح می‌شود.

فصل پنجم :در آخرین فصل، خلاصه‌ای از نتایج به دست آمده و نتیجه‌گیری کلی ارائه می‌شود. با توجه به نتایج تحقیق، پیشنهادهای لازم ارائه می‌گردد.

خلاصه فصل

این فصل پس از ارائه مقدمه، با شرح و بیان مسئله پژوهش آغاز شده است و سپس اهمیت و ارزش پژوهش بیان گردید. در ادامه هدف از انجام این پژوهش و فرضیه­‌های متناسب با اهداف این پژوهش ارائه شده است که شامل دو فرضیهاست. همچنین روش انجام پژوهش، ابزار جمع‌ آوری اطلاعات مورد نیاز، جامعه‌ آماری و روش‌های آماری مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل داده ­ها و اطلاعات به طور مختصر ذکر شد. در پایان این فصل واژه­ های عملیاتی مورد استفاده در متن پژوهش، تعریف شده است.

فصل دوم

مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه

در فصل اول به تبیین ابعاد کلی پژوهش پرداخته شد. موارد کلی مطرح شده در فصل قبل با بیان مسئله و اهمیت موضوع تحقیق آغاز و با ارائه فرضیه های کلی تحقیق و اهداف انجام تحقیق ادامه پیدا کرد. همچنین در پایان متغیرها، محدودیت‌ها و تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق به صورت مختصر ارائه شد. در ایـن فصل به بررسی مبانـی نظـری تحقیق که شامل موارد مربوط به مدیریت سود، عدم تقارن اطلاعاتی و عدم اطمینان‌های محیطی است، پرداخته می‌شود. در قسمت پایانی فصل نیز به پیشینه برخی از پژوهش‌ها و مطالعات انجام شده پیرامون بررسی ارتباط بین مدیریت سود و عدم تقارن اطلاعاتی در شرایط عدم اطمینان‌های محیطی در داخل و خارج از کشور پرداخته می‌شود.

بخش اول: مبانی نظری

۲-۱- سود

هدف از ارائه صورت‌های‌ مالی، ارائه‌ اطلاعاتی‌ تلخیص‌ و طبقه‌بندی‌ شده‌ درباره‌ وضعیت‌ مالی، عملکرد مالی‌ و انعطاف‌پذیری‌ مالی‌ واحد تجاری‌ است‌ که‌ برای‌ طیفی‌ گسترده‌ از استفاده‌ کنندگان‌ صورت‌های‌ مالی‌ در اتخاذ تصمیم‌های‌ اقتصادی‌ مفید واقع‌ گردد)هیئت تدوین استانداردهای حسابداری ۱۳۸۱). سود گزارش شده در صورت سود و زیان یکی از عناصر کلیدی صورت‌های مالی است. این رقم کمیتی است که قاعدتاًٌ باید نتیجه عملکرد یک واحد تجاری را در طی یک دوره‌ مالی معین نشان دهد. به دیگر سخن، استفاده از عنصر سود در مدل‌های ارزش‌گذاری قیمت سهام و ارزیابی عملکرد بنگاه‌های اقتصادی، در عین این که بر مبنای منطق قیاسی توجیه پذیر است، با نتایج تحقیقات علمی نیز منطبق است و نتایج بسیاری از آن‌ ها موید این است که سود گزارش شده حاوی اطلاعاتی است که با ارزش‌گذاری قیمت سهام شرکت‌ها مربوط است (ظریف فرد، ۱۳۷۸) .

یکی از اقلام با اهمیت صورت‌های مالی سود می‌باشد که از آن تعاریف متعددی ارائه شده است، از جمله این تعاریف به شرح زیر: