۶٫ خواندن سریع و با انعطاف: مطالعه نباید آن‌قدر کند باشد که مطالب از ذهن بپرد و نه آن‌قدر سریع باشد که مطالب درک نشود، بلکه مطالعه باید با انعطاف باشد، یعنی اگر مطلبی مهم بود، به نسبت سرعت کم شود.

۷٫ تبدیل مطالب به کلمات کلیدی و انتقال آن‌ ها بر روی درخت حافظه: کلمات کلیدی، کلماتی هستند که بار مفهومی جمله در آن‌هاست. به همین علت باید بجا انتخاب شوند و سپس بر روی درخت حافظه قرار گیرند.

۸٫ مرور اول: خواندن کلمه‌های کلیدی و سپس ارزیابی این نکته که آیا مطالب درست درک و کلمات کلیدی درست انتخاب‌شده‌اند.

۹٫ تعریف و بازگویی مطلب: زمانی مطلبی را درست آموخته‌شده که فرد بتواند مطلب یاد گرفته‌شده را به زبان خودش- نه کتاب- بیان کند.

۱۰٫ سازمان‌دهی مجدد: بررسی یادداشت­ها، درخت حافظه، سازمان‌دهی مجدد و در رفع مشکلات آن­ها.

۱۱٫ تکرار تراکمی: در این مرحله درخت حافظه که معمولاً با بهره گرفتن از کلمات کلیدی طراحی و تهیه گردیده و درمجموع بار مفهومی یک‌فصل را در بردارد، در فواصل زمانی مختلفی تکرار می‌گردد (سیف،۱۳۸۹).

– کمیت یا کیفیت مطالعه

یکی از مباحث مهم در باب مطالعه این است که دانش ­آموز پس از هر دوره­ مطالعه، به ارزیابی آنچه مطالعه ‌کرده‌است، بپردازد تا متوجه میزان موفقیت خود بشود، اما بعضی از دانش ­آموزان به مطالعه کردن به دید کمی می­نگرند و به طور عمده، سعی آن­ها بر این است که هر چه می ­توانند بیشتر بخوانند، ولی این­گونه افراد باید بدانند که راه تسلط بر مباحث و مطالب علمی، مطالعه زیاد و بی‌حساب نیست، بلکه با آشنایی با اصول و روش­های مطالعه باید عمیق و دقیق مطالعه کنند. برای مثال، ممکن است دانش­آموزی بدون تمرکز و توجه، زیاد مطالعه کند و خیلی سریع کتابی را تمام و کتاب دیگری را شروع کند، اما اگر به کیفیت مطالعه­ او توجه شود و این موضوع موردبررسی قرار گیرد، متوجه خواهیم شد که این صفحات است که مرتب ورق می­خورد و این چشمان اوست که بر روی کلمات حرکت می­ کند و هیچ نتیجه­ای از مطالعه خود نگرفته است (سیف،۱۳۸۵).

1. مهارت ایجاد انگیزه

راه‌های تقویت انگیزه

از مهم‌ترین موضوعات مرتبط بامهارت تحصیلی، انگیزه است. انگیزه به چرایی انجام کار دلالت دارد؛ یعنی ما هر کاری را به دلیل مشخصی انجام می‌دهیم. داشتن انگیزه برای انجام هر کاری لازم است و هیچ یک از فعالیت‌های ارادی انسان بدون داشتن انگیزه رخ نمی‌دهد. ازجمله‌ی این فعالیت‌ها، مطالعه است که از عوامل اصلی تحقق آن داشتن انگیزه است؛ ‌بنابرین‏، انگیزه بیشتر برای مطالعه به یادگیری عمیق‌تر و پایدارتر منجر می‌شود.

روان شناسان، انگیزه را آن چیزی می‌دانند که به آدمی انرژی می‌دهد و فعالیت‌های او را هدایت می‌کند. به رفتار انسان نیرو می‌بخشد و به آن جهت می‌دهد. هم‌اکنون، بیشترین مشکل دانش آموزان در کمبود علاقه و انگیزه برای مطالعه و یادگیری است. تجربیات برخی از آنان که با شکست همراه بوده است راه را برای موفقیت‌های بعدی سد می‌کند و آنان را از تلاش بیشتر بازمی‌دارد. این در حالی است که اگر یادگیرنده چند موفقیت پی‌درپی به دست آورد، انگیزه تلاش و کسب موفقیت در او بالا خواهد رفت.

• شروع درست:

ابتدا برای این‌که مطالعه فعال و پویا داشته باشید باید تمام جوانب امر را رعایت کنید. در هر کار، آغاز درست بسیار مهم است. برنامه درسی طوری تنظیم شود که از خواندن کتاب‌ها هدفی واضح و روشن را دنبال کنید. همچنین به روش تدریجی درس بخوانید یعنی در طول سال تحصیلی درس بخوانید و خواندن درس‌ها را به شب‌های قبل از امتحان موکول نکنید.

• نظم و ترتیب:

رعایت نظم از شرایط مهم مطالعه به‌حساب می‌آید، چراکه نظم به ایجاد تمرکز حواس کمک می‌کند. همچنین وقتی نظم وجود داشته باشد، یادگیری بهتر صورت می‌گیرد. نظم این امکان را به ما می‌دهد که از زمان‌های مطالعه خود استفاده بهتری ببریم و از اتلاف وقت جلوگیری کنیم.

• حفظ آرامش:

وقتی گفته می‌شود با آرامش درس بخوانید و خونسرد باشید ‌به این معنی نیست که تلاش لازم را انجام ندهید، بلکه ‌به این معنا است که هنگام مطالعه‌ دائم نگران امتحان و آینده نباشید و استرس و دلهره به خود راه ندهید.

نداشتن اعتمادبه‌نفس، ضعف اراده، عدم تصمیم‌گیری، بی‌نظمی، حجم زیاد مطالب، تداخل چند موضوع مهم فکری، فشارهای روانی و یادآوری شکست‌های گذشته موجب ایجاد دلهره، تشویش خاطر و اضطراب می‌شود که با شناخت صحیح و برطرف کردن آن‌ ها می‌توان با آرامش کامل مطالعه کرد.

سلامت و تندرستی:

سلامت جسمی و روانی در یادگیری تأثیر به سزایی دارد. برای این‌که ازنظر ذهنی در شرایط مطلوب قرار بگیرید، باید تمام اعضای بدنتان از سلامت کامل برخوردار باشند تا مغزتان کارایی لازم را داشته باشد و بتوانید خود را روی مطالعه و یادگیری متمرکز کنید. اگر طالب موفقیت هستید فقط به فکر درس خواندن نباشید، به‌سلامت جسمی و ذهنی، استراحت، تفریح، خواب، ورزش و تغذیه خود نیز توجه کنید.

• درک مطلب:

یادگیری زمانی به شکل صحیح انجام می‌شود که هنگام خواندن به معنای مطالب توجه کنیم. سعی کنید هنگام مطالعه مطالب را به‌خوبی درک کنید تا آن‌ ها را به خاطر بسپارید. برای موفقیت در تحصیل باید مطلب را بفهمید، نه آن‌که آن را حفظ کنید. مطالبی که به‌خوبی درک می‌شود، بهتر در حافظه ثبت و بایگانی می‌گردد.

1. مهارت تمرکز حواس

تمرکز حواس به معنای تفکر کامل و صددرصد ‌در مورد یک موضوع نیست، چراکه بعید به نظر می‌رسد بتوانیم حتی برای پنج ثانیه به طور کامل و مداوم فقط نسبت به یک‌چیز تمرکز داشته باشیم و بقیه افکارمان را به طور کامل از ذهن خود دور کنیم. بر این اساس می‌توان گفت تمرکز حواس یعنی به حداقل رساندن عوامل حواس‌پرتی.

برای این‌که در کلاس درس تمرکز داشته باشید ‌به این نکات به‌دقت عمل کنید:

سعی کنید در کلاس فعال باشید و با سؤال کردن در مباحث کلاس، حضوری فعال داشته باشید.

عوامل حواس‌پرتی‌تان را در کلاس شناسایی و آن‌ ها را رفع کنید.

همیشه سعی کنید یک درس از معلم خود جلوتر باشید.

نسبت به درس، معلم و فضای کلاس عاطفه مثبت داشته باشید.

در کلاس درس حتماً یادداشت‌برداری کنید.

با کمرویی خود مبارزه کنید.

گرسنگی، تشنگی و خستگی موانع تمرکز هستند. قبل از شروع کلاس، این نیازها را برطرف کنید (مهدوی،۱۳۹۱).

• برخی روش‌های افزایش تمرکز حواس و توجه هنگام مطالعه

یکی از مهم‌ترین عوامل در تمرکز حواس، علاقه نسبت به موضوع است. وقتی ما به موضوعی علاقه داریم، خودبه‌خود به آن توجه می‌کنیم و به‌راحتی آن را به حافظه می‌سپاریم.

یکی از راه‌های ایجاد علاقه به یک موضوع، کسب اطلاعات درباره آن است. هر چه دانش ما ‌در زمینه موضوعی بیشتر باشد، تمایل بیشتری برای آموختن آن خواهیم داشت.

یکی دیگر از راه‌های افزایش تمرکز حواس مطالعه در ساعتی از روز است که برای فرد مناسب‌تر باشد.