• مرحله چهارم: تعیین روش ارزشیابی: روش ها و مدل های مورد نیاز با توجه به ماهیت و کیفیت کار تحت عمل مشخص می‌شوند.

• مرحله پنجم: تعیین ابزار سنجش و اندازه گیری: معیارها و ملاک هایی که انتخاب می‌شوند کاملا تعریف شوند و حتی الامکان به طور مقایسه ای تعیین گردند.

• مرحله ششم: تعیین ارزشیاب: از افراد متخصص در ارزشیابی استفاده شود و در صورت کمبود نیروی انسانی متخصص، باید به افراد، آموزش های لازم داده شود.

• مرحله هفتم: مشاهده، سنجش و جمع آوری داده ها و اطلاعات: اطلاعات دقیق، صحیح و مستندی از طریق مشاهده و بررسی اسناد و مدارک و مصاحبه جمع آوری شود.

• مرحله هشتم: تعیین ابعاد طرح مورد ارزشیابی: ابعاد طرحی که باید ارزشیابی شود، مشخص گردد بویژه در طرح های بلند مدت باید ابعاد آن به تفکیک روشن شده و روش های مورد عمل در آن مشخص گردد.

• مرحله نهم: هدایت کار ارزشیابی: به منظور یکنواختی کارها و امکان به حداقل رساندن اشتباهات باید فرم ها و دستور العمل های لازم تهیه گردد.

• • • مرحله دهم: تجزیه و تحلیل اطلاعات، نتیجه و تفسیر نتایج: از روش های مختلفی برای تحلیل داده های آماری استفاده گردد به ترتیبی که نتایج این تجزیه و تحلیل بتواند پاسخگوی پرسش های مطرح شده در طرح ارزشیابی باشد.

  ( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• مرحله یازدهم: داوری، ارزش گذاری و تصمیم گیری: معیارهای ارزشیابی که از روی هدف ها تعیین می‌شوند با پیشرفت برنامه مقایسه نمود تا میزان پیشرفت برنامه و ارزش کار انجام شده مشخص و از نتایج آن در تصمیم گیری ها، استفاده به عمل آید.

• مرحله دوازدهم: بکار بستن نتایج و بررسی استراتژی های ارزشیابی: نتایج ارزشیابی، بررسی و استراتژی های مهم آن بکار گرفته می‌شود. در تعیین استراتژی های ارزشیابی باید آثار مترقب بر گروه های ذی ربط و واکنش ممکن آنها بررسی شود. هم چنین نیروهای بالقوه و محدودیت های سیستم اجرایی در داخل و خارج طرح برای بکار بستن نتایج ارزشیابی مورد بررسی قرار گیرد(حجازی،۱۳۷۳).

گامهای چرخه آموزش و فرایند سنجش اثربخشی آن
الف) بررسی عملکرد و بیان ضرورت فعالیتهای آموزشی
پیش از تصمیم گیری درباره برگزاری هر دوره آموزشی بایستی مسئله عملکرد را مورد بررسی قرار داد و دقیقاً روشن ساخت که آیا آموزش بهترین راهکار برای کاهش شکاف به وجود آمده در عملکرد (وضعیت موجود و مطلوب) است یا خیر؟ حقیقت آن است که گاهی برخی از مدیران تصور می‌کنند که آموزش نوشداروی تمامی‌مشکلات سازمانی بوده، از راه فرستادن کارکنان به دوره های آموزشی تلاش می‌کنند تا فاصله های عملکردی را کاهش دهند .
این اقدام نتیجه ای جز از بین بردن اعتماد به فعالیتهای آموزشی و نیز صرف هزینه های کلان برای سازمان ها، ندارد. بنابراین در تحلیلی که پیش از اقدام برای آموزش انجام می‌دهیم باید مشخص کنیم که شکاف عملکردی موجود به چه عواملی بر می‌گردد؟ و درصورتی تشخیص دادیم که این شکاف بر اثر ضعف توانمندی کارکنان است، باید به طراحی فعالیت های آموزشی بپردازیم.
ب) نیازسنجی آموزشی
تعیین نیازهای آموزشی، نقطه آغاز هر گونه فعالیت آموزشی است که نقش و تأثیر فراوانی در اثربخشی و نیز فراهم آوردن مبنایی برای ارزیابی و تصمیم گیری در زمینه های مختلف آموزشی دارد. در فرایند آموزش و بهسازی نیروی انسانی هیچ وظیفه ای مهمتر از انجام نیازسنجی آموزشی دقیق وجود ندارد . نیازسنجی به یک فرایند یا جریان، اشاره دارد که نتیجه آن عبارت است از مجموعه ای از نیازها که بر اساس اولویت تنظیم شده اند و باید برای کاهش یا برطرف کردن آنها اقدامات اساسی صورت پذیرد (فتحی واجارگاه، ۱۳۸۱).
ج) برنامه ریزی و اجرا
برنامه ریزی آموزشی در سازمانهای امروزی از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است و این به خاطر آن است که با برنامه های مدون آموزشی می‌توان یادگیری را در سازمان نهادینه کرد . در این مرحله کارشناسان آموزش سازمان، بعد از شناسایی نیازها و هدفهای مورد انتظار، منابع مورد نیاز برای تحقق هدفهای برنامه را مشخص می‌کنند .
به طور معمول منابع مورد نیاز برنامه های آموزشی را می‌توان به دو دسته منابع انسانی و منابع مادی، تقسیم کرد .منابع انسانی، شامل نیروهای آموزشی مانند : استادان، استادکارها، مربیان و کادر اجرایی می‌با شد. منابع مادی را نیز می‌توان در دو گروه:
۱-امکانات فیزیکی مثل کلاس درس، آزمایشگاه، کارگاه، کتاب، جزوه، رایانه و اینترنت.
۲-منابع مالی شامل هزینه های جاری و سرمایه ای، تقسیم بندی کرد (سلطانی، ۱۳۸۵).
۲-۱۹- عناصر ارزشیابی
ارزشیابی شامل چهار عنصر اساسی است که عبارتند از: ارزش، شناخت، معیار، قضاوت
ارزش: آنچه امروزه ارزش تلقی می‌شود، معمولا ویژگی خاصی است که امری را از امور مشابه متمایز می‌سازد. ماهیت قراردادی ارزش انکار ناپذیر است که بر حسب شرایط، امکانات و موقعیت های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. اما آنچه که در تمامی‌شرایط، ثابت و لا متغیر است تجانس معیاری است که با آن ارزش چیزی سنجیده می‌شود. بدین ترتیب که مثلا پدیده های معنوی با ابزار و معیارهای کیفی، پدیده های مادی با ابزار و معیارهای مادی و از این قبیل سنجیده می‌شوند.
شناخت:این عنصر دلالت بر مطالعه ای همه جانبه و نتیجا درکی ژرف نسبت به امر یا پدیده مورد نظر دارد. شناخت حاکی از نوعی بصیرت بر تمامی‌روندهای محسوس و نامحسوس مربوط به پدیده مورد ارزشیابی است و همین امر لازم می‌دارد که فرد ارزشیاب در امر تحقیق و مطالعه نیز مهارت کافی داشته باشد.
معیار: عبارتست از انواع باورهای مشخص و محدود کننده دامنه ویژگی ها، صفات و موقعیت های مربوط به کیفیت و موجودیت یک چیز،یک پدیده یا یک امر، که برای اندازه گیری صفت یا صفات یک چیز از آن استفاده می‌شود، معیار اندازه گیری لازم است با شی مورد نظر متجانس و همگن باشد. باید در انتخاب معیار ارزشیابی، شرایط و موقعیت های حاکم بر پدیده موردنظر را دقیقا ملحوظ داشت بویژه در برنامه هایی که معیارهای انسانی، فرهنگی و اجتماعی بسیار حایز اهمیت می‌باشند.
قضاوت: قضاوت موجب می‌شود نقشی به عهده عامل ارزشیابی یا گروه مسوول اجرای ارزشیابی قرار گیرد به ترتیبی که آن ها بتوانند درباره ارزش یک فعالیت اظهار نظر کنند. در اینجا دو نوع قضاوت مطرح است: نخست قضاوت ارزشی درباره برنامه و یا موسسه ای که مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد. این همان نوع قضاوتی است که به روشنی در حوزه کارکرد تخصصی عامل ارزشیابی قرار دارد. قضاوت نوع دوم که با توجه به قضاوت نوع اول صورت می‌گیرد و به تصمیم گیری در مورد خط مشی و اقدام های آینده همراه با سایر عوامل مربوط می‌شود(حجازی،۱۳۷۳).
۲-۲۰- ویژگیهای ارزشیابی
ویژگیهای ارزشیابی به اختصار عبارتند از:
ارزشیابی فرایند است: ارزشیابی فرایند است و زمان بر و جریانی . حلقه های به هم پیوسته و وابسته که یکی پس از دیگری اجرا می‌شود.
ارزشیابی ملاک – مرجع است : از آنجا که ارزشیابی با ارزش ها و ارزش گذاری ارتباط دارد و عجین است،ملاک و معیار قضاوت و داوری و مبنایی برای مقایسه و ارزش داوری،یک امر ضروری و اجتناب ناپذیر در ارزشیابی است .ملاک می‌تواند هر چیزی باشد: هدف های برنامه، نیازهای آموزشی یا شغلی،انتظارات و خواسته های اجتماعی، توافق گروهی و جمعی یا هرچیز دیگری .
ارزشیابی روش پذیر است :ارزشیابی نیز مانند پزوهش از اصول و روش های علمی‌کاوش و جستجو برخوردار است و همین خصوصیت به نتایج آن مقبولیت می‌بخشد.
ارزشیابی نتیجه گرا است : فایده و نتیجه و غایت کاربردی و عملی از خصوصیات ارزشیابی در پی شناخت و ارزش گذاری موقعیت معین،قضاوت و توصیه علمی‌است و نتایج عام و کلی و جهان شمول را جستجو نمی‌کند،بلکه مصادیق و موارد مشخص و مورد ارزشیابی،زیره ذرهبین آن قرار می‌گیرد.
ارزشیابی فرآیندی بازخوردی است: ارزشیابی به دنبال ارائه بازخورد،اصلاح و بهبود است . چون موقعیت گرا و مورد گرا است،پس هدف خود را تصمیم گیری برای تغییر،اصلاح،توقف،تداوم یا بهبود روندها قرار دهد.
ارزشیابی تعمیم محدودی دارد. نتایج ارزشیابی یک موقعیت چندان قابل تعمیم و گسترش به سایر موارد آموزشی نیست .نتایج ارزشیابی یک برنامه آموزشی،یک دوره،یک کلاس یا یک فراگیر معین بسیاری مواقع خاص همان دوره،کلاس یا فراگیر می‌باشد.هرچند گاهی تعمیم بدون اشکال و منطقی می‌باشد (فراهانی،۱۳۸۳)
در بررسیهای بعمل آمده درارزشیابی عملکرد مراکز آموزش وزارت جهادکشاورزی دربخش کشاورزی اولین و مهمترین عامل بازسازی و بهسازی نیروی انسانی شاغل در بخش کشاورزی می‌باشد که بر اساس نظر روسا،معاونان و کارشناسان مراکز آموزشی وزارت جهادکشاورزی برای بالابردن سطح این عملکرد موارد ذیل برای بهسازی نیروی انسانی شاغل در این واحدها پیشنهاد گردید:
- افزایش توانمندیهای شاغلین جهت تصدی پست بالاتر با بهره گرفتن از آموزش های بلند مدت
- گسترش کمی‌و کیفی کادر هیت علمی‌و آموزشی برای اجرای دوره ها ارتقای مدرک تحصیلی و آموزش های عملی ( پژوهش و سازندگی شماره۷۳،۱۳۸۵)
بطور کلی دلایل ارزشیابی آموزش را میتوان به شرح ذیل جمع بندی کرد:
- مشخص کردن نقاط قوت و ضعف برنامه
- ارزیابی اینکه آیا سازمان و مدیریت برنامه آموزش در به کارگیری آموزش در شغل کمک می‌کند یا خیر؟
- مشخص کردن فواید آموزش برای کارکنان
- تعیین فواید و هزینه های مالی برنامه برای سازمان
همانطوری که به وضوح درک می‌شود ارزشیابی در برداشت جدید در هر یک از مراحل مختلف فرایند آموزش می‌تواندانجام پذیرد. ارزشیابی برآورد نیازهاقبل از تعیین اهداف آموزشی صورت می‌گیرد و ناظر بر تشخیص و تعیین اولویت های آموزشی براساس مسائل و مشکلات واقعی است . ارزشیابی در مرحله تدوین و اجرای برنامه آموزشی براساس مسائل و مشکلات واقعی است . ارزشیابی در مرحله تدوین و اجرای برنامه ناظر بر شناسایی انحرافات و سنجش میزان حرکت صحیح در مسیر از پیش تعیین شده است .و سرانجام ارزشیابی در پایان دوره ناظر بر تصریح و قضاوت در خصوص اثربخشی و میزان توفیق دوره های آموزشی است.و ارزشیابی پی گیری مدتی پس از اتمام دوره برای سنجش نتایج واقعی برنامه دردستور کار قرار می‌گیرد. (رضایی و همکاران،۱۳۸۵)
۲-۲۱- الگوهای ارزشیابی :
الگوهای ارزشیابی مدیریت گرا:آن دسته از الگوهای ارزشیابی که از رویکردمبتنی بر مدیریت برخاسته اند به قصد کمک به مدیران به وجود آمده اند.پدیدآوردندگان این الگو های ارزشیابی آموزشی بریک رویکرد سیستمی‌تأکید دارند که در آن درباره درونداد،فرآیندها وبرون دادها تصمیم گیری می‌شود (سیف،۱۳۸۲).این الگو به این سؤال پاسخ می‌دهد که آیا برنامه باتوجه به فعالیت های انجام شده اثربخش بوده است یا خیر؟
الگوهای ارزشیابی سیپ: هدف ارزشیابی فرآیندتعیین کردن،بدست آوردن و فراهم ساختن اطلاعات توصیفی و قضاوتی در مورد ارزش و مطلوبیت اهداف،طرح،اجرا و نتایج به منظور هدایت تصمیم گیری،خدمت به نیازهای پاسخگویی و درک بیشتر از پدیده های مورد بررسی می‌دانند(خورشیدی و ملکشاهی،۱۳۸۵) این الگو سه مرحله را به شرح زیر تعریف می‌کند:
الف – تعیین اطلاعات : فعالیت هایی شامل مشخص کردن، تعریف کردن برای تصمیم گیرنده
ب- به دست آوردن : شامل جمع آوری،سازمان دادن و تجزیه و تحلیل اطلاعات