۱-۳- اهمیت و ضرورت پژوهش

امروزه آمار و ارقام حاکی از مشکلات آموزش و پرورش در وصول به اهدافی است که رسالت آموزش و پرورش را در جامعه توصیف می‌کند. نگاهی به گزارش‌های مربوط به هزینه های افت تحصیلی در بر‌نامه پنج سال اول نشان می‌دهد که هزینه های سر‌سام‌آوری را خرج عدم وجود انگیزه دانش‌آموزان به تحصیل کرده‌ایم(امیری ،۱۳۷۱؛ نقل از عطاری‌پور، ۱۳۸۵). به نظر می‌رسد شناسایی عوامل مؤثر در انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان به خصوص در زمان رشد و بلوغ که زمان انتخاب‌ها در پاسخ‌های اساسی دانش به کیستی خود است، اهمیت به سزایی داشته باشد. بی‌انگیزه بودن نسبت به تحصیل، گذشته از افت تحصیلی و اتلاف منابع مادی منجر به نا‌‌امیدی و دلسردی دانش‌آموزان شده و زمینه را برای ایجاد مشکلات روحی و انحرافات اجتماعی فراهم می‌کند(امیری‌راد، ۱۳۷۸). امروزه عدم وجود علاقه و انگیزش دانش‌آموزان و دانشجویان یکی از معضلاتی است که دست‌اندرکاران مسائل آموزشی در تعلیم و تربیت با آن مواجهه‌اند. شاید بتوان گفت افت سطح علمی یا تحصیلی موجود در مدارس، رخوت و سستی که در حال حاضر کیفیت تعلیم و تربیت جامعه را تهدید می‌کند از پیامدهای این مسئله است(امیر افشاری، ۱۳۸۰). توسعه آموزش عالی می‌تواند در توسعه منابع انسانی جامعه نقش مؤثری داشته باشد و با تربیت متخصصان کارآمد زمینه را برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی مهیا سازد. در عین حال پیشرفت نظام آموزشی، وابسته به کارآمدی فعالیت‌های آن است. از نظام آموزشی بدون کارایی نمی‌توان انتظار عملکردی موثرداشت. همه ساله آموزش و پرورش و خانواده ها سرمایه و هزینه های عظیمی را در جهت موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان صرف می‌کنند(زندی نیا،۱۳۸۹؛ نقل از دایری پور، ۱۳۹۱).

یافته ها و نتایج این پژوهش می‌تواند راهبردهای علمی و عملی را برای افزایش میزان انگیزش تحصیلی در اختیار مسئولان، کارگزاران و برنامه‌ریزان نظام آموزشی قرار دهد و به تبع آن میزان خسارت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را کاهش دهد.

۱-۴- هدف پژوهش

هدف‌های اختصاصی:

تعیین رابطه بین انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان با هوش‌ معنوی مادر

تعیین رابطه بین انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان با رضایت زناشویی مادر

تعیین سهم هر کدام از هوش معنوی و رضایت زناشویی مادر در انگیزش تحصیلی دانش آموزان

۱-۵- فرضیه‌های پژوهش

بین انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان با هوش معنوی مادر رابطه وجود دارد.

بین انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان با رضایت زناشویی مادر رابطه وجود دارد.

۱-۶- سوال پژوهش

سهم هوش معنوی و رضایت زناشویی مادر در پیش‌بینی انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان چقدر است؟

۱-۷- تعاریف مفهومی

متغییرهای پژوهش

متغییر ملاک : انگیزش تحصیلی

متغییر پیش‌بین : هوش معنوی مادر ، رضایت زناشویی مادر

انگیزش تحصیلی:

منظور از انگیزش تحصیلی یا انگیزش موفقیت، میل یا اشتیاق برای کسب موفقیت و شرکت در فعالیت‌هایی است که موفقیت در آن‌ ها به کوشش و توانایی شخصی وابسته است(اسلاوین^[۹]،۲۰۰۶).

هوش معنوی:

هوش معنوی سازه‌های هوش و معنویت را در یک سازه ترکیب نموده است. در حالی که معنویت جستجو برای یافتن عناصر مقدس، معنایابی، هوشیاری بالا و تعالی است، هوش معنوی شامل توانایی برای استفاده از چنین موضوعاتی است که می‌تواند کارکرد و سازگاری فرد را پیش‌بینی کند و منجر به تولیدات و نتایج ارزشمندی گردد(ایمونز^[۱۰]،۱۹۹۹).

رضایت زناشویی :

رضایت زناشویی می‌تواند انعکاسی از میزان شادی افراد از روابط زناشویی و یا ترکیبی از خشنود بودن بواسطه بسیاری از عوامل مختص رابطه زناشویی باشد. می‌توان رضایت زناشویی را به عنوان یک موقعیت روان‌شناختی در نظر گرفت که خود به خود به وجود نمی‌آید بلکه مستلزم تلاش هر دو زوج است. به ویژه در سال‌های اولیه، رضایت زناشویی بسیار بی‌ثبات است و روابط در معرض بیشترین خطر قرار دارد(احتشام‌زاده و همکاران، ۱۳۸۹).

۱-۸- تعاریف عملیاتی

انگیزش تحصیلی:

منظور از انگیزش تحصیلی نمره‌ای است که دانش‌آموزان از پرسشنامه انگیزش تحصیلی در‌یافت می‌کنند. در این پژوهش از پرسشنامه انگیزش تحصیلیAMS ^[۱۱]والراند ۱۹۹۲ استفاده شده است.

هوش معنوی:

منظور از هوش معنوی نمره‌ای است که مادران این دانش‌آموزان از پرسشنامه هوش معنوی دریافت می‌کنند. در این پژوهش از پرسشنامه هوش معنوی ۲۹ عبارتی حسن عبداله‌زاده، مهدیه کشمیری و فاطمه عرب‌احمدی (۱۳۹۰) استفاده شده است.

رضایت زناشویی:

منظور از رضایت زناشویی نمره‌ای است که آزمودنی از پرسشنامه رضایت زناشویی دریافت می‌کنند. در این پژوهش از پرسشنامه رضایت زناشویی ENRICH با ۴۷ سوال استفاده شده است.

فصل دوم پیشینه پژوهش

مقدمه

همواره یکی از پرسش‌های معمول که در محیط‌های آموزشی درباره میزان تلاش و نیز پیشرفت فراگیران مطرح می‌شود معمولا این است که چرا برخی از دانش‌آموزان در مقایسه با دیگران نسبت به مسائل درسی خود توجه بیشتری دارند و چرا دسته‌ای دیگر از فراگیران چندان ‌به این امر علاقه‌مند نیستند؟ پاسخ ‌به این پرسش ها تا اندازه زیادی به انگیزه دانش‌آموزان و عوامل مؤثر ‌بر آن ها بستگی دارد.

گفتگو در‌باره علل رفتاری دانش‌آموزان، روشنگر برخی از دیدگاه‌های مختلف ‌در مورد انگیزش است. به طوری که برخی از معلمان رفتاری، دانش‌آموزان را از دیدگاه رفتاری و محیطی بررسی می‌کنند و برخی بر نقش علل درونی یا به اتخاذ بینابینی تأکید می‌ورزند. این مطلب نشان می‌دهد الگوهای انگیزشی متفاوتی وجود دارند که لازم است معلمان درباره الگوها یا نظریه های انگیزشی، چرا و چگونگی انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان بیندیشند تا رفتار خود در مدرسه را هدایت کنند. رفتار دانش‌آموزان نیز نشان می‌دهد که انگیزش خصیصه مهمی است که همه فعالیت‌های آنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دانش آموزان برانگیخته شده به فعا‌لیت‌ها علاقه‌مند، سخت‌کوش‌اند، اعتماد به نفس دارند، در انجام تکالیف استمرار نشان می‌دهند و خوب عمل می‌کنند. اما وقتی دانش‌‌آموزان عملکرد ضعیفی داشته باشند، ممکن است معلمان بگویند آن‌ ها برای یادگیری برانگیخته نبوده‌اند، اما اگر بیشتر تلاش کنند بهتر خواهند شد. با این فرض که انگیزش تحصیلی هدفی ارزشمند است و بر تمام ابعاد تحصیلی تاثیر می‌گذارد، لازم است معلمان و دست اندرکاران آموزش و پرورش آن را اصلی‌ترین هدف خود قرار دهند(پینتریج و شانک^[۱۲]،۲۰۰۲؛ شهر‌آرای، ۱۳۸۵؛ نقل از کوشکی‌و همکاران،۱۳۸۹).

۲-۱- انگیزش تحصیلی