جامعه اروپا در پیش­نویس دستورالعمل خرید پول­الکترونیکی را بدین گونه توصیف ‌کرده‌است :بر روی قطعه ای الکترونیکی همانند تراشه کارت و یا حافظه کامپیوتر به صورت الکترونیکی ذخیره شده به عنوان یک وسیله پرداخت برای تعهد اشخاصی غیر از مؤسسه‌ صادر کننده ،پذیرفته شده است . بدین منظور ایجاد شده است که به عنوان جانشین الکترونیکی برای سکه و اسکناس و در دسترس و اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد . به منظور انتقال الکترونیکی وجوه پرداخت­های با مقدار محدود ایجاد شده است .

مشاوره امور مصرف­ کنندگان آمریکا ، پول­الکترونیکی را ‌به این عنوان توصیف نموده ­اند : پولی است که به صورت الکترونیکی حرکت کرده و به گردش درمی­آید و می ­تواند به صورت کارت هوشمند و یا کارت­هایی که در آن ها ارزش ذخیره ده یا کیف پول الکترونیکی ارائه شود . همچنین می ­تواند در پایانه فروش استفاده شده و یا بدون دخالت هیچ شخص دیگری و مستقیما به صورت شخص به شخص مورد استفاده قرار گیرد و نیز می‌تواند از طریق خطوط تلفن به سوی بانک‌ها و یا دیگر ارائه دهندگان خدمات یا صادر کنندگان (پول الکترونیک) به حرکت درآمده و یا خرج شود(حسینی،۱۳۸۵؛۳۲) .

۲-۱۴-۱-۳- ویژگی پول الکترونیکی :

۱- ارزش بر روی قطعه و یا وسیله الکترونیکی و به صورت الکترونیکی ذخیره می­ شود . محصولات گوناگون از لحاظ اجرای تکنیکی متفاوت هستند . در پول الکترونیکی مبتنی برکارت یک قطعه سخت افزاری کامپیوتری که مخصوص بدان و قابل حمل بوده و نوعاً یک ریز پزدازنده است، در یک کارت پلاستیکی جای داده شده در حالی که در پول الکترونیکی مبتنی بر نرم افزار، از یک نرم افزار تخصصی و مخصوص که بر روی کامپیوتر شخصی نصب شده استفاده می­ شود .

ارزش موجود در پول الکترونیکی به چند طریق و به صورت الکترونیکی منتقل می­ شود . برخی از انواع پول الکترونیکی امکان انتقال موازنه­های الکترونیکی را مستقیما از یک مصرف ­کننده به دیگری و بدون دخالت شخص ثالث (همانند صادرکننده پول الکترونیکی) فراهم می ­آورند و از آنچه که بیشتر متدوال و مرسوم است آن است که تنها پرداخت­های مجاز ممکن ، پرداخت از مصرف ­کننده به تاجر و همچنین امکان باز­خرید ارزش پول الکترونیکی برای تجار است .

۲- قابلیت انتقال، محدود به معاملاتی است که سابقه آن­ها ثبت و ضبط شده باشد. در اکثر روش­ها و رویه هایی محصول ، برخی از جزئیات معاملات بین تاجر و مصرف ­کننده در یک پایگاه داده مرکزی ثبت و ضبط می­ شود که قابل نمایش دادن و ارائه هستند در مواردی که معاملات به طور مستقیم بین مصرف­ کنندگان امکان پذیر باشد، این اطلاعات بر روی دستگاه شخصی مصرف ­کننده ضبط می­ شود و تنها هنگامی می ­تواند از طریق دستگاه مرکزی نمایش داده شده و ارائه شود که مصرف ­کننده از طریق اپراتور (عامل طرح) پول الکترونیک قرارداد بسته باشد .

۳- تعداد شرکا و طرفینی که به نحو کارکردی و مؤثر در معاملات پول الکترونیکی دخیل و درگیر هستند، بسیار بیشتر از معاملات قراردادی است. عموماً در معامله پول الکترونیکی، چهار دسته از افراد دخیل هستند: صادر کننده ارزش پول الکترونیکی، اپراتور شبکه، فروشنده سخت­افزارها و نرم­افزارهای خاص و ویژه، نقل و انتقال دهنده و تسویه­کننده معاملات پول الکترونیکی. صادر­کننده پول الکترونیکی مهمترین شخص در این میان است در حالی که اپراتور شبکه و فروشنده، ارائه کنندگان خدمات فنی هستند و نهادهای انتقال دهنده و تسویه­کننده پول الکترونیکی، بانک­ها و یا شرکت­هایی با ماهیت بانک هستند که خدماتی را ارائه می­ دهند که مشابه با خدماتی است که برای دیگر ابزارهای پرداخت بدون پول نقد نیز ارائه می­ شود(احمدی،۱۳۸۵؛۷۳) .

۴- موانع فنی و اشتباهات انسانی می ­تواند اجرای معاملات را مشکل و یا غیر­ممکن سازد در حالی که در معاملات مبتنی بر کاغذ چنین مشکلی با این حجم وجود ندارد .

۲-۱۴-۱-۴- انواع پول الکترونیکی :

پول الکترونیکی را به روش های مختلف تقسیم بندی ‌می‌کنند ، در یکی از تقسیم بندی­ها پول الکترونیکی را به دو دسته تقسیم می­نمایند :

۱- پول الکترونیک شناسایی شده

این نوع پول الکترونیکی حاوی اطلاعاتی درباره هویت مالک آن ‌می‌باشد که تا حدودی مانند کارت‌های اعتباری است این پولها دارای قابلیت رد­گیری می­باشند و هویت دارنده آن قابل شناسایی ایست . قابلیت استفاده این پول در دو روش پیوسته و ناپیوسته امکان پذیر است .

۲- پول الکترونیکی غیر قابل شناسایی ( بی نام و نشان )

این پول دیجیتالی خصوصیت مخفی بودن هویت فرد دارنده اش، را در بردارد، و از این لحاظ درست مانند پول کاغذی سنتی عمل می­ کند . هنگامی که پول دیجیتال از حسابی برداشت شد بدون باقی گذاشتن هیچ اثری ‌می‌توان آن را خرج نموده و با توجه ‌به این نکته که هنگام ایجاد کردن پول دیجیتالی از امضاهای نامشخص استفاده می­ شود امکان پی­گیری آن برای هیچ بانکی وجود ندارد . هر­کدام از پولهای الکترونیکی فوق الذکر به دو دسته پول الکترونیکی ناپیوسته تقسیم می­ شود(همان،۵۶) .

۲-۱۴-۱-۵- پرداخت همراه :

پرداخت همراه روش پرداخت جایگزین و وفق­پذیر جدیدی به خصوص در آسیا و اروپا به­شمار می ­آید . در عوض پرداخت نقدی، چک یا کارت اعتباری، مصرف­ کنندگان می ­توانند تلفن همراه را برای طیف گسترده ­ای از خدمات ، محصولات دیجیتال و یا محصولات فیزیکی استفاده کنند . به عنوان مثال :

– موسیقی ، فیلم ، آهنگ ، بازی آنلاین و یا استراک اقلام ، تصویر زمینه و دیگر محصولات دیجیتال

– کرایه حمل و نقل ( اتوبوس ، مترو و یا قطار ) مترو پارکینگ و سایر خدمات

– کتاب­ها ، مجلات ، بلیط و دیگر اجسام فیزیکی

چهار مدل اصلی برای پرداخت­های تلفن همراه وجود دارد :

– پرداخت بر مبنای اشتراک پیام کوتاه

– صدور مستقیم صورتحساب موبایل

– پرداخت موبایل وب

-بدون تماس (ارتباط میدان نزدیک)

پرداخت همراه در بسیاری از نقاط اروپا و آسیا به خوبی وفق یافته است . بازار مشترک برای تمام انواع پرداخت­های همرا انتظار دارد تا سال ۲۰۱۳ مقدار معاملات به بیش از ۶۰۰ بیلیون دلار در سطح جهان برسد، در حالی که بازار پرداخت همراه برای کالاها وخدمات، به استثنای معاملات بدون تماس و انتقال پول، انتظار می­رود به بیش از ۳۰۰ بیلیون دلار در سطح جهان تا سال ۲۰۱۳ برسد(نیلی،۱۳۸۶؛۱۹).

برخی از راه ­حل­های پرداخت تلفن همراه نیز در کشورهای در­حال­توسعه برای ریز پرداخت استفاده می­ شود .

۲-۱۴-۱-۶- پرداخت بر مبنای اشتراک پیام کوتاه :

مصرف ­کننده در­خواست پرداخت را از طریق متن پیام کوتاه یا کد دستوری می­فرستد و هزینه اشتراک بر روی قبض موبایل یا کیف پول موبایل او اعمال می­ شود . فروشنده مورد نظر از موفقیت آمیز بودن پرداخت مطلع می­ شود و پس از آن می ­تواند مانند سابق هزینه را واریز شده بپندارد .