۳-۲ آزمایش روانپزشکی

جهت تشخیص نوع بیماری ها و اختلالات روانی، حالات عصبی، ضایعه های مغزی، روانپزشک فرد آزمون شونده را مورد آزمایش قرار می‌دهد. آزمایش های روانپزشکی از آزمایش های نورولوژیکی^[۶۰] قابل تفکیک نیست زیرا در روانپزشکی نیز از وضع جسمی، روانی، نیروی عمومی، میزان حساسیت، تحریک پذیری مقاومت، عضلانی و عاطفی آزمایش به عمل می‌آید.

ارزش آزمایش روانپزشکی مانند پزشکی، تابع صلاحیت علمی و شخصی روانپزشک و میزان دقت، امکانات و وسایل و شرایط موجود برای آزمایش است.^[۶۱]

۴-۲ آزمایش روانشناسی

اکثر بزهکاران و افراد در حالت خطرناک از لحاط زیست شناسی با افراد عادی چندان فرقی ندارند. انحراف و عدم سازگاری آن ها با محیط اجتماعی، اغلب مربوط به ناراحتی های روانی ناشی از وضع ادوار مختلف زندگی و تناقض ها و محرومیت های عاطفی و اجتماعی و… است که در اثر عدم توانایی برای سازگاری و تطبیق اعمال و رفتار خود با محیط، مرتکب جرم شده و یا حالت خطرناک دارند. میان عقده های روانی و بزهکاری و بروز حالت خطرناک، رابطه علت و معلولی وقتی برقرار می شود که با محیط نامناسب توام گردد.

آزمایش روانی برای تجزیه و تحلیل طرز تفکر، روحیه، تعیین میزان هوش و استعداد آزمون شونده به کار می رود در این آزمایش روانشناس از آزمون شونده می‌خواهد که تمام تاریخچه زندگی خود را بیان کند و هیچ مطلبی را ناگفته نگذارد.^[۶۲]

۵-۲ آزمایش های مختلف دیگر

علاوه بر تحقیق و پژوهش اجتماعی، آزمایش های پزشکی، روانپزشکی و روانشناسی، گاهی ضرورت ایجاب می‌کند که آزمایشات مختلف دیگر انجام گیرد.

رادیوگرافی، فشار خون، ضربان قلب، تعیین گروه خونی، قدرت بینایی چشم و تشخیص رنگ، آزمایش میزان شنوایی، نیروی عضلانی و… از جمله آزمایش های در جرم شناسی بالینی است. «زیلیک» در توجیه تفاوت مذکور می نویسد: در بررسی مصاحبه هایی که جامعه شناس و یک روانپزشک با مجرمی به عمل آورده بودند، معلوم گردید که جامعه شناس بیشتر به وضع گذشته توجه داشته در صورتی که روانپزشک در شناسایی شخصیت به واکنش آزمون شونده در موقع حساسیت و فشار، بیشتر توجه داشته است.^[۶۳]

پرونده شناسایی شخصیت پرونده ای می‌باشد که جهت شناسایی شخصیت مرتکب یا محکوم در کنار پرونده کیفری وی توسط متخصصان مختلف تنظیم می‌گردد تا مقام قضایی تصمیمی متناسب با آن شخصیت در جهت اصلاح و تربیت و باز اجتماعی کردن او اتخاذ نماید.

۳- خصوصیت های اخلاقی مرتکب

یکی از حالت های خطرناک در مجرم، خصوصیات اخلاقی او است. این تشخیص تنها از طریق علم روان پزشکی کیفری میسر می‌باشد. روان پزشکان اعتقاد دارند که خصوصیات اخلاقی مانند شجاعت، نیکدلی، حسادت، بخل، حرص، طمع، جوانمردی و… گاهی به جایی می‌رسد که باعث ناهماهنگی میان فرد و اجتماع می شود و در نهایت ممکن است که در لحظه ارتکاب جرم بی پروایانه عمل کند. نمونه بارز تاثیر ویژگی های اخلاقی فرد در بروز حالت خطرناک، خست بیش از اندازه می‌باشد. اشخاص خسیس، بدون اینکه مبتلا به بیماری روانی دیگری باشد به مرحله ایی می‌رسند که به خاطر مقدار ناچیزی مال، اجناس، مواد خوراکی و… یک انسان را به قتل می رسانند و یا جرایم دیگری را نسبت به اشخاص مرتکب می‌شوند.^[۶۴]

با توجه به اینکه عوامل متعددی شخصیت فرد را شکل می‌دهند، بسیار جای تاسف است که در جامعه کنونی و در رویه قضایی، هنگامی که از شخصیت نامی برده می شود، فقط کردار و اخلاق فرد است که مدنظر قرار می‌گیرد. بدون اینکه آگاه باشیم که شخصیت، فراتر از کردار و اخلاق است. شخصیت در وهله اول نشأت گرفته شده از خانواده و شرایط زندگی فرد است که به واسطه این ها کردار و اخلاق فرد نقش می بندد و در جامعه نمود خارجی پیدا می‌کنند. شاید که در فرهنگ ما واژه شخصیت به درستی معنا نشده که هم اکنون دچار مشکل شده ایم هنگامی که معنای یک واژه را به درستی درک نکرده ایم چگونه انتظار آن را خواهیم داشت که شخصیت درک شود یا مشکل های شخصیت رسیدگی گردد و همین شخصیت در جامعه هنجارشکنی های کمتر را انجام دهد.

هنگامی که مسئولان و قانونگذران و مجریان قانون کلمه شخصیت را ‌به این گونه بی ارزش تلقی می‌کنند چگونه می‌توانند به جسم و روح شخصیت ارزش قایل شوند یا عدالت را به نحو احسن ‌در مورد چنین شخصیتی به اجرا درآورند. می توان گفت در رویه قضایی ما به تنها چیزی که اهمیت داده نمی شود، شخصیت است.

هنگامی که در مراجع قضایی ما هدف کمیت است نه کیفیت، چگونه انتظار خواهیم داشت در راستای کمیت، به شخصیت توجه شود.

هنگامی که در مرحله تحقیقات مقدماتی که اصلی ترین مرحله دادرسی می‌باشد، بیشتر قضات به فکر خروج پرونده از شعبه می‌باشند که در پایان هر ماه، آمار خوبی از خروج پرونده ارائه دهد تا به واسطه آن بهره وری به آن ها تعلق گیرد؛ شخصیت توجه نشده است. شاید به جرات بتوان گفت در روز پنج پرونده سرقت به یک شعبه ارجاع و در نهایت همه منجر به صدور یک رأی‌ می شود. پس می توان گفت قضات در هنگام رسیدگی و صدور حکم برای تمامی افراد، شخصیتی یکسان قایل و در برخی موارد تنها شخصیت ظاهری فرد را ملاک قرار داده و حکم مقتضی را صادر می نمایند.

۴- قانون جدید مجازات اسلامی و پرونده شخصیت