ـ تفریحات فعال
ـفعالیتهای‌ویژه، بی‌نظیر و حقیقی
ـجشن‌های بومی و
فرهنگی
ـ‌پایداری‌در استفاده از منابع
ـ مجاورت
ـ اتصال
ـراهپیمایی راحت
ـدردسترس بودن
ـ خوانایی
عوامل موثر در مطلوبیت مکان
نمودار (۲-۵): عوامل موثر در مطلوبیت مکان
کوین لینچ در تئوری شکل خوب شهر می‌گوید کیفیت یک مکان تابع تأثیر مشترک مکان و جامعه‌ای است که آن را اشغال می‌کند(لینچ،۱۳۸۷: ۲۷۵). وی در این ‌باره می‌گوید: شهر خانه‌ای است بزرگ و همانگونه که خانه باید از صفات و مزایایی برخوردار باشد تا سکونت و زندگی را مطلوب و آسایش بخش سازد، شهر نیز باید دارای کیفیات و ویژگی‌هایی برای تامین آسایش و راحتی باشد و نیز مانند خانه محیطی گرم و دلپذیر که زندگی را مرفه و مطلوب می‌سازد، فراهم کند( لینچ، ۱۳۸۷: ۱۷).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

لینچ در یک تلاش بی­سابقه سعی در ارائه‌ یک تئوری هنجاری برای ارزیابی شکل شهر نموده است. به این منظور وی با بررسی نظر اندیشمندان در مورد کیفیت محیط، ارزش‌ها و معیارهایی را برای کیفیت محیط شهری بیان می‌کند که عبارتند از:
۱ـ سرزندگی: یعنی اینکه تا چه اندازه شکل شهر حامی عملکردهای حیاتی، نیازهای بیولوژیکی و توانایی‌های انسانی بوده و از همه مهمتر چگونه بقای همه موجودات را ممکن می‌سازد. این یک معیار انسان محوری است.
۲ـ معنی: یعنی اینکه شهر تا چه اندازه می‌تواند به وضوح درک شده، از نظر ذهنی قابل شناسایی باشد و ساکنین آن را در زمان و مکان به تجسم در آورند و تا چه اندازه آن ساختار ذهنی با ارزش‌ها و مفاهیم جامعه در ارتباط است.
۳ـ تناسب: یعنی اینکه شکل و ظرفیت فضاها، معابر و تجهیزات یک شهر تا چه اندازه با الگو و کمیت و فعالیت‌هایی که مردم عمدتا به آن اشتغال دارند و یا اشتغال پیدا خواهند کرد منطبق است.
۴ـ دسترسی: توانایی دسترسی به سایر افراد، فعالیت‌ها، منابع، خدمات، اطلاعات و یا اماکن، شامل کمیت و تنوع عناصری که می‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد.
۵ـ نظارت و اختیار: یعنی این که استفاده و دسترسی به فضاها و فعالیت‌ها، ایجاد، تعمیر، اصلاح و مدیریت آن‌ها تا چه اندازه توسط کسانی که از آن استفاده می‌کنند، در آن‌ها و یا زندگی می‌کنند صورت می‌گیرد.
چنانچه پنج محور فوق کلیه محورهای اصلی کیفیت یک شهر را تشکیل می‌دهد باید دو فوق معیار را نیز به آن اضافه کرد.
۶ـ کارایی: به مفهوم هزینه ایجاد و نگهداری شهر در هر سطح مورد نظر از محورهای محیطی فوق بر اساس هر چیز با ارزش دیگر.
۷ـ عدالت: به معنی چگونگی توزیع سود و زیان محیطی بین افراد طبق اصول خاصی نظیر: برابرینیاز ارزش(لینچ، ۱۳۸۷: ۱۵۳-۱۵۲).
در یک تقسیم‌بندی دیگر، با توجه به نظریه‌های کیفیت محیط شهری می‌توان عوامل تعیین کننده کیفیت محیط شهری را در قالب چهار دسته طبقه‌بندی کرد که عبارتند از:
۱ـ عوامل اقتصاد شهری: این عوامل می‌تواند درآمد خانوارها، تامین مواد غذایی، کارایی، عملکرد افراد، هزینه‌های شهری، امنیت شغلی، موقعیت اقتصادی، نبودن انحصار اقتصادی و …
۲ـ عوامل فیزیکی که عبارتند از: ازدحام جمعیت تراکم مسکونی، حمل‌ونقل شهری، ساختار فیزیکی دسترسی‌های مناسب، هویت، تنوع محیطی، سیمای طبیعی قوی، میزان جزییات قابل درک، پیچیدگی، بافت شهری، تعادل بین پیچیدگی و سادگی، آسایش، فشار، سر و صدا و ایمنی.
۳ـ عوامل اجتماعی و فرهنگی که مشتمل است بر: سن، جنس، نژاد، مذهب، فشارهای روانی، خشونت، دزدی، ترس، فقر، انحرافات، بیماری‌های مسری، آلودگی محیط زیست.
۴ـ عامل سیاسی مشتمل بر توزیع عادلانه ثروت درون شهر، متعهد بودن نسبت به نظام، عدالت(بهرامی نژاد، ۱۳۸۲: ۵۷)
رفیعیان و عسگری مولفه‌های موثر بر روی کیفیت محیط را این‌چنین تعریف می‌کنند:

نمودار (۲-۶): مولفه‌های کیفیت محیط
هیلد برند بالا بودن کیفیت محیط شهر را در گرو ویژگی‌های زیر عنوان کرده است. از نظر وی یک شهر خوب باید :
ـ باید کلیه نیازهای ساکنین خود را تامین کند؛
ـ باید دارای ایمنی، امنیت و حفاظت بوده و از نظر بصری و عملکردی محیطی سامان یافته و بانظم باشد؛
ـ باید محیط اجتماعی هدایت کننده باشد و حس مکان را تقویت نماید؛
ـ باید دارای یک تصویر ذهنی مناسب، شهرت و اعتبار خوب باشد و به مردم حس اعتماد و منزلت دهد؛
ـ باید به مردم فرصت خلاق بودن، شکل دادن به فضای شخصی و بیان خودشان را دهد؛
ـ طراحی شده، از نظر زیبایی شناسی مطبوع بوده و از نظر کالبدی قابل تصور باشد.
ژیراده یک شهر پایدار و با کیفیت محیط بالا را این‌گونه معرفی می‌کند:
ـ جایی که عدالت، غذا، مسکن، آموزش، بهداشت و امید به شکل یکنواخت توزیع شده باشد( شهر عادل)؛
ـ جایی که هنر، معماری و مناظر، تصور را به تجرم واداشته و روح را متحول سازد(شهر زیبا)؛
ـ جایی که اثرات مخرب بر طبیعت را به حداقل رسانیده و مناظر و ساختمان‌ها به حد تعادل رسیده‌اند.(شهر زیست محیطی)؛
ـ جایی که انواع فعالیت‌ها باعث خلق تحرک، آرزوها و الهامات و زندگی پر تحرک و زنده شود(شهر متنوع)؛
ـ جایی که از فضاهای باز و سبز بیرون شهر حفاظت می کند و جوامع شهری را در محله‌های متمرکز کرده و همجواری را به حداکثر می‌رساند(شهر متراکم و چند مرکزی)(ژیراده،۱۳۸۱ :۱۲۱ ).
جدول (۲-۵) مهمترین شاخص‌های کیفیت محیط شهری را که در تحقیقات محققان مورد توجه قرار گرفته است نشان می‌دهد:
جدول (۲-۵): شاخص‌های کیفیت محیط شهری