۷موسیقیافزایش احساس سرزندگی و شادمانی در کار، از بین برنده بی حوصلگی، سستی و خمودگی، کاهش خسنگی در کارکنان

۸استرس شغلیافزایش فشار روانی،کاهش تمرکز فکر، حواس پرتی، اختلال در حافظه، تردید در انجام کارها، کاهش قدرت تصمیم گیری

(امیری و دیگران،۱۳۸۷)

۲-۱۳ ارگونومی و استرس

در یک قرن گذشته، پیشرفت دانش و تکنولوژی موجب رشد گستره اقتصادی در اغلب گشورهای صنعتی شده است. امروزه، ثروت مادی به طور اساسی حاصل به کار بستن دانش فنی و بیش از هر چیز دیگر، ثمره کاربرد آگاهی ها در زمینه ی علم و فن است. در این مفهوم، آنچه در رابطه با پیشرفت اجتماعی همراه با رشد مستمر اقتصادی اهمیت پیدا می‌کند، تطبیق دادن دانش فنی با نیاز استفاده کنندگان این دانش و شرایط فرهنگی ، اجتماعی و فیریکی موجود در کاربرد آن است.

بسیاری از شواهد به ویژه در کشورهای در حال رشد صنعنی نشان داده است که فقدان تناسب میان تکنولوژی و استفاده کننده آن در محیطی که تکنولوژی درآن به کار گرفته می شود، نتایج منفی از قبیل پایین بودن سطح و کیفیت تولید و بالا بودن میزان جراحات و حوادث ناشی از کار را سبب شده است(مردوخی، ۱۳۷۵؛۶۸)

علم ارگونومی سعی دارد با محدود کردن تنش های عصبی در محیط کار و ایحاد یک فضای کاری مناسب، محیطی را برای کارگر و کارمند فراهم می‌سازد تا او بتواند در آن محیط بدون استرس و تنش و خستگی زیاد به فعالیت بپردازد. بدیهی است راحت و آسان تر شدن کار ، تقلیل فشار های وارده به افراد، موضع صحیح بدن در در هنگام کار و سرو کار داشتن با وسایل و ابزار مختلف و بالاخره تناسب کار با کننده کار و بهبود ابزار و ادوات کاری، همه باعث می‌شوند بر کارایی افزوده و در امور، بهبود و پیشرفت حاصل شود.

در واقع می توان گفت که تدابیر ارگونومی و اجرای عملیات طبق اصول ارگونومی و توجه به تعامل سه جانبه انسان، سازمان و تکنولوژی همواره می‌تواند ضامن اصلی ایمنی و کارایی در سازمان های باشد که عمدتاًً منجر به ازدیاد بهره وری می شود. علاوه بر این سرمایه گذاری برای ایجاد یک محیط مناسب، سالم، دوست داشتن و بی خطر کاری، باعث می شود که کارگر یا کارمند با دلگرمی ، انگیزش، اطمینان و اعتماد بیشتری کار کند و در نتیجه راندمان کارش افزایش یابد. همچنین ایجاد یک محیط سالم و ایمن کاری از بروز حوادث و ضایعات جلوگیری می‌کند و در نتیجه از هزینه های مختلف مستقیم و غیر مستقیم آن حوادث می کاهد(مصدق راد، ۱۳۸۳، ۲۱)

۲-۱۴ ارتباط ارگونومی با طراحی

به طور کلی می توان گفت که عامل استرس زا یا عامل زیان بار ارگونومی هنگامی وجود دارد که نیا مندی های شغلی از توانمندی ها و قابلیت های فردی تجاوز می‌کند و از این رو به عنوان یک رهنمود کلی همیشه باید تلاش کرد که توانایی ها و قابلیت های انسان بر نیازمندی های شغلی پیشی گیرد و بر آن تفوق داشته باشد. در این زمینه ارگونومی به سنجش و ارزیابی توانمندی های مختلف انسان می پردازد و بدین ترتیب مهندسان و طراحان را در هر چه متناسب تر ساختن نظام ها و فرآیندها با ویژگی های انسانی یاری می‌دهد. اصولاً فلسفه ارگونومی بر پایه این فرض منطقی استوار است که : “طراحی باید از انسان آغاز شود”.

با بهره گرفتن از این علم می توان وسایل و تجهیزات، پست های کاری و به طور کلی محیطی که انسان در آن به سر می‌برد، از دیدگاه فیزیکی متناسب با افراد استفاده کننده طراحی و تدبیر کرد و از این طریق به افزایش بهره وری نیروی کار، کاهش آسیب های اجتماعی ، کاهش هزینه های درمانی، و بسیاری پیامد های مثبت دیگر دست یافت. در مجموع وسایل و ابزار طوری طراحی و ساخته می‌شوند که فشار کمی به دست ها و اندام بدن انسان وارد می‌سازند. امروزه طراحی کار و محیط کار با توجه به قابلیت ها و محدودیت های نیروی کار و طراحی کالاها با توجه توانایی ها و محدودیت های مصرف کنندگان صورت می پذیرد. طراحی ابزار و ماشین آلات باید طوری باشد که صدمات و ضایعات انسانی را به حداقل برساند.

هدف ارگونومی طراحی صحیح کار و ابزار کاری است که سبب کاهش تنش روانی و ناراحتی های جسمانی می شود. تمام تلاش طراحان ابزار و روش های اجرای کار باید بر این نکته متمرکز باشد که وضعیت های غیر عادی را از بین ببرند.

در واقع امروزه تولید کنندگان معتقدند که مصرف کنندگان ارباب، تصمیم گیرنده و تعیین کننده هستند. طراحی هر کالا با توجه به سن و سال مصرف کننده، توانایی ها و محدودیت های او، خواسته های او و .. انجام می شود. گروه طراحی کالا از طریق جمع‌ آوری اطلاعات از مصرف کنندگان آگاهی حاصل می‌کند که کالا چه عیوب و نارسایی هایی دارد و چگونه باید برای طراحی مدل جدید اقدام شود. و چون مصرف کننده کالا با کالا کار ‌کرده‌است یا کار می‌کند می‌تواند نظرات و اطلاعات مناسبی به تولید کنندگان ارائه دهد(فدوی،۱۳۷۷، ۵۵)

۲-۱۵ ارتباط بین ارگونومی و اقزایش بهره وری

• حمایت از انسان

تنها اندکی توجه به فرزندمان هنگامی که کنار سفره نشسته است و کوشش می‌کند قاشق بزرگی به اندازه دو برابر دهانش بردارد ما را به اهمیت این که باید قاشق کوچکتری را برایش فراهم کنیم فرا می‌خواند. این توجه ما از آنجا ناشی می شود که فرزندمان را دوست داریم و حاضر نیستیم ائ با زجر و ناراحتی غذا بخورد. همینطور در مدرسه، میز و نیمکت و تخته سیاه باید متناسب با اندازه و قامت بچه ها باشد. کیفی که طفل، کتاب ها و لوازم التحریر خود را در آن می‌گذارد باید از نظر اندازه و وزن برای او متناسب باشد و مشکلی برایش ایجاد نکند. عدم شناخت و کاربرد علم ارگونومی عوارض جسمانی روزانه بسیاری را از قبیل مچ درد، کمر درد، آرتروز و نیز ناراحتی های روانی ایجاد می‌کند.

ملاحظه می شود که در بدو امر هدف ارگونومی حمایت و حفاظت از کارگر (نیروی انسانی) است نه ازدیاد محصول (افزایش کارایی). علم ارگونومی سعی دارد با محدود کردن تنش های عصبی در محیط کار و با ایجاد یک فضای کاری مناسب، محیطی را برای کارگر یا کارمند ایجاد کند تا او بتواند در آن محیط بدون استرس و تنش و خستگی زیاد به فعالیت بپردازد. لکن بدیهی است که در غالب اوقات آسان و راحت تر شدن کار، تقلیل فشار های وارده به افراد، وضع صحیح بدن در هنگام کار و سرو کار داشتن با ابزار و مواد مختلف و بالاخره تناسب کار با کننده کار و بهبود لبزار و ادوت کاری، همه باعث می‌شوند بر کارایی افزوده و در امور بهبود و پیشرفت حاصل شود. در مجموع بازده خوب کاری و ایجاد محصول مطلوب ممکن نیست مگر با داشتن نیروهای فعال و، خلاق و سالم.