جدول ۱-۲: تعاریف ارائه شده از سرمایه فکری ۲۸

جدول ۲-۲ : برخی طبقه بندی های ارائه شده سرمایه فکری ۳۰

جدول ۳-۲ : مقایسه ارزش گذاری سرمایه های فکری(رودو ولیرت) ۴۴

جدول ۱-۴ : شاخص های توصیف کننده متغیرها تحت، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع برای متغیر وابسته ۹۱

جدول ۲-۴: شاخص های توصیف کننده متغیرها تحت، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع برای متغیر مستقل ۹۲

جدول ۳-۴: آزمون کلموگروف اسمیرونوف- متغیر وابسته ۹۵

جدول ۴-۴ : ضریب همبستگی و سطح معنی داری و تعداد داده ها بین دو متغیر سرمایه فیزیکی و ریسک سیستماتیک ۹۷

جدول ۵-۴: ضریب همبستگی ،‌ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه فیزیکی و ریسک سیستماتیک ۹۷

جدول ۶-۴ : ضریب همبستگی و سطح معنی داری و تعداد داده ها بین دو متغیر سرمایه ساختاری و ریسک سیستماتیک ۹۸

جدول ۷-۴ : ‌ضریب همبستگی ،‌ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه ساختاری و ریسک سیستماتیک ۹۹

جدول ۸-۴ : ضریب همبستگی و سطح معنی داری و تعداد داده ها بین دو متغیر سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک ۱۰۰

جدول ۹-۴: ‌ضریب همبستگی ،‌ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک ۱۰۱

جدول ۱۰-۴: ‌ آنالیز واریانس رگرسیونبرای سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک ANOVA 101

جدول ۱۱-۴:‌ ضرایب معادله رگرسیون برای سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک ۱۰۲

جدول ۱۲-۴: ضریب همبستگی ،‌ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک ۱۰۶

جدول ۱۳-۴:‌ آنالیز واریانس رگرسیون برای متغیر سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک ANOVA 107

جدول ۱۴-۴ :‌ ضرایب معادله رگرسیون برای متغیر سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک ۱۰۷

جدول ۱۵-۴: ‌ضریب همبستگی ،‌ضریب تعیین و آزمون دوربین واتسون و سطح معنی داری بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک با تأثیرگذاری متغیرتعدیلی اندازه شرکت ۱۱۱

جدول ۱۶-۴ : یافته های حاصل از بررسی فرضیه‌ها ۱۱۲

نمودار ۱-۱ : مدل مفهومی پژوهش ۱۳

نمودار ۱-۲ : طرح ارزش اسکاندیا ۳۳

نمودار ۲-۲: طبقه بندی سویبی از طریق چهارچوب ناظر دارایی نامشهود ۳۵

نمودار ۳-۲: چهارچوب کارت امتیازی متوازن ۳۶

نمودار ۴-۲ : انواع ریسک ۵۲

نمودار ۵-۲ طبقه بندی معیارهای کمی ریسک (رتبه بندی ‌بر اساس پیچیدگی محاسبه) ۵۵

نمودار ۶-۲ : ریسک سیستماتیک ۵۶

نمودار ۱-۳ مدل تحلیلی پژوهش ۷۶

نمودار ۱-۴ : ‌آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون ۱۰۳

نمودار ۲-۴:‌ خط و معادله رگرسیون ۱۰۴

نمودار ۳-۴: چگونگی رابطه بین پاسخ ها و باقی ‌مانده‌ها ۱۰۵

نمودار ۴-۴ : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون ۱۰۸

نمودار ۵-۴:‌ خط و معادله رگرسیون ۱۰۹

نمودار ۶-۴: چگونگی رابطه بین پاسخ ها و باقی ‌مانده‌ها ۱۱۰

چکیده:

امروزه دانش به عنوان مهم‌ترین سرمایه، جایگزین سرمایه های مادی به ویژه در محیط رقابتی و فناوری ‌‌شده ‌است. لذا مفهوم سرمایه فکری کاربردی مهم و گسترده یافته ‌است. سرمایه فکری در مشتریان، فرایندها، اطلاعات، علامت تجاری، منابع انسانی و سیستم‌های سازمان متجلی می‌شود و نقش فزاینده‌ای در خلق مزیت‌های رقابتی پایدار ایفا می‌کند. از این رو هدف اصلی در این پژوهش بررسی رابطه بین سرمایه فکری با ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. در ابتدا متغیرهای پژوهش مورد شناسایی قرار گرفته که جهت سنجش متغیر مستقل از مدل پالیک استفاده شده است و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، از داده های به دست آمده از نرم افزار ره آورد نوین ، برای محاسبه متغیرهای پژوهش، توسط نرم افزار Excel استفاده شده است. این د اده ها جهت آزمون فرضیه‌ها توسط نرم افزار Spss به کمک آماره های توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل همبستگی ، مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفتند. ‌بنابرین‏ ۷۰ شرکت فعال بورسی به عنوان نمونه انتخابی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش با بهره گرفتن از روش رگرسیون چندگانه برای فرضیه های اصلی صورت گرفته است. فرضیه اصلی اول که به بررسی رابطه بین سرمایه فکری با ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های(۱۳۸۵ الی ۱۳۸۹) می پردازد از وجود رابطه معنادار بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک در بورس خبر می‌دهد. و در فرضیه اصلی دوم با در نظرگرفتن اندازه شرکت در فرضیه اصلی اول ‌به این نتیجه رسیدیم که بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک با تأثیراندازه شرکت رابطه معنادار وجود ندارد.

کلید واژه ها : سرمایه فکری، سرمایه انسانی، سرمایه سختاری، سرمایه فیزیکی، ریسک سیستماتیک.

مقدمه:

یکی از مهمترین مشکلات سیستم های حسابداری سنتی ، ناتوانی آن ها در سنجش و اندازه گیری و در نظر گرفتن شفاف سرمایه فکری شرکت ها به شمار می‌آید . اغلب این سیستم ها از نقش و اهمیت فزاینده حق مالکیت معنوی و دانش در سازمان های عصر نوین غافل بوده و از توان سنجش ارزش واقعی دارایی های نا مشهود در محاسباتشان قاصرند. به همین دلیل تمایل به سنجش و لحاظ کردن ارزش واقعی دارایی های نا مشهود و دانش در صورت‌های مالی شرکت ها بیش از پیش افزایش یافته است . در جوامع دانش محور کنونی ،بازده سرمایه فکری به کار گرفته شده اهمیت یافته است . این به آن معنی است که در مقایسه با سرمایه های فکری ، نقش و اهمیت سرمایه های مالی در تعیین قابلیت سود آوری پایدار کاهش چشم گیری یافته است .به عبارتی دیگر می توان چنین متصور شد که میان میزان برخورداری شرکت ها از دارایی های نا مشهود و دانش از یک طرف و ارزش واقعی سرمایه فکریشان (و در نهایت ارزش بازاری سهام شرکت ها ) رابطه ی مستقیمی وجود دارد . به دلیل افزایش اهمیت نسبی سرمایه های فکری (به عنوان مهم ترین بخش از سرمایه های کل شرکت ) در سود آوری پایدار و مستمر و بلند مدت ، اکثر شرکت ها در پی یافتن جواب هایی مناسب برای سؤالات اساسی زیر هستند .

روش های سنجش سرمایه های فکری شرکت ها کدامند ؟

از لحاظ آماری آیا رابطه ی معنی داری میان میزان سرمایه های فکری و ریسک شرکت ها و صنایع مختلف فعال در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد ؟

در این تحقیق برای سنجش سرمایه فکری شرکت ها از مدل پالیک استفاده شده و بر اساس داده ­های ۵ ساله شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار تهران بین سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ ،سرمایه فکری شرکت ها محاسبه شد همچنین برای پاسخ گویی به سؤال اول ، فرضیه های اصلی تحقیق مدعی آن است که بین سرمایه فکری با ریسک سیستماتیک در سال‌های ذکر شده رابطه ی معنی داری وجود دارد.

فصل اول

کلیات تحقیق